Του Απόστολου Σκουμπούρη
Μία από τις καλύτερες χρονιές μετά το 2009 όταν και ξεκίνησε η κρίση ήταν το 2018 για τις εισηγμένες εταιρείες, αποδεικνύοντας ότι τα χρόνια της κρίσης, λειτούργησαν ως... καθαρτήριο και ολιστική αλλαγή κουλτούρας για πλήθος επιχειρήσεων. Γενικότερα, στις δύο – τρεις τελευταίες χρήσεις έχει παρατηρηθεί αλλαγή στις εισηγμένες, με τις εταιρείες να πιστοποιούν ότι κινούνται σε πιο ανθεκτικές και στέρεες βάσεις.
Τα χρόνια της χρεοκοπίας και των μνημονίων, έχουν αλλάξει εκ βάθρων την κουλτούρα του ελληνικού επιχειρείν, που πλέον κινείται σε σαφώς πιο συμπαγή πρότυπα, μακριά από «τυφλές» δανειοδοτήσεις, μακριά από μεγαλοστομίες του τίποτα και επεκτάσεις... μακέτας.
Έτσι, 30 εταιρείες κατέγραψαν την υψηλότερη επίδοση κερδών στην ιστορία τους, αριθμός μεγάλος, συγκριτικά, καθώς πρόκειται για μόλις 179 εισηγμένες, από τις 280-300 που υπήρχαν προ κρίσης. Επιπλέον, υπήρξαν 41 εταιρείες (κάτι λιγότερο από το 1/4 του συνόλου) που το 2018 πέτυχαν τον υψηλότερο κύκλο εργασιών της ιστορίας τους! Και αυτό, σε μια συγκυρία χωρίς βοήθειες από το τραπεζικό σύστημα σε κεφάλαια κίνησης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Beta Χρηματιστηριακή, ο κύκλος εργασιών των εισηγμένων εταιρειών έφτασε στα 74,35 δισ. ευρώ το 2018 (+10%), ενώ υπήρξε κάμψη κερδών μετά φόρων κατά 6,2%, στα 2,84 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, πρόκειται για επίδοση που επιτεύχθηκε μέσα στους δυσμενέστερους φορολογικούς συντελεστές εταιρικών κερδών που ισχύουν στην Ελλάδα! Επίσης, για πρώτη φορά μετά το 2014 οι τράπεζες έχουν θετική συνεισφορά 285 εκατ. ευρώ παρά τη συρρίκνωση των καθαρών κερδών της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στα κύρια συμπεράσματα είναι ότι οι επιχειρήσεις με το πιο εξωστρεφές προφίλ, διεθνοποιημένες, με καλό management και διείσδυση στο χώρο του τουρισμού, έχουν, συνήθως, διαχρονικά τα καλύτερα αποτελέσματα.
Αλλαγή κουλτούρας
Κατά τη δεκαετία της χρεοκοπίας και των μνημονίων, άλλαξαν πολλά στο ελληνικό επιχειρείν. Τον αρχικό αιφνιδιασμό και το σοκ της πτώχευσης της χώρας το 2010, ακολούθησε το σταδιακό κλείσιμο της στρόφιγγας δανεισμού από τις τράπεζες, οδηγώντας προ τετελεσμένου και σε μια νέα νομοτέλεια τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Μετά από δυόμιση περίπου δεκαετίες αθρόου (τυφλού) δανεισμού, οι επιχειρήσεις οδηγήθηκαν στο πλήρες αδιέξοδο, ενώ – επίσης για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες – οι πολιτικές φιλίες και οι κομματικές σχέσεις, έπαψαν να είναι διαβατήριο εξασφάλισης (ενός ακόμη) δανείου...
Έτσι, μια σχεδόν αναγκαστική αλλαγή κουλτούρας έλαβε χώρα όλα τα προηγούμενα χρόνια, και αυτό είναι το κέρδος και η... προίκα της κρίσης. Πλέον, οι επιχειρήσεις έχουν επιστρέψει στην πραγματικότητα, κάθε αναπτυξιακή κίνηση δε γίνεται ιδεαλιστικά και... μαξιμαλιστικά έχοντας ως ομπρέλα και μαξιλάρι τις τράπεζες, αλλά γίνεται με οικονομοτεχνικά κριτήρια και μελέτη.
