Των Γιάννη Μαστρογεωργίου και Γιώργου Παπούλια*
Η πλούσια επικαιρότητα σε Ελλάδα και Ευρώπη, αποτελείται από γεγονότα που πρόκειται να επηρεάσουν την εξέλιξη σημαντικών θεμάτων που παραμένουν ανοιχτά.
Η εκλογή του νέου αρχηγού στη ΝΔ και οι αλυσιδωτές αντιδράσεις στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό, η επικείμενη νέα φάση της διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς υπό τη σκιά του ασφαλιστικού, οι αντιδράσεις της Ιταλίας ως σφήνα στη διελκυστίνδα γερμανικής δημοσιονομικής πειθαρχίας και πολιτικής αλλαγής στο Νότο και οι εξελίξεις στη Συνθήκη Σένγκεν που επίκεινται, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο περιβάλλον.
Η Σένγκεν κρέμεται από μία κλωστή
Στις 18 Φεβρουαρίου, στην πρώτη σύνοδο κορυφής για το νέο έτος, θα τεθεί σύμφωνα με την ατζέντα, το θέμα του επαναπροσδιορισμού της εκρηκτικής κατάστασης στο προσφυγικό. Θα γίνει μία εκ νέου ανασκόπηση της κατάστασης στην Τουρκία, στην Ελλάδα κλπ – κυρίως ως προς τη δημιουργία όλων των hot spots – και όλα αυτά μέσα σε ένα βαρύ κλίμα.
Τα δεδομένα είναι ανησυχητικά. Η Αυστρία αναστέλλει την συνθήκη Σένγκεν (έστω και προσωρινά) σε μια προσπάθεια να ελέγξει την προσφυγική κρίση, ενώ ο Αυστριακός ΥΠΕΞ Σεμπάστιαν Κουρτς, κατηγόρησε τη χώρα μας για απροθυμία να δεχτεί βοήθεια στο ζήτημα αυτό. Κατά την άποψή του, εάν δεν υπάρξει ευρωπαϊκή απάντηση, τότε θα χρειαστούν εθνικά μέτρα ή μία συντονισμένη στάση μερικών κρατών, καθώς έχει συνειδητοποιηθεί πως «ούτε η πολιτική πρόσκλησης ούτε η πολιτική καλωσορίσματος αποτελούν τη σωστή απάντηση στην προσφυγική κρίση», όπως τόνισε.
Η καγκελάριος της Γερμανίας τάχθηκε υπέρ της αυστηροποίησης της νομοθεσίας που αφορά τις απελάσεις προσφύγων που έχουν αιτηθεί άσυλο στη χώρα αλλά καταδικάζονται από γερμανικά δικαστήρια για διάφορα αδικήματα, ακόμη και αν η καταδίκη αυτή είναι με αναστολή, κινούμενη σε παράλληλη γραμμή με τη Γαλλική Κυβέρνηση που προέβη σε παρόμοιες ανακοινώσεις προ ημερών. Το λαϊκιστικό αντιμεταναστευτικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία επέρριψε ευθύνες για το γεγονός στην «καταστροφική πολιτική ασύλου και τη μεταναστευτική πολιτική» της Γερμανίδας καγκελαρίου. Ο Πρώην Πρόεδρος του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, Hans-Jurgen Papier, σε συνέντευξη του κάνει λόγο για τρανταχτά λάθη στην προσφυγική πολιτική και καλεί την Καγκελάριο να προβεί σε «U-Turn» σε στροφή δηλαδή 180 μοιρών στην προσφυγική της πολιτική.
