Για πολλά χρόνια, από την εποχή της τραπεζικής κρίσης του 2008-2009, η μεγάλη ανησυχία των τραπεζικών διοικήσεων και των μετόχων των τραπεζών, κυρίως των ευρωπαϊκών, ήταν το πως θα τα πήγαινε η κάθε τράπεζα στα πλαίσια των stress tests. Ευτυχώς, καθώς τα χρόνια πέρασαν, τα stress tests έπαψαν να απασχολούν τόσο πολύ τους επενδυτές και τους τραπεζίτες, αφού οι περισσότερες τράπεζες σταδιακά έφθασαν το αναγκαίο ύψος ιδίων κεφαλαίων. Σύντομα όμως, μία άλλη δοκιμασία θα πάρει τη θέση των κλασσικών stress tests.
Τα κλιματικά stress tests δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα, σύμφωνα όμως με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης (EBA), αυτό θα γίνει μέσα στο 2022. Σκοπός τους είναι ο έλεγχος του επιπέδου προετοιμασίας των τραπεζών απέναντι στους κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Τυχόν καθυστέρηση στην προετοιμασία μπορεί, σύμφωνα με την ΕΚΤ, να απειλήσει την σταθερότητα των τιμών (price stability), η διατήρηση της οποίας είναι το βασικό καθήκον της. Σύμφωνα με δηλώσεις της Ίζαμπελ Σνάμπελ, μέλους του εκτελεστικού συμβουλίου της τράπεζας, τον Μάρτιο που μας πέρασε, η σταθερότητα των τιμών μπορεί να απειληθεί από την κλιματική αλλαγή, με τρεις κυρίως τρόπους.
Πρώτον, εξαιτίας ζημιών που μπορεί να υποστούν οι τράπεζες από την αδυναμία των δανειοληπτών να εξοφλήσουν τα δάνειά τους, είτε εξαιτίας φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες και πυρκαγιές, είτε από την απαξίωση περιουσιακών στοιχείων όπως κοιτάσματα πετρελαίου. Τέτοιες ζημιές μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών μεταφοράς χρήματος και να αυξήσουν τα επιτόκια δανεισμού.
Δεύτερον, από την καθυστέρηση στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, η οποία μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα, με συνέπεια την αύξηση του επιπέδου αποταμίευσης και την διστακτικότητα στην ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών. Κατά την Σνάμπελ, πιθανότερη συνέπεια των παραπάνω ενδεχομένων είναι η παραμονή των επιτοκίων σε πολύ χαμηλό επίπεδο και η μείωση των δυνατοτήτων της ΕΚΤ να ασκήσει αποτελεσματική νομισματική πολιτική.
Το τρίτο που φοβούνται η Σνάμπελ και η ΕΚΤ, είναι η επίδραση στον πληθωρισμό, καθώς φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, τα κύματα ψύχους και οι καύσωνες σχετίζονται άμεσα με βραχυπρόθεσμες διαταραχές στην παραγωγή και απότομη αύξηση στον πληθωρισμό. Επίσης, σημαντική επίδραση στον πληθωρισμό έχουν και τα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, όπως η μεγάλη αύξηση του κόστους για τις επιχειρήσεις που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου.
Στόχος των εποπτικών αρχών με την διενέργεια των κλιματικών stress tests, είναι η επιτάχυνση της πορείας μετάβασης της οικονομίας προς το «όραμα» των μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), με οργανωμένο τρόπο, προκειμένου να αποφευχθούν οι βλαπτικές συνέπειες όπως αυτές που προαναφέραμε. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, οι ευρωπαϊκές τράπεζες και οι εποπτικές αρχές θα συνεργαστούν στενά έτσι ώστε μέσα στην επόμενη διετία οι διοικήσεις των τραπεζών να γνωρίζουν με σαφήνεια ποιες δραστηριότητές τους πρέπει να περιορίσουν ή να τροποποιήσουν και ποιες πρέπει να ενισχύσουν.
