Η θερινή σύναξη των τραπεζιτών κρίνει το μέλλον των αγορών

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Οι στιγμές που βιώνει ο πολυτάραχος πλανήτης μας είναι σίγουρα ιστορικές και αν η κλιματική αλλαγή αποτελεί αναμφίβολα τον μεγάλο κίνδυνο που όλοι βλέπουν αλλά ορισμένοι εσκεμμένα και επιδεικτικά αγνοούν – λες και υπάρχει και δεύτερος πλανήτης που μας περιμένει να τον κατοικήσουμε – η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία θυμίζει βραδυφλεγή βόμβα.

Η Γερμανία είναι έτοιμη να δαπανήσει 50 δισ. ευρώ για να μην πέσει και με τα δύο πόδια στον βάλτο της ύφεσης, η Μ. Βρετανία απειλεί… θεούς και δαίμονες με το Brexit, η Κίνα έχει πατήσει για τα καλά το πόδι στο φρένο καθώς αναπτύσσεται με τον χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων δεκαετιών και ο Τραμπ συνεχίζει να υψώνει τείχη με δασμούς και όχι μόνο.

Την ίδια ώρα, οι μεγαλύτερες οικονομίες πνίγονται στα χρέη αλλά συνεχίζουν να δανείζονται φορτώνοντας τις επόμενες γενιές στηριζόμενες στην ισχύ τους και οι αγορές έχουν γεμίσει «αέρα», με τα παράγωγα συμβόλαια να μην μπορούν πλέον να μετρηθούν σε τρισεκατομμύρια και τους επενδυτές να περιμένουν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα συνεχίσουν για πάντα να τυπώνουν χρήμα.

Η εκ νέου λειτουργία των… εκτυπωτικών μηχανημάτων αναμένεται να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον στο Οικονομικό Συμπόσιο που διοργανώνει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Κάνσας Σίτι στις 22-24 Αυγούστου στο Τζάκσον Χόουλ του Γουαϊόμινγκ και φιλοξενεί κυρίως αξιωματούχους από τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου και ακαδημαϊκούς. Είναι η θερινή σύναξη των κεντρικών τραπεζιτών στην οποία φέτος θα δούμε κατά πάσα πιθανότητα τον Τζερόμ Πάουελ της Fed να απαντάει στον Τραμπ για την μείωση των επιτοκίων κατά 1% (ή 100 μονάδες βάσης) που ζήτησε ο Αμερικανός πρόεδρος, αλλά και τον Μάριο Ντράγκι στην τελευταία του εμφάνιση πριν αποχωρήσει από την ΕΚΤ.

Θα υποκύψει ο πρόεδρος της Fed στις απαιτήσεις του ανικανοποίητου Τραμπ, ο οποίος βλέπει το κλίμα στις αγορές να… στραβώνει λίγο πριν ξεκινήσει η τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου; Θα κλείσει ο Ντράγκι το μάτι σε όσους περιμένουν την έναρξη ενός δεύτερου γύρου ποσοτικής χαλάρωσης ακόμη και με πιο ακραία εργαλεία;

Στο πρόσφατο παρελθόν πάντως, ο Μπεν Μπερνάνκι, ο Μάριο Ντράγκι και ο Τόμας Τζόρνταν της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας, έχουν όλοι προσφέρει στο ακροατήριό τους μια ιδέα για το τι μέλλει γενέσθαι στη νομισματική πολιτική. Οι δύο πρώτοι είχαν δώσει ενδείξεις για τα QE που λίγο αργότερα εφάρμοσαν και ο τρίτος είχε τονίσει την ανάγκη εφαρμογής μη συμβατικών μέτρων λίγους μήνες πριν αιφνιδιάσει τις αγορές, καταργώντας το όριο διακύμανσης του φράγκου.

Σήμερα δεν είναι μόνο αυτές οι τρεις κεντρικές τράπεζες που βρίσκονται μπροστά σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι αλλά ολόκληρος ο κόσμος προσπαθεί να καταλάβει αν η παγκόσμια οικονομία μπορεί να συνεχίσει στο ξέφρενο, αλλόκοτο και απρόβλεπτο ρυθμό του τελευταίου έτους, μετά από τη μεγάλη μάχη με την παγκόσμια κρίση του 2008, τον σχεδόν παγκόσμιο μηδενισμό των επιτοκίων και τις αλλεπάλληλες ενέσεις ρευστότητας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο τίτλος του φετινού Συμποσίου είναι «Προκλήσεις για τη Νομισματική Πολιτική».

Από τις ομιλίες των κεντρικών τραπεζιτών θα κριθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η τάση των αγορών τους επόμενους μήνες καθώς μετοχές, νομίσματα και ομόλογα έχουν αποδείξει τελευταία ότι ανεβοκατεβαίνουν με ιλιγγιώδη ρυθμό από μία δήλωση του Ντράγκι, μία ατάκα του Πάουελ ή ένα tweet του Τραμπ.

Όμως, από τις πραγματικές τους προθέσεις – ορισμένες από τις οποίες ενδεχομένως γίνουν γνωστές στο Τζάκσον Χόουλ – θα εξαρτηθεί η πορεία των επόμενων ετών διότι θα δούμε αν οι αγορές μπορούν να ζήσουν χωρίς την άπλετη ρευστότητα ή αν θα πρέπει να συνηθίσουμε σε μία νέα πραγματικότητα.

Ο Πάουελ δύσκολα θα υποκύψει στην παρούσα χρονική στιγμή αφού πολύ πρόσφατα ξεκαθάρισε, απογοητεύοντας τις αγορές, ότι δεν επίκειται ένας «κανονικός» κύκλος μείωσης των επιτοκίων. Επομένως θα είναι μεγάλη έκπληξη αν αφήσει να εννοηθεί ότι θα κινηθεί στη γραμμή Τραμπ τους επόμενους μήνες. Για το ίδιο θέμα, αναλυτές σε δημοσκόπηση του Bloomberg δίνουν μοιρασμένες πιθανότητες στη μείωση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο.

Όσο για την Ευρωζώνη, η αδιανόητη υποχώρηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων έχει δυσκολέψει το έργο της ΕΚΤ, την ώρα που η γερμανική οικονομία δείχνει να έχει ξεμείνει εντελώς από καύσιμα και γι' αυτό ο Όλαφ Σολτς έσπευσε να πει το δικό του «whatever it takes».

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αγορές έχουν προεξοφλήσει ότι η ΕΚΤ θα κάνει κάτι τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο αλλά όσο επιδεινώνεται το κλίμα τόσο αυξάνονται οι προσδοκίες για τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει ο Ντράγκι ή η Λαγκάρντ. Πάντως η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία περνάει τη δική της «Οδύσσεια» εδώ και πολλά χρόνια με τα αρνητικά επιτόκια, έχει εκτιμήσει ότι το χαμηλότερο επιτόκιο που μπορεί να φτάσει η ΕΚΤ είναι -1%.