Η ανησυχία από τις επιθέσεις κατά γυναικών στην Κολωνία, αναδεικνύουν και άλλες παραμέτρους μίας κρίσης που αναδεικνύει παράλληλα την αλληλεγγύη και τον ανθρωπισμό, αλλά και τη μισαλλοδοξία και το ρατσισμό. Το Κοινοβούλιο της Δανίας προτίθεται να ψηφίσει στις 26 Ιανουαρίου νόμο για τη χρήση των τιμαλφών των προσφύγων για τη φιλοξενία τους στα κέντρα υποδοχής! Το νομοσχέδιο θα επιτρέψει στις αρχές της Δανίας να κατάσχουν τα μετρητά των μεταναστών που υπερβαίνουν 10.000 κορώνες (€ 1.340), καθώς και τα τυχόν προσωπικά αντικείμενα αξίας άνω των 10.000 κορωνών. Βέρες και άλλα αντικείμενα συναισθηματικής αξίας θα απαλλάσσονται. Αλλά αντικείμενα όπως ρολόγια, κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές αξίας πάνω από 10.000 κορωνών μπορεί να κατάσχονται! Ο Δανός Πρωθυπουργός μιλά για στρέβλωση της πρωτοβουλίας, αλλά οι εντυπώσεις είναι αλγεινές.
Επιπροσθέτως η Ιταλία θέτει θέμα για τα 3 δις προς την Τουρκία, καθώς δεν είναι ακόμα σαφές σε ποιες ακριβώς δράσεις θα πάνε τα χρήματα.
Μέσα σε αυτό το κλίμα η 18η Φεβρουαρίου αποκτά χαρακτήρα D-Day για την επιβίωση ή όχι της Συνθήκης με απρόβλεπτες ακόμα συνέπειες και για την Ελλάδα, αλλά και την Τουρκία που ακόμα εκκρεμεί να κάνει όσα αποφασίσθηκαν στο action plan στην κοινή Σύνοδο ΕΕ-Τουρκίας. Τυχόν απόφαση από Κράτη Μέλη για αναστολή της Συνθήκης εκ μέρους τους, ουσιαστικά θέτει την Ελλάδα εκτός Σένγκεν! Οι πρόσφυγες που θα καταφθάνουν στην Ελλάδα αναγκαστικά θα παραμένουν στην Ελλάδα, αφού τα σύνορα θα επανέλθουν. Ίσως κάποιος αυτό να το έβλεπε ως «ευκαιρία» για τη χώρα να ανασάνει από τις ροές, καθώς ελάχιστοι θα ήταν εκείνοι που θα έκαναν ένα ριψοκίνδυνο ταξίδι για να καταλήξουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα. Η σκέψη αυτή όμως, είναι ρηχή και παρακινδυνευμένη. Αν η πλειοψηφία των Κρατών Μελών υπό την πίεση του φόβου και του υφέρποντος κλίματος μισαλλοδοξίας και εσωστρέφειας σε ορισμένες χώρες, υποχωρήσει στην ανάγκη διατήρησης της Συνθήκης, η Ελλάδα θα είναι η πρώτη υποψήφια μαζί με την Τουρκία για να χαρακτηριστεί ο αποδιοπομπαίος τράγος για μία τέτοια απόφαση, καθώς ακόμα δεν έχει ολοκληρώσει τα hot spots εν αντιθέσει με την Ιταλία που σε επιχειρησιακό επίπεδο μπορεί να μην έχει κάνει περισσότερα, αλλά σε επικοινωνιακό έχει διαπρέψει. Ίσως άδικα σε ένα βαθμό, καθώς και η ΕΕ δεν έχει ανταποκριθεί στις δικές της δεσμεύσεις, όπως η διαδικασία μετεγκατάστασης, καθώς από τους 160.000 πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί μόλις 272! Μία ακόμα προφανώς, συνέπεια του θλιβερού επεισοδίου στην Κολωνία…
Ένας παράγοντας που θα επηρεάσει τις ευρωπαϊκές συζητήσεις για το προσφυγικό θα είναι και η Ολλανδική Προεδρία που έχει θέσει το θέμα σε πρώτη προτεραιότητα και είναι γνωστές οι σκληρές απόψεις της ως προς το θέμα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Ολλανδός Νταίσελμπλουμ έχει μιλήσει εδώ και καιρό για μία «μίνι Σένγκεν».
