Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Έστω και καθυστερημένα και χωρίς να υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία για το τελικό αποτέλεσμα , οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούν – ή κάνουν ότι προσπαθούν - να καταλήξουν σε μία κοινά αποδεκτή λύση για την ταχύτερη αντιμετώπιση του… ιού των «κόκκινων» δανείων, ο οποίος έχει προσβάλλει κυρίως τις τράπεζες της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Όμως ο Μάριο Ντράγκι επιμένει ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι αλλού. Έχοντας στο παρελθόν παραδεχθεί ότι δεν μπορεί να αποτρέψει την επόμενη κρίση, ο πρόεδρος της ΕΚΤ θα ήθελε όταν αποχωρήσει τον επόμενο Οκτώβριο να αφήσει πίσω του τουλάχιστον ένα προστατευτικό πλαίσιο που θα αποτελέσει το θεμέλιο της τραπεζικής ενοποίησης.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο σκοπεύει να δημιουργήσει έναν μηχανισμό που θα υπολογίζει την αξία των σκελετών που βρίσκονται στις ντουλάπες των ευρωπαϊκών τραπεζών, παρά το γεγονός ότι η γερμανική πλευρά αντιτίθεται σε μία τέτοια εξέλιξη. Οι Γερμανοί αντιδρούν διότι τα «επικίνδυνα» assets που έχει στο μυαλό του ο Ντράγκι βρίσκονται κατά κύριο λόγο στους ισολογισμούς γερμανικών και γαλλικών τραπεζών και εκτιμώνται σε πάνω από το 23% του συνολικού ενεργητικού, ήτοι πάνω από 6,8 τρισ. ευρώ.
Με την Deutsche Bank να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα για την εμπλοκή της σε σκάνδαλα ξεπλύματος μαύρου χρήματος, επανέρχεται στο προσκήνιο το θέμα των παραγώγων και άλλων σύνθετων assets που κατέχουν οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες και έχουν ως βασικό χαρακτηριστικό την αδιαφάνεια. Πρόκειται για τα «Στοιχεία Ενεργητικού Επιπέδου 2 και Επιπέδου 3» (level 2 - level 3 assets), τα οποία θεωρούνται ότι δύσκολα αξιολογούνται ποσοτικά και ακόμη πιο δύσκολα ρευστοποιούνται και συνεπώς αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Τα level 2 τοποθετούνται γύρω στα 6,3 τρισ. ευρώ και τα level 3 assets στα 132 δισ. ευρώ, με την Deutsche Bank να πρωταγωνιστεί.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας, το 75% των εν λόγω τίτλων βρίσκονται στη Γερμανία και τη Γαλλία. Βέβαια, το ότι μία τράπεζα έχει μεγάλο χαρτοφυλάκιο παραγώγων δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι ο ισολογισμός της είναι τοξικός. Ο Μάριο Ντράγκι, ωστόσο, θέλει πάση θυσία να «ελέγξει» τη χρήση τους καθώς εκτιμά ότι σε κάθε περίπτωση εγείρουν σημαντικούς κινδύνους. Θεωρεί κρίσιμο για τις τράπεζες να διαθέτουν ισχυρά και αποτελεσματικά πλαίσια αποτίμησης και διαχείρισης κινδύνων και ότι οι ευρωπαϊκές Αρχές θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να αποτιμήσουν την έκθεση των τραπεζών σε στοιχεία ενεργητικού επιπέδου 2 και 3.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα level 2 assets έχουν υποχωρήσει από το 30% του συνολικού ενεργητικού στο 23% και τα level 3 στα 132 δισ. ευρώ, από 188 δισ. ευρώ. Αναλυτές εκτιμούν ότι αρκεί μία μείωση της αξίας των συγκεκριμένων assets κατά μόλις 5% για να πυροδοτηθεί ένα ντόμινο κατάρρευσης κεφαλαιακών δεικτών που θα οδηγήσει σε μαζικές ανακεφαλαιοποιήσεις τις τράπεζες των δύο χωρών. Και αυτό γιατί υπολογίζεται ότι οι τράπεζες που κατέχουν τέτοιους τίτλους θα δουν τους δείκτες εποπτικών κεφαλαίων να υποχωρούν κατά 330 μονάδες βάσης, ενώ οι πιο «εκτεθειμένες» θα υποστούν μείωση της τάξης των 1.500 μονάδων βάσης. Αυτό σημαίνει ότι τα κεφάλαια θα εξαϋλωθούν στην κυριολεξία και οι τράπεζες θα γκρεμιστούν σαν χάρτινοι πύργοι.
Ο Ντράγκι έχει μεγάλη εμπειρία σε τέτοια ζητήματα και συνεπώς γνωρίζει ότι τα level 2 και level 3 assets δεν είναι κατ' ανάγκη τοξικά, αλλά το μέγεθος του κινδύνου που εμπεριέχουν είναι απροσδιόριστο. Σε αυτό το πλαίσιο, σχεδιάζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα ελέγχει τις διαδικασίες μέσω των οποίων οι τράπεζες αποτιμούν και διαχειρίζονται τα εν λόγω assets. Οι τίτλοι αυτοί εγγράφονται στα βιβλία των τραπεζών, ωστόσο οι τιμές τους υπολογίζονται όχι με βάση μία αγορά που αποτελεί σημείο αναφοράς και καθορίζει τις τιμές, αλλά μετά από σύγκριση με άλλα παρόμοια assets ή μέσω πολύπλοκων μαθηματικών υποθέσεων. Στο επίκεντρο του μηχανισμού θα βρεθούν οι τράπεζες με εκτεταμένες δραστηριότητες trading και μεγάλα χαρτοφυλάκια παραγώγων.
Τελικά, η αέναη συζήτηση για την τραπεζική ενοποίηση στην Ευρώπη δεν είναι τόσο… αθώα όσο δείχνει. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το project του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων θα είναι το τελευταίο βήμα στο οποίο θα συμφωνήσουν βορράς και νότος, πριν ενοποιηθεί ο πολύπαθος τραπεζικός κλάδος της Ευρωζώνης. Αν ενοποιηθεί…
