Του Γιώργου Φιντικάκη
Στα χέρια των Βρυξελλών βρίσκεται το κλειδί για το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού, και όχι στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε κυβέρνηση και δανειστές για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Τα λόγια ανήκουν σε κοινοτικό στέλεχος που παρακολουθεί από κοντά τα τεκταινόμενα στην ελληνική αγορά και η άποψη του μοιάζει να επιβεβαιώνεται όλο και περισσότερο από τις εξελίξεις. Πρώτος έδωσε το στίγμα κορυφαίος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών όταν την περασμένη Τρίτη μίλησε από το Χίλτον για πρόβλημα στα ενεργειακά λόγω DG Comp, δηλαδή της έρευνας που διεξάγει η Ευρωπαική Επιτροπή Ανταγωνισμού στη ΔΕΗ για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά.
Την σκυτάλη πήρε την Πέμπτη από το βήμα της Βουλής ο υπ. Ενέργειας Γ. Σταθάκης που διευκρίνισε ότι οι συζητήσεις που γίνονται για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας ξεφεύγουν του πλαισίου της συμφωνίας με τους θεσμούς. "Είναι ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο, η χώρα μας καλείται να ανοίξει την αγορά ενέργειας και είναι από τις ελάχιστες, αν όχι η μόνη χώρα, που η αγορά ενέργειας παραμένει με τόσο μεγάλη συμμετοχή μιας εταιρείας", ήταν τα λόγια του κ. Σταθάκη, που παραπέμπουν ευθέως στην μεγάλη εκκρεμότητα με την Κομισιόν, η οποία έχει προσλάβει καινούργιες διαστάσεις μετά την έφοδο τον Φεβρουάριο της DGcomp στα γραφεία της ΔΕΗ και την εν εξελίξει έρευνα περί χειραγώγησης.
Και χθες, πάλι ο κ. Σταθάκης, μετακινήθηκε για πρώτη φορά ένα κλίκ πιο δεξιά από την θέση "δεν τίθεται θέμα πώλησης μονάδων". Μιλώντας στην εφημερίδα "Ειδήσεις", είπε ότι η παραχώρηση μονάδων της ΔΕΗ είναι τα “δομικά μέτρα” που ούτως ή άλλως προβλέπονται στο κείμενο του μνημονίου σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο στόχος μείωσης του μεριδίου της επιχείρησης κάτω από το 50% έως το 2020. Για να προσθέσει ότι κατά την παρούσα διαδικασία της 2ης αξιολόγησης αυτό θα αποτυπωθεί σε ένα κείμενο σύγκλισης.
"Έχουμε συμφωνήσει", είπε ο κ. Σταθάκης, "τους στόχους, συζητήσαμε τα μέτρα που θα φέρουν το αποτέλεσμα που θέλουμε, οπότε δεν πιστεύω ότι θα τεθεί θέμα παραχώρησης μονάδων, αφήνοντας όμως έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο να ζητήσουν οι δανειστές στο τελικό κείμενο σύγκλισης, την με κάποιο τρόπο περιγραφή του μέτρου. Αυτό το σενάριο, θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση που αποτύχουν τα άλλα σχέδια για μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ".
Είναι η πρώτη φορά που ο υπουργός αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να τεθεί από τους δανειστές θέμα πώλησης μονάδων “έστω κι αν χρονικά η εφαρμογή του μετατίθεται για αργότερα”. Αυτό που επιχειρεί να πετύχει για τώρα η κυβέρνηση είναι μια ήπιου τύπου συμφωνία με την τρόικα, και να μετατεθεί για το 2018 και μετά, εφόσον δεν γίνεται αλλιώς, η εφαρμογή των σκληρών δομικών μέτρων, δηλαδή η πώληση μονάδων. Επιδιώκει η συμφωνία να συμπεριλάβει το “εργαλείο” της πώλησης πελατολογίου μέσω θυγατρικών και διαγωνισμού που πρότεινε η ΔΕΗ, την αύξηση των δημοπρατούμενων ποσοτήτων ρεύματος (ΝΟΜΕ) στα επίπεδα του 17% το χρόνο, καθώς και μια γενικόλογη περιγραφή των “εναλλακτικών δομικών μέτρων”, δίχως να αναφέρεται η φράση “πώληση μονάδων”.
Ποτέ... Ιούνιο
Επιδιώκει κυρίως η αξιολόγηση της πορείας μείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ (88,5% τον Φεβρουάριο με στόχο το 75,24% στο τέλος του 2017), αντί να γίνει τον Ιούνιο όπως ζητά η τρόικα, να μετατεθεί για τον Δεκέμβριο, καθώς γνωρίζει ότι διαφορετικά η απόκλιση θα είναι μεγάλη, και άρα θα τεθεί θέμα αυτόματης έναρξης εφαρμογής των σκληρών μέτρων. Ελπίζει ότι αν το αίτημά της γίνει αποδεκτό, είναι εφικτό, έστω και αρκετά δύσκολα, να καλυφθεί η διαφορά του 13,26% που πρέπει να έχει χάσει η ΔΕΗ ως τον Δεκέμβριο, με ένα μέσο μηνιαίο ρυθμό απώλειας μεριδίου της τάξης του 1,32%.