Το σήριαλ της αξιολόγησης. Τα επεισόδια, οι πρωταγωνιστές και η υπόθεση
Τέτοιες ημέρες πριν από 6 χρόνια, ήταν πάλι στο Νταβός που ξεκινούσε η ελληνική μνημονιακή περιπέτεια. Τώρα, βρισκόμαστε εν αναμονή ενός ακόμα επεισοδίου που αφορά μία ακόμα επίφοβη αξιολόγηση. Και ενώ στην ίδια μέγγενη βρέθηκαν και άλλες χώρες, η Ελλάδα παραμένει ακόμα εγκλωβισμένη, ενώ οι υπόλοιπες βγαίνουν στο ξέφωτο. Η δε Κύπρος όπως ανακοινώθηκε, έλαβε μόνο τα 6.6 δις από τα 9 συνολικά της βοήθειας και η Ελλάδα υποχρεώθηκε σε 3ο Μνημόνιο, καθιστώντας τον εαυτό της ιδιαίτερη περίπτωση.
Η νέα γενιά αγροτών
Ξεκινά, λοιπόν, μία δύσκολη περίοδος για την Ελλάδα με την αγορά κουρασμένη και την κοινωνία ταλαιπωρημένη ύστερα από 2 Μνημόνια. Η βασική αιτία της καθίζησης παραμένει η φορολογική αφαίμαξη. Στη μέγγενη της αύξησης της φορολογίας μπαίνουν πλέον οι αγρότες που αναμένεται να αρχίσουν άμεσα τις κινητοποιήσεις τους, την ώρα που λείπει ένα «παράλληλο πρόγραμμα» για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, ενώ επίκεινται και νέες αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος, στα τέλη κυκλοφορίας με παράλληλη αύξηση ΕΦΚ στα καύσιμα, αλλαγές στα ενοίκια, στον ΕΝΦΙΑ και όλα αυτά υπό τον παραπλανητικό τίτλο του Υπουργείου Οικονομικών που τα βαφτίζει «αλλαγές οργανωτικού χαρακτήρα». Ειδικότερα οι αγροτικές κινητοποιήσεις παρουσιάζουν μία διαφορά από τις προηγούμενες. Υπάρχει πλέον μία νέα γενιά συνδικαλιστών με το…τάμπλετ στο τρακτέρ που σε αντίθεση με τα παλαιά αιτήματα για επιδοτήσεις, σήμερα έχει άλλα αιτήματα που τους φέρνουν πιο κοντά στα προβλήματα του μέσου ελεύθερου επαγγελματία.
Το κίνημα της γραβάτας και οι αριστεροί της βάσης
Η περιοδεία του κ. Τσακαλώτου στην Ευρώπη είχε θετικές αναφορές, αλλά και ήχους από καμπανάκια, όπως του Κλ. Ρέγκλινγκ του επικεφαλής του βασικού χρηματοδότη της χώρας, ότι η κατάσταση ρευστότητας ίσως γίνει σφιχτή τους επόμενους μήνες.
