Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
«Φωτιά» στην Ευρώπη βάζει ξανά η Ιταλία, είτε πρόκειται για το προσφυγικό είτε για την αυτοματοποιημένη αναδιάρθρωση χρεών. Η χθεσινή δήλωση του πανίσχυρου πλέον Ματέο Σαλβίνι τα λέει όλα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Λέγκας του Βορρά και υπουργό Εσωτερικών της Ιταλίας, η Ευρωζώνη περνάει υπαρξιακή κρίση και μπορεί να καταρρεύσει μέσα στους επόμενους 12 μήνες.
Την ίδια ώρα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφωνούν ότι... διαφωνούν και ότι πολύ δύσκολα θα συμφωνήσουν στο μέλλον για το προσφυγικό. Βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη μία επικίνδυνη προσπάθεια να βρεθεί κοινό έδαφος σε θέματα όπως η μετεξέλιξη του ESM, η εγγύηση των καταθέσεων και η αυτοματοποιημένη αναδιάρθρωση χρεών.
Θεωρείται επικίνδυνη διότι στην περίπτωση που αποφασιστούν τα επόμενα βήματα είναι πολύ πιθανό να... προσαρμοστούν αναλόγως οι κινήσεις της ιταλικής κυβέρνησης, η οποία κρατά στα χέρια της μία «ωρολογιακή βόμβα» ύψους 2,38 δισ. ευρώ. Όποιος και αν είναι ο μηχανισμός που θα αποφασιστεί πολύ δύσκολα θα είναι αρκετός για να «σηκώσει» το ιταλικό χρέος.
Κατά συνέπεια, δεν αποκλείεται οι Λουίτζι Ντι Μάιο και Ματέο Σαλβίνι να βρουν το πάτημα που αναζητούν για να επιδιώξουν αυτό που εξαρχής ήθελαν: την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ και τη διάλυση της Ευρωζώνης.
Η κατάσταση στην Ιταλία επιδεινώνεται και η πολιτική αβεβαιότητα προκαλεί νευρικότητα στις αγορές. Αποτέλεσμα είναι η Ιταλία να μην μπορεί να δανειστεί όπως πριν. Είναι ενδεικτικό ότι το ιταλικό δημόσιο δανείστηκε στο α'' εξάμηνο του 2018 42% λιγότερα κεφάλαια από το αντίστοιχο διάστημα του 2017, ενώ τα κοινοπρακτικά δάνεια των επιχειρήσεων ήταν λιγότερα σε ποσοστό 45%. Πολύ σημαντική είναι η σημερινή δημοπρασία στην οποία το ιταλικό δημόσιο θα εκδώσει 5ετή, 7ετή και 10ετή ομόλογα.
Με φόντο την ιταλική κρίση, οι Ευρωπαίοι θα προσπαθήσουν να αποδείξουν ότι μπορούν να συνεννοηθούν και ότι το όνειρο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα υλοποιηθεί. Μέρκελ και Μακρόν υπέγραψαν τη «Διακήρυξη του Μέσενμπερκ» - σαν άλλο Ντοβίλ - στην οποία γίνεται αναφορά στην ιδέα της «μεθοδικής αναδιάρθρωσης» που είχαν παλαιότερα προτείνει οικονομολόγοι από τη Γερμανία, τη Γαλλία, μεταξύ των οποίων μέλη της Bundesbank και της επιτροπής των «σοφών». Σκοπός των προτάσεων είναι η ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και ο περιορισμός των κινδύνων για τους Ευρωπαίους φορολογούμενους από πιθανή χρεοκοπία της Ιταλίας (υπερχρεωμένων κρατών αναφέρει αλλά εννοεί την Ιταλία).
Ο ESM θα λειτουργεί ως «ευρωπαϊκό ΔΝΤ» και θα έχει την δυνατότητα να αξιολογεί την οικονομική κατάσταση ενός κράτους-μέλους, με στόχο να αποτρέψει μία κρίση. Στην ουσία, το γαλλογερμανικό σχέδιο προβλέπει ότι ο «ασθενής» θα... αναρρώνει στα χέρια της Κομισιόν και μόνο στην περίπτωση που η κατάστασή του επιδεινωθεί θα αναλαμβάνει δράση το «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο».