Οι επιχειρήσεις, μπροστά στο αδιέξοδο, είχαν δύο δρόμους. Ή να αλλάξουν, ή να... βουλιάξουν. Πολλές επιχειρήσεις - δυστυχώς - τόσο εισηγμένες όσο και μη, δεν τα κατάφεραν. Η σχεδόν δεκαετής κρίση, έχει φέρει πρωτοφανές ολοκαύτωμα.
Χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει, ενώ δεκάδες είναι και οι εισηγμένες στο Χ.Α. εταιρείες που δεν τα κατάφεραν. Ανήκαν στην κατηγορία που η κρίση τις έπιασε «γυμνές», χωρίς θωράκιση και υπερδανεισμένες.
Όμως, στον αντίποδα, μέσα σ'' αυτόν τον πραγματικό... πόλεμο και σε εντελώς αφιλόξενο επενδυτικό, επιχειρηματικό και καταναλωτικό τοπίο, δεκάδες εταιρείες πέρασαν μέσα από το καθαρτήριο! Συμμάζεμα, περικοπές, ρευστοποιήσεις παγίων ή θυγατρικών, αναπροσαρμογή αποτίμησης (φουσκωμένων) αποθεμάτων, αλλαγή επιχειρηματικών πλάνων, νέα ανταγωνιστικά προϊόντα ή υπηρεσίες, εκσυγχρονισμός παραγωγής.
Όλα αυτά, έχουν κοινό παρανομαστή: Την αλλαγή κουλτούρας του ελληνικού επιχειρείν που από ένα μοντέλο κρατικοδίαιτης «εξυπηρέτησης», εξάρτησης και διευκόλυνσης, οδηγήθηκε στη στυγνή νομοτέλεια της πραγματικής οικονομίας και στην αρένα της αγοράς.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσα από την κρίση «βγαίνουν» - όσες έχουν αντέξει – πολύ πιο θωρακισμένες, πιο συμπαγείς, πιο ορθολογικές, πιο ανθεκτικές και – κυρίως – έτοιμες να καρπωθούν το όποιο ενδεχόμενο βελτίωσης του ρίσκου χώρας.
Παράλληλα, «κλειδί» για τη μνημειώδη αλλαγή κουλτούρας ήταν και η αναγκαστική διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια. Οι επιχειρήσεις ανοίχτηκαν στο εξωτερικό, διεύρυναν τους ορίζοντές τους, συμμετείχαν σε εκθέσεις, δημιούργησαν προϊόντα και υπηρεσίες που μπορούν να σταθούν διεθνώς! Έτσι, δεκάδες είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις – εισηγμένες και μη – που πλέον φέρουν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του κύκλου εργασιών τους από το εξωτερικό, «ακυρώνοντας» ουσιαστικά την εξάρτησή τους από τα (θετικά ή αρνητικά) τεκταινόμενα στη χώρα.
Ενώ πριν από τη «φωτιά» της κρίσης και έως το 2008, οι επιχειρήσεις που είχαν σοβαρή επέκταση στις αγορές του εξωτερικού, ήταν πολύ λιγότερες.
Τριάντα εταιρείες πέτυχαν ιστορικό ρεκόρ
Σύμφωνα με τη μελέτη του κ. Μ. Χατζηδάκη, υπευθύνου ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή, 30 εισηγμένες κατέγραψαν το 2018 την υψηλότερη επίδοση κερδών στην ιστορία τους.
Αυτό το επίτευγμα έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς έγινε μέσα στους δυσμενέστερους φορολογικούς συντελεστές εταιρικών κερδών που ισχύουν στην Ελλάδα, ενώ μέσα σ'' αυτές τις επιχειρήσεις περιλαμβάνονται μερικές από την... ελίτ του Χ.Α. ήτοι εταιρείες του FTSE 25 όπως Coca Cola HBC, Τέρνα Ενεργειακή, Σαράντης και ΑΔΜΗΕ.