Η πίεση στο ασφαλιστικό θα είναι αμφίπλευρη για την Κυβέρνηση. Και από τους θεσμούς και από κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες. Η τωρινή επικαιρότητα με το ασφαλιστικό να πρωταγωνιστεί στην ατζέντα, φέρνει μνήμες που κάνουν τη συγκυρία ενδιαφέρουσα. Οι διαδικασίες που οδήγησαν στην πρωτόλεια συγκρότησή του μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ, εντοπίζονται στη δημιουργία του Χώρου Διαλόγου για την Ενότητα και Κοινή Δράση της Αριστεράς το 2001, όταν η κίνηση αυτή έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις κινητοποιήσεις ενάντια στην επιχειρούμενη τότε «μεταρρύθμιση Γιαννίτση». Το Ασφαλιστικό γελά σαρδόνια…
Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκαν δύο συλλαλητήρια μεγάλα. Οι ναυτεργάτες προχωρούν σε κινητοποιήσεις στις 20 Ιανουαρίου. Η ΓΣΕΕ προχωρά σε απεργία στις 4 Φεβρουαρίου που ίσως αποτελέσει μία υπερταξική διαδήλωση, καθώς αριστερά πρωτοβάθμια σωματεία θα βρεθούν μαζί με τις πιο «αστικοποιημένες» τριτοβάθμιες οργανώσεις και τους λεγόμενους «γραβατωμένους» διαδηλωτές. Η Κυβέρνηση σε αυτή τη φάση βρίσκεται υποχρεωμένη να περάσει από τις συμπληγάδες των Θεσμών και της κοινωνικής κριτικής και παράλληλα να μην ξεπεράσει τις κομματικές της κόκκινες γραμμές. Δύσκολη εξίσωση με αβέβαιο αποτέλεσμα. Σε πρώτη φάση η εκτίμηση είναι ότι θα προσπαθήσει να περιορίσει τις αδικίες του νομοσχεδίου προκρίνοντας τα συμφέροντα των πολλών από τα προνόμια των λίγων. Μόνο που ο λογαριασμός για να βγει θα χρειαστεί τη συμβολή των πολλών…και δυστυχώς αυτός ο λογαριασμός δεν αφορά μόνο το 1, 8 δις από το ασφαλιστικό, αλλά και το δημοσιονομικό κενό της περιόδου 2016-2018 που υπολογίζεται σε 1,5% του ΑΕΠ, ή 2,6 δισ. ευρώ περίπου.
Το 3ο Μνημόνιο δεν θα μπορέσει να διορθώσει και τις αστοχίες των 2 προηγουμένων, και παράλληλα δρομολογήσει την ανάπτυξη. Όλοι αναγνωρίζουν ότι ο πλέον ορθός τρόπος για την εκκίνηση της ανάπτυξης είναι η αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών. Αν αυτό δεν συμβεί, οποιαδήποτε ετήσια μεγέθυνση του ΑΕΠ που θα βασίζεται στην κατανάλωση, θα αποδειχθεί προσωρινή και θα διαιωνισθεί ο φαύλος κύκλος της ύφεσης με συνέπεια την ύφεση, νέα μέτρα και νέα αρχή για τον Σίσυφο.
ΝΔ: Νέα αρχή – παλαιά προβλήματα
Για την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ, έχουν λεχθεί και γραφεί αρκετά από όλες τις πολιτικές και ιδεολογικές αφετηρίες που ο καθένας φαντάζεται. Η εκτίμηση μας παραμένει ότι η ΝΔ ανεξαρτήτως αρχηγού, οφείλει να προσαρμοστεί στις ανάγκες και τις αγωνίες της κοινωνίας που θέλει καταλλαγή, απαγκίστρωση από τις κραυγές των άκρων, σαφές και ειλικρινές σχέδιο εξόδου από την κρίση. Η εκλογή του κ. Μητσοτάκη αποτελεί ένα πρώτο δείγμα πολιτικής ωρίμανσης του χώρου της ΝΔ. Σε κάθε περίπτωση ο νέος Πρόεδρος θα πρέπει να λάβει υπόψιν του ότι τα υπόλοιπα ιδεολογικά ρεύματα εντός ΝΔ έχουν ισχυρή παρουσία.