Η επιτυχία – ή μη- κάθε τράπεζας θα φαίνεται από το «σκορ» που θα πετυχαίνουν στο Green Asset Ratio (GAR). Το GAR, το οποίο δεν θα αργήσει να ανταγωνιστεί σε σπουδαιότητα τους γνωστούς κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας κάθε τράπεζας, θα δείχνει σε γενικές γραμμές το ποσοστό του ενεργητικού των τραπεζών (κυρίως των δανείων που έχουν δώσει) το οποίο είναι συμβατό με την μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και τον στόχο των μηδενικών εκπομπών CO2. Οι συνέπειες για τις τράπεζες δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρες. Κατά πάσα πιθανότητα, όπως η ΕΚΤ έχει αφήσει να εννοηθεί, κάποια στιγμή οι χαμηλές επιδόσεις μίας τράπεζας στο Green Asset Ratio θα αρχίσουν να έχουν σαν αποτέλεσμα την απαίτηση ενίσχυσής των κεφαλαίων της.
Αυτή την στιγμή, το τοπίο σχετικά με τα κλιματικά stress tests και το Green Asset Ratio είναι κάπως θολό. Σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, είναι πολύ πιθανόν να ζητηθεί από τις τράπεζες να ετοιμάσουν σενάρια σχετικά με την κατάσταση των δανειακών τους χαρτοφυλακίων σε 10, 20 και 30 χρόνια, ανάλογα με τις εξελίξεις στο κλίμα. Αυτό θα είναι κάτι ανάλογο με τα σενάρια των παραδοσιακών stress tests όπου την θέση των ακραίων κλιματικών εξελίξεων έπαιρνε η ισχυρή οικονομική ύφεση. Σύμφωνα με πληροφορίες του διεθνούς Τύπου, η ΕΚΤ δεν είναι καθόλου ικανοποιημένη από την διάθεση για συνεργασία μεγάλου μέρους των τραπεζών στην προετοιμασία των κλιματικών stress tests.
Ανεπίσημα, οι περισσότερες τράπεζες δηλώνουν πως δεν είναι έτοιμες, καθώς η μεθοδολογία βάσει της οποίας πρέπει να χαρακτηρίσουν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο ως πράσινο ή λιγότερο πράσινο, ή καθόλου πράσινο, δεν είναι εντελώς ξεκάθαρη. Επίσης, είναι γεγονός πως πολλές τράπεζες ζητούν από την ΕΚΤ να κρατήσει μυστικά τα αποτελέσματα των πρώτων κλιματικών ελέγχων και τις επιδόσεις τους στο GAR.
Αυτό είναι μάλλον εύλογο, αφού η διαδικασία των ελέγχων είναι ακόμα στο πρώτο στάδια και σίγουρα θα εμφανίσει αρκετές ατέλειες, και η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων μπορεί να αδικήσει κάποιες τράπεζες. Πέρα από αυτά, ακόμα δεν είναι σαφές το ποια στοιχεία του ενεργητικού τους θα πρέπει να εξετάζονται σχετικά με την «πράσινη» συμβατότητά τους. Ένα μεγάλο ερωτηματικό έχει να κάνει με τα παράγωγα προϊόντα, για τα οποία δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν θα περιλαμβάνονται στα υπό εξέταση περιουσιακά στοιχεία. Αν δεν περιλαμβάνονται, υπάρχουν φόβοι πως μπορεί να χρησιμοποιηθούν από ορισμένες τράπεζες με τρόπο που δεν θα είναι και τόσο πράσινος αλλά δεν θα φαίνεται κιόλας.
Ανεξάρτητα από το πόσο θα πιέσει τα πράγματα η ΕΚΤ και από το αν θα κρατήσει μυστικά τα αποτελέσματα, εκτιμούμε πως οι τράπεζες πρέπει να ανησυχούν και για την στάση των θεσμικών επενδυτών και των οίκων αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Νορβηγίας, που διαχειρίζεται περίπου 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύντομα θα υποχρεούται πλέον στην διενέργεια διεξοδικών αναλύσεων σχετικά με το «κλιματικό ρίσκο» όλων των εταιρειών, ειδικά δε των τραπεζών, στις οποίες επενδύει, ενώ οι οίκοι αξιολόγησης όπως ο Fitch θεωρούν βέβαιη την επιβολή νέων κεφαλαιακών απαιτήσεων με βάση το «κλιματικό ρίσκο». Είναι φανερό λοιπόν πως είτε η ΕΚΤ τηρήσει σκληρή στάση απέναντι στις τράπεζες είτε όχι, οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές σύντομα θα αρχίσουν να εξετάζουν εξονυχιστικά την σχέση των τραπεζών με τα ρίσκα της κλιματικής αλλαγής και το σκορ τους στο Green Asset Ratio.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