Πολύ καλή εικόνα παρουσιάζουν και όσες εταιρείες βρίσκονται στον χώρο του Τουρισμού (μεταφορές, ενοικιάσεις μέσων και Ξενοδοχεία) οι οποίες εμφάνισαν σταθερά υψηλή ζήτηση το 2018.
Η λειτουργική κερδοφορία παρέμεινε σε προσαρμοσμένα επίπεδα στα μεγέθη του 2017 τα οποία κάθε άλλο παρά αδύναμα μπορούν να χαρακτηριστούν. Ξεχώρισαν οι εταιρίες Διαχείρισης και Ανάπτυξης Ακίνητης Περιουσίας οι οποίες μετά από καιρό εμφάνισαν μεγαλύτερη αξία στο χαρτοφυλάκιο των ακινήτων τους, λογιστικοποιώντας το κέρδος στο δ' τρίμηνο της χρονιάς.
Πάνω από 50 εταιρείες θα μοιράσουν μέρισμα
Οι εισηγμένες εταιρείες πέτυχαν καθαρό αποτέλεσμα 2,85 δισ. ευρώ και μέχρι στιγμής θα μοιράσουν μερίσματα που αντιστοιχούν στο 50% αυτής της επίδοσης. Οι εταιρίες που θα μοιράσουν μερίσματα φέτος εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τις 50 το οποίο αποτελεί μια ακόμα θετική μέτρηση για την χρονιά που πέρασε.
Ήδη καταγράφεται αύξηση 4,1% σε σχέση με πέρυσι και μέρος αυτής της γενναιοδωρίας οφείλεται και στη μείωση του φορολογικού συντελεστή των διανεμόμενων κερδών από 15% σε 10% για το 2018.
Από την άλλη πλευρά η ενίσχυση αυτή της πολιτικής διανομών του καθαρού αποτελέσματος αποτελεί και μια αλλαγή στην στρατηγική διακράτησης των υψηλών διαθεσίμων, η οποία πηγάζει και από την αισιοδοξία μελλοντικής βελτίωσης των οικονομικών δεδομένων.
Χωρίς δανεισμό 29 εισηγμένες
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Beta, οι εισηγμένες επιχειρήσεις που δεν έχουν επί της ουσίας δανεισμό είναι 29 και το καθαρό ταμείο που παρουσιάζουν είναι 1,7 δισ. ευρώ. Σε πολλές περιπτώσεις πλέον τα μετρητά αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος της αξίας τους ειδικά αν συγκριθούν με την τρέχουσα κεφαλαιοποίηση τους.
Ποιες ξεχώρισαν
Οι εταιρείες που ξεχώρισαν στη χρήση του 2018 με συνδυασμό κερδοφορίας και καλών ταμιακών ροών είναι οι Coca Cola HBC, Jumbo, Aegean Airlines, Σαράντης, ΟΛΠ, Motor Oil, ΟΛΘ, ΕΛΠΕ, Τέρνα Ενεργειακή και ElvalHalcor, ενώ ήταν χρονικά συγκέντρωσης με έμφαση στη ρευστότητα για ομίλους όπως ΟΤΕ και Μυτιληναίος. Εξαιρετικούς ισολογισμούς είχαν από τον μεσαίο χώρο οι Καρέλιας, Πλαστικά Κρήτης, Autohellas, Mermeren, Κρι- Κρι, Ικτίνος, Λάμψα, ΕΥΔΑΠ και Quest Συμμετοχών.
Στη μικρή κεφαλαιοποίηση ικανοποιητικά αποτελέσματα εμφάνισαν επιχειρήσεις όπως ΙΑΣΩ, Καράτζης, MLS, Έλτον, Πετρόπουλος, Παπουτσάνης, Κανάκης, Flexopack, Κλουκίνας Λάππας και AS Company. Ελπιδοφόρα μεγέθη με μεγάλη βελτίωση παρουσίασαν οι Profile, Κτήμα Λαζαρίδη, Revoil, Ελινόιλ και Δάιος.
Μετά από αρκετά χρόνια αδιάφορων μεγεθών αρχίζουν να ξεχωρίζουν εταιρείες της Εναλλακτικής αγοράς όπως οι Entersoft, E-Net και Performance χτίζοντας υποδομή για μια μελλοντική μετάταξη στην μεγάλη κατηγορία.