Όπως, προκύπτει από την ανάλυση της ψήφου ο κ. Μεϊμαράκης αναδείχθηκε πρώτος σε 31 από τις 56 εκλογικές περιφέρειες, αλλά η επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη σε μεγάλες περιφέρειες -όπως εκείνη της Αττικής όπου έλαβε ποσοστό 57%- ήταν καθοριστική. Η πόλωση στο εσωτερικό της Ν.Δ., όμως, είναι υπαρκτή, με τις εύπορες συνοικίες να επιλέγουν κατά κύριο λόγο Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ τα λαϊκότερα στρώματα τάχθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό υπέρ του Ευ. Μεϊμαράκη. Ο κ. Μειμαράκης ήρθε πρώτος σε λαϊκές γειτονιές της Β Αθήνας, ενώ ο Κ. Μητσοτάκης, πρώτευσε στις πιο εύπορες. Εκείνο όμως, που έχει σημασία για την πορεία της ΝΔ ως ενιαίου κόμματος, έχει να κάνει με τη συνολική επιρροή της: ένας στους επτά κατοίκους του Ψυχικού και της Φιλοθέης κι ένας στους έντεκα της Κηφισιάς είναι μέλος της Ν.Δ., έναντι ενός μόλις στους σαράντα στο Περιστέρι, ενός στους πενήντα στη Νέα Ιωνία και την Αγία Βαρβάρα, ενός στους εξήντα στη Νίκαια και ενός στους εβδομήντα στο Ίλιο ή τον Κορυδαλλό! Η ανάγκη για εκλαΐκευση του μεταρρυθμιστικού λόγου του νέου προέδρου είναι αδήριτη.
Η μεγάλη μάχη, όμως, θα δοθεί για την προσέλκυση όσων είναι έξω από τη ΝΔ και κυρίως όσων αποτελούν το βατήρα της εκτίναξης ενός κόμματος. Εδώ το πλέον σημαντικό ποιοτικό στοιχείο που πρέπει να λάβει υπόψιν του ο νέος αρχηγός της ΝΔ είναι ότι μόνο 1 στους 10 ψηφοφόρους της ΝΔ είναι κάτω των 35 ετών. Το στοιχείο αυτό καθιστά ζωτικής σημασίας την ουσιαστική αλλαγή του πολιτικού λόγου της ΝΔ, την αλλαγή των προτεραιοτήτων του κόμματος τη στιγμή μάλιστα που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει απογοητεύσει σημαντική μερίδα των νέων ψηφοφόρων που τον εμπιστεύτηκαν. Θα επιβεβαιώσει τις προσδοκίες ο Κ. Μητσοτάκης;
Οι πολίτες δεν θα πειστούν από την ανάδευση του παρελθόντος. Ο νέος πρόεδρος της ΝΔ θα κριθεί στο σήμερα, λοιπόν, και όχι στο παρελθόν. Θα κριθεί με γνώμονα το «αρχή άνδρα δείκνυσι». Η κριτική που θα στοχεύει στην προσωπική πολιτική και οικογενειακή του ιστορία, απλώς θα πέσει στο κενό. Στα πολιτικά θέματα που θα προκύψουν από τη διαχείριση του Μνημονίου, αλλά και σε όσα ο ίδιος έχει εκφράσει στο παρελθόν, ενδιαφέρουσες θέσεις, όπως σε θέματα δικαιωμάτων, εξωτερικής πολιτικής και νέας πολιτικής πρότασης θα κριθεί ο νέος πρόεδρος της ΝΔ. Σε αυτό το πλαίσιο, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα κάνει αν ανακύψουν προθέσεις επίλυσης από την Κυβέρνηση ως προς το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ ή για τις σχέσεις κράτους-Εκκλησίας.