Διαφορετικά, η σκανδάλη της πώλησης μονάδων θα πατηθεί στις αρχές του 2018, εκτός και αν έχει στο μεταξύ “καθαρίσει” η έρευνα της DG Comp. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πόρισμα της DG Comp αναμένεται σε περίπου δύο μήνες και φαίνεται ότι τα πρώτα ευρήματα είναι ενοχοποιητικά για τη ΔΕΗ (και όχι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, για τον ΑΔΜΗΕ), δίχως να είναι σαφές αν αφορούν χειραγώγηση ή κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της επιχείρησης στην αγορά.
Ετσι ίσως εξηγείται και το γεγονός ότι κάθε φορά που ανοίγει η συζήτηση στα ενεργειακά, η τρόικα φαίνεται να υπενθυμίζει την έρευνα της DG Comp. Εφόσον οι θεσμοί επιμείνουν η αξιολόγηση του στόχου μείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ να γίνει τον Ιούνιο, τότε αυτό το “review” θα συμπέσει με το πόρισμα της Ευρωπαικής Επιτροπής Ανταγωνισμού. Αλλά και να δεχθούν το αίτημα Σταθάκη για Δεκέμβριο, απλώς η ΔΕΗ θα έχει κερδίσει χρόνο.
Οπως και να έχει, εφόσον η επιχείρηση βρεθεί ένοχη, τα πρόστιμα μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 30% των πωλήσεων που επηρεάστηκαν από τις παραβάσεις που θα καταλογίσει η Κομισιόν. Ανάλογα με τη διάρκεια των παραβιάσεων, το ποσό πολλαπλασιάζεται. Το μέγιστο ύψος του προστίμου που μπορεί να επιβληθεί τελικά είναι το 10% του συνολικού ετήσιου τζίρου της επιχείρησης (δηλαδή 600 εκατ. ευρώ επί συνολικού κύκλου πωλήσεων κοντά στα 6 δισ. ευρώ). Είναι σαφές ότι ένα τέτοιο πρόστιμο, δεδομένης της σημερινής οικονομικής κατάστασης της ΔΕΗ, θα ήταν εξοντωτικό και προκειμένου να πληρωθεί, η πώληση μονάδων θα ήταν μονόδρομος...
Η γραμμή της κυβέρνησης
Η γραμμή της κυβέρνησης απέναντι στις πιέσεις των δανειστών είναι ότι το μόνο που θα πετύχει τυχόν πώληση μονάδων, είναι η περαιτέρω μείωση της παραγωγικής δυναμικότητας της ΔΕΗ, χωρίς να φέρει αποτελέσματα στην προμήθεια. Το μέγα πρόβλημα σήμερα για τη ΔΕΗ είναι ότι παράγει το 53% των αναγκών της χώρας σε ρεύμα, προμηθεύει όμως το 88,5% των αναγκών των νοικοκυριών, και επιχειρήσεων πανελλαδικά. Δηλαδή παράγει πολύ λιγότερο από αυτό που πουλάει, που σημαίνει ότι αναγκάζεται και αγοράζει για να πουλήσει. Οπως είπε προ ημερών από την Βουλή και ο πρόεδρος της ΔΕΗ. Μ. Παναγιωτάκης, “για να ρίξει η επιχείρηση το μερίδιό της σε κάτω του 50% το 2020, εάν δεν εξαιρεθούν ορισμένα τμήματα της πελατείας - όπως οι ευάλωτοι καταναλωτές και η υψηλή τάση που ούτως ή άλλως παραμένουν στη ΔΕΗ- θα πρέπει οι ανταγωνιστές μας μέχρι το 2020 να μας πάρουν πάνω από 4,5 εκατ. ρολόγια (μετρητές)”. Αυτή τη στιγμή οι ιδιώτες ανταγωνιστές έχουν κάτω από 150.000 ρολόγια, και όπως εκτίμησε ο κ. Παναγιωτάκης "ούτε μπορούν, ούτε κυρίως θα θελήσουν να ρισκάρουν, να δημιουργήσουν τους απαραίτητους μηχανισμούς και να πάρουν 4,5 εκατ. καταναλωτές".
Εχει δίκιο ο κ. Παναγιωτάκης, δύσκολα μπορούν μέσα σε 2,5 χρόνια (έως το 2020) οι ιδιώτες πάροχοι να πάρουν και να διατηρήσουν στο χαρτοφυλάκιό τους 4,5 εκατ. καταναλωτές. Ούτε το θέλουν άλλωστε να γίνουν μικρές ΔΕΗ, δηλαδή να γεμίσουν με κακοπληρωτές και προβληματικούς πελάτες. Και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που το σενάριο μίας ή περισσοτέρων "Μικρών ΔΕΗ", παραμένει πάντα στο τραπέζι των κοινοτικών. Διότι έτσι, και θα αναγκαστεί η ΔΕΗ να προχωρήσει σε πώληση μονάδων, κάτι που αποτελούσε πάγια επιδίωξη των Βρυξελλών, αλλά και αυτή θα συνοδεύεται από πελατολόγιο. Ενα σενάριο μάλιστα λέει ότι οι Βρυξέλλες θα περιμένουν πρώτα να δουν πως θα περπατήσει η πώληση στον ανταγωνισμό των εταιρειών με πελατολόγιο, και σε περίπτωση αποτυχίας, θα ζητήσουν το πελατολόγιο αυτό να ενταχθεί μαζί με μονάδες σε εταιρείες τύπου “Μικρή ΔΕΗ”. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, το 2018 για την ΔΕΗ μάλλον δεν θα έχει καμία σχέση με την φετινή χρονιά.