Επειδή η κατάσταση της Ιταλίας δεν είναι καλή ακριβώς εξαιτίας του υπερβολικού κρατικού χρέους, μία απόφαση για αυτοματοποιημένη αναδιάρθρωση εκτιμάται ότι θα έστελνε λάθος μηνύματα σε μία κυβέρνηση που στις αρχικές της θέσεις ζητούσε «κούρεμα» χρέους 260 δισ. ευρώ. Όπως η κρίση χρέους κλιμακώθηκε μετά τη συμφωνία Μέρκελ-Σαρκοζί στο Ντοβίλ, έτσι και τώρα η Ιταλία μπορεί πολύ εύκολα να «σκάσει» στα χέρια της Ευρώπης, σημειώνουν Ιταλοί αναλυτές.
Αναλυτές σημειώνουν πως η ύπαρξη ενός τέτοιου μηχανισμού θα λειτουργούσε ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία με αποτέλεσμα την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων αλλά και των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η χρονική συγκυρία στην οποία πραγματοποιείται η Σύνοδος Κορυφής για την Ευρωζώνη θα μπορούσε να είναι σημαδιακή. Και αυτό γιατί οι τρέχουσες συνθήκες μοιάζουν επικίνδυνα με τα όσα πρωτοφανή βίωνε η ζώνη του κοινού νομίσματος το καλοκαίρι του 2011, ενώ και σήμερα διαθέτουν αρκετό άρωμα από... Ελλάδα και Ιταλία.
Τότε, τέσσερις ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στο ξέσπασμα της κρίσης των κρατικών ομολόγων: α) οι καταστροφικές πολιτικές στην Ιταλία με τη Λέγκα του Βορρά να κάνει πόλεμο στον Μπερλουσκόνι για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, β) η αλλαγή προσδοκιών για τον παγκόσμιο οικονομικό κύκλο, μετά τα στοιχεία του Ιουλίου για τις θέσεις απασχόλησης στις ΗΠΑ, γ) η αλλαγή στον επιτοκιασό κύκλο της ΕΚΤ, η οποία δεν υλοποιήθηκε τελικά και δ) η για πολλούς κακοσχεδιασμένη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μέσω του PSI.
Οι χρηματαγορές αντιδρούσαν με επιφυλακτικότητα στην ιδέα που πρώτοι συζήτησαν οι Μέρκελ και Σαρκοζί στη γαλλική πόλη Ντοβίλ, αλλά το καλοκαίρι του 2011 όλα έδειχναν ότι εντέλει το σχέδιο θα προχωρούσε. Αναλυτές εκτιμούν ότι τα συστατικά είναι παρόμοια σήμερα. Αντί για το PSI, οι Ευρωπαίοι είναι πολύ πιθανό να συμφωνήσουν σε έναν μηχανισμό που θα προβλέπει την προληπτική αναδιάρθρωση χρέους πριν οποιοδήποτε πρόγραμμα του ESM (ο οποίος θα έχει μετεξελιχθεί σε «ευρωπαϊκό ΔΝΤ»), αρκεί το χρέος να θεωρείται μη βιώσιμο.
Σε ότι αφορά την Ιταλία, τα πράγματα είναι χειρότερα από το 2011. Η Λέγκα του Βορρά είναι πλέον πανίσχυση και οι καταστροφικές πολιτικές που ενδεχομένως εφαρμοστούν είναι πλέον αρκετές. Η ΕΚΤ από την πλευρά της, έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα ολοκληρώσει στο τέλος του έτους το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και θα ξεκινήσει η διαδικασία «ομαλοποίησης» της νομισματικής πολιτικής. Το παγκόσμιο οικονομικό outlook δεν είναι ζοφερό, όμως δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που «βλέπουν» αντιστροφή του κλίματος, καθώς οι συνεχιζόμενες εντάσεις που προέρχονται από τον εμπορικό πόλεμο και η αύξηση των επιτοκίων από τη Fed προκαλούν αναταράξεις.
Share