Τριγμοί στα κόμματα μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ – ΝΔ
Οι παρενέργειες της εκλογής Μητσοτάκη στα υπόλοιπα – όμορα και μη – κόμματα δεν μπορούν ακόμα να κριθούν ως προς την εξέλιξη τους. Κάθε αλλαγή στην ηγεσία ενός κόμματος συνιστά στην αρχή μία περίοδο «μαγνητισμού», καθώς αρκετοί στέργουν να δηλώσουν την πρόθεση τους να συνδράμουν στη νέα μέρα. Παρόλαυτά, ήδη μπορούμε να διακρίνουμε κινήσεις τόσο από το μέρος του ΣΥΡΙΖΑ όσο και των υπολοίπων κομμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πιστός στην ιδεολογικοποίηση της αντιπαράθεσης με τους αντιπάλους του, θα καλλιεργήσει εκ νέου ένα διπολικό ιδεολογικό δίλημμα. Από το «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» του Ιανουαρίου του 2015 (και εν μέρει του 2012) ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε στο δίπολο «νέο – παλαιό» το Σεπτέμβριο του 2015 και τώρα – αν λάβουμε υπόψιν το πρωτοσέλιδο της ΑΥΓΗΣ την επαύριο της εκλογής Μητσοτάκη – καλλιεργεί το «Αριστερά – Δεξιά». Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση δύναται να ορίσει εκείνος το πλαίσιο – γήπεδο της αντιπαράθεσης με την Αντιπολίτευσης. Είθισται το εκάστοτε εκλογικό δίλημμα όταν δεν το θέτει η αδυσώπητη πραγματικότητα που ξεπερνά τα κόμματα, να το θέτει ο πρώτος. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέξει το δίλημμα «Αριστερά – Δεξιά» θα προκαλέσει περισσότερο βλάβη σε ΠΑΣΟΚ, Ένωση Κεντρώων κλπ, καθώς θα επανασυσπειρώσει ένα σημαντικό αριστερόστροφο ακροατήριο, παρά στη ΝΔ που ούτως ή άλλως ήταν παραδοσιακά η Δεξιά παράταξη της χώρας.
Δημοκρατική Συμπαράταξη στα οργανωτικά πρότυπα του… ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ;
Σε προηγούμενο μας Δελτίο, είχαμε επισημάνει ότι ο χώρος του λεγόμενου Κέντρου και των μικρότερων προοδευτικών κομμάτων, δυστυχώς θα ετεροπροσδιοριζόνταν από τις εξελίξεις στη ΝΔ. Μία στενόχωρη μεν εξέλιξη, πραγματική δε, καθώς ο χώρος αυτός δεν στάθηκε εφικτό να ενωθεί σε ένα νέο σχήμα μετά τις τεκτονικές αλλαγές των εκλογών του 2012.
Η χαμένη – για πολλοστή φορά – ευκαιρία
Η δυναμική που δημιουργούν γεγονότα σταθμοί, όπως το εκλογικό αποτέλεσμα, δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη. Ο χώρος της περιβόητης κεντροαριστεράς είχε πολλές ευκαιρίες από το 2012 και μετά να προχωρήσει σε ριζική αλλαγή. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Τότε η Δημοκρατική Συμπαράταξη είχε ποσοστά που της επέτρεπαν – σε συνδυασμό με την πτώση του ΠΟΤΑΜΙΟΥ, την νάρκωση του ΚΙΔΗΣΟ και την έμμεση ή άμεση στήριξη των λεγομένων «προσωπικοτήτων» του χώρου – να εξελιχθεί στον 3ο πόλο. Η παράλληλη μετεκλογική ζαλάδα της ΝΔ συνιστούσε μία ιδανική συγκυρία που χαραμίστηκε.
Η πρόταση της κυρίας Γεννηματά στο άρθρο της στα ΝΕΑ, συνιστά ένα πρώτο και καταρχάς θετικό βήμα, αλλά μισό. Πριν από λίγες μέρες θα φάνταζε αδύνατον να γίνει τέτοια πρόταση μετεξέλιξης, καθώς πολλοί υποστήριζαν ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει κανέναν λόγο να βιάζεται, αφού παραμένει ο μόνος σταθερός πόλος έλξης για τους δυσαρεστημένους και αγωνιούντες πολίτες, μετά την απίσχνανση της δύναμης του ΠΟΤΑΜΙΟΥ και την υπό διάλυση τότε ΝΔ. Η πρόταση, αυτή, όμως, δεν διαθέτει τα χαρακτηριστικά της ριζικής τομής που έχει ανάγκη ο τελματωμένος χώρος ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ. Είναι μία ιδέα που θυμίζει τον πρώιμο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Η Δημοκρατική Συμπαράταξη θα αποτελείται από φορείς, κόμματα κλπ που θα διατηρούν την αυτοτέλεια τους, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με τις διάφορες συνιστώσες και εν ευθέτω χρόνω θα εκλεγεί και ο επικεφαλής της διευρυμένης παράταξης, όπως δηλαδή ο Α. Τσίπρας που ήταν παράλληλα και πρόεδρος του Συνασπισμού.
Παρόλαυτά πρόκειται για ένα ενδιαφέρον πρώτο βήμα εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ και μένει να δούμε τι συνέχεια θα έχει, καθώς αρκετοί – μεταξύ των οποίων και ο πρώην Πρόεδρος του κόμματος, Γ. Παπανδρέου – επιμένουν στη δημιουργία ενός νέου εξαρχής σχήματος με ιδρυτικό Συνέδριο και όχι μέσα από μία Συνδιάσκεψη.
Η Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συνεχίζοντας την πρόταση της, ανέφερε στο MEGA την πιθανότητα η προσπάθεια αυτή να κορυφωθεί με μία κοινοβουλευτική σύμπλευση των αυτόνομων κατά τα άλλα κομμάτων. Η πρόταση αυτή, όμως, έπρεπε ήδη να έχει προχωρήσει εδώ και καιρό ανεξαρτήτως εξελίξεων στη ΝΔ. Είναι παράλογο το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ να ανήκουν στην ίδια ευρωπαϊκή οικογένεια στο Ευρωκοινοβούλιο και να μην έχουν ούτε καν προσπαθήσει να συνεννοηθούν στο Ελληνικό μέσα έστω από τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Η πρόταση αυτή είναι εξίσου σημαντική με την πρώτη στα ΝΕΑ και δεν χρειάζεται προϋποθέσεις για να υλοποιηθεί, πέρα από το συντονισμό των Διευθυντών των δύο Κοινοβουλευτικών Ομάδων.
Οι επόμενες εκλογές και ο ακέφαλος σκληρός πυρήνας του ΟΧΙ του δημοψηφίσματος
Το πρόβλημα, για το ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ είναι ότι οι επόμενες εκλογές, αν η οικονομική κατάσταση των πολιτών δεν δώσει σημάδια στοιχειώδους ανάκαμψης, δεν θα κριθούν με ιδεολογικά ή παραταξιακά διλήμματα. Θα κριθούν με γνώμονα την ωμή πραγματικότητα. Και αυτή ή θα είναι καλύτερη και θα το καρπωθεί η Κυβέρνηση και ο εταίρος της ή θα είναι χειρότερη και θα το χρεωθεί η Κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της. Οι επόμενες εκλογές θα κριθούν με κριτήριο την αλλαγή ή όχι της Κυβέρνησης και τη στήριξη ή όχι εκ μέρους των πολιτών σε ένα ειλικρινές σχέδιο που θα πρέπει να μπορεί να παρουσιάσει η Αντιπολίτευση. Σε αυτή τη μάχη το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ θα κληθούν να αποφασίσουν με ποιους θα πάνε και ποιους θα αφήσουν, αν δεν προχωρήσουν σε απτές ενέργειες δημιουργίας νέου φορέα.
Αν το ΠΑΣΟΚ ρίξει το βάρος κατά της ΝΔ θα πρέπει να δικαιολογήσει την όψιμη αντι-νεοδημοκρατική του έξαρση αφού δεν είναι κατανοητή από μερίδα των πολιτών που επικαλούνται τη συγκυβέρνηση με το Σαμαρά ως αντίθετο παράδειγμα, ενώ παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος ασφυξίας από το ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την περίπτωση. Το ΠΑΣΟΚ θα κληθεί σε συνθήκες πίεσης χρόνου να αποφασίσει αν μπορεί να αποτελέσει κοίτη κεντρώων εισροών που έχουν αποχωρήσει είτε προς την αποχή είτε προς άλλα σχήματα. Το ΠΟΤΑΜΙ από την άλλη, βρίσκεται σε πιο δυσμενή θέση, καθώς ήδη ένα συνεργαζόμενο τμήμα του, η Δράση, δήλωσε πρόθυμη να συμπλεύσει με τον Κυρ. Μητσοτάκη, ένας βουλευτής προχώρησε ακόμα περισσότερο κάνοντας λόγο για συνεργασία, ενώ έχουν ανακύψει και ερωτηματικά για τη θέση του επικεφαλής του.
Η σημαντικότερη εξέλιξη αφορά τον προσανατολισμό του άστεγου σκληρού πυρήνα 62% του δημοψηφίσματος. Ένα τμήμα της νικητήριας μάζας δεν καλύπτεται από το ΣΥΡΙΖΑ και τα νεοπαγή αντιμνημονιακά κόμματα. Η συνείδηση «αντίστασης» που εξέφρασε ένα ριζοσπαστικό κομμάτι έχει παγιωθεί. Οι πολίτες αυτής της μερίδας δεν θα αποστούν εύκολα από την αντιμνημονιακή περιχαράκωση και αντίσταση. Είναι πιθανό εκεί που όλοι συζητούν για τη μνημονιακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία να προκύψει ένας νέος φορέας για την έκφραση της απατημένης αντιμνημονιακής συνιστώσας…
Ο εκλογικός νόμος στα ζάρια
Μία νέα συνιστώσα είναι η προοπτική αλλαγής του εκλογικού νόμου με πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ, ιδίως σε περίπτωση που οι δημοσκοπήσεις δείξουν μία σοβαρή κάμψη στα ποσοστά του. Σε περίπτωση δε παγίωσης της υποχώρησης του, δεν αποκλείεται να δρομολογήσει εξελίξεις αλλαγής του εκλογικού νόμου προς το πολύ αναλογικότερο, ενέργεια που θα επηρεάσει το σχεδιασμό όλων των κομμάτων. Μία τέτοια εξέλιξη θα αποτελέσει επικίνδυνη σχοινοβασία όχι μόνο για την Κυβέρνηση, αλλά και για τη χώρα. Την προοπτική υιοθέτησης ενός πολύ αναλογικότερου συστήματος - που θα παράγει πολύπλοκα πολιτικά αποτελέσματα - την επιβεβαίωσε και ο Υπουργός κ. Κουρουμπλής, αλλά προ μηνός και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου εσωτερικών, σε εκδήλωση που οργάνωσε το ΠΟΤΑΜΙ. Αν πρόκειται για «αναλογικοποίηση» ενός στρεβλού συστήματος, με μείωση του μπόνους και με σπάσιμο των 2-3 μεγάλων περιφερειών, τότε είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Αν όμως, πρόκειται για καιροσκοπική κίνηση για την αποτροπή του αντιπάλου από την εκλογική νίκη, τότε θα πρόκειται για ρίσκο με πολλαπλές συνέπειες, καθώς κανείς δεν θα ήθελε η χώρα να σέρνεται στην ανυποληψία και τον εκτροχιασμό μίας πολυκομματικής συγκυβέρνησης που θα λειτουργεί ως συνονθύλευμα κοινοβουλευτικής αριθμητικής.
* Ο κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Διευθυντής του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Ο κ. Γιώργος Παπούλιας είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Συνεργάτης του Δικτύου.
** Το Δελτίο Πολιτικής Ανάλυσης είναι μία από τις νέες δράσεις του Δικτύου, μια προσπάθεια ανάλυσης της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης σε Ελλάδα και Ευρώπη, σε τακτά διαστήματα.
