Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Είναι επίσημο. Ή σχεδόν επίσημο, αφού οι ειδικοί λατρεύουν να διαφωνούν για τους ορισμούς της «bull» και της «bear» αγοράς. Η ουσία είναι πως η Wall Street γράφει ιστορία και εκτός από ιστορικά υψηλά επίπεδα στους βασικούς της δείκτες έχει πλέον να... καυχιέται ότι βιώνει τη μακροβιότερη «bull» αγορά.
Αναμφίβολα, αυτός που καυχιέται περισσότερο απ'' όλους είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Είναι αλήθεια ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θέλει και πολύ για να καυχηθεί για οτιδήποτε, η Wall, ωστόσο, του προσφέρει μία καλή αφορμή, αφού επί των ημερών του, αντί να έρθει η καταστροφή, όπως πολλοί προειδοποιούσαν πριν μετακομίσει στον Λευκό Οίκο, τόσο η αμερικανική οικονομία, όσο και το χρηματιστήριο, καλπάζουν. Βέβαια, τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η μεταποίηση και οι πωλήσεις κατοικιών βρέθηκαν σε χαμηλό 9 μηνών, αποτελώντας ενδεχομένως τα πρώτα σημάδια επιβράδυνσης. Όμως αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον Τραμπ.
Το, επίσημο ή ανεπίσημο, ρεκόρ έχει κάνει πολλούς να αναρωτηθούν πόσο μπορεί να κρατήσει ακόμη η ευφορία και πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η διόρθωση στην περίπτωση που οι αγορές γυρίσουν. Διότι, αν οι συνθήκες είναι τέτοιες που προκαλέσουν απότομη πτώση, τότε αυτή ίσως είναι πιο οδυνηρή από ποτέ, αφού θα γίνει από... την κορυφή του κόσμου.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η τελευταία φορά που ο S&P κινήθηκε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα σε περιβάλλον «bull» αγοράς (τότε ο S&P είχε ενισχυθεί άνω του 400%), ήταν η δεκαετία του ''90, που μας έφερε την «φούσκα» των dot.com. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να περιμένουμε μία ανάλογη κρίση, την ώρα μάλιστα που η αμερικανική οικονομία δείχνει ισχυρή.
Παρ'' όλα αυτά, θα πρέπει να δούμε το πόσο εύκολα μεταβάλλεται σήμερα η ψυχολογία των επενδυτών σε σύγκριση με άλλες περιόδους. Μετά τη χρηματιστηριακή φούσκα των τεχνολογικών εταιρειών και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, οι επενδυτές είναι πιο υποψιασμένοι και πιο «ευαίσθητοι» από ποτέ. Η ελληνική κρίση και η ευρύτερη κρίση χρέους της Ευρωζώνης δεν κατάφεραν παρά μόνο να φρενάρουν για λίγο τις παγκόσμιες αγορές. Οι «μαύροι κύκνοι» που ακολούθησαν, όπως το Brexit και η εκλογή Τραμπ, αντιμετωπίστηκαν με σχετική ωριμότητα ή ανωριμότητα, ανάλογα από ποια οπτική βλέπει κανείς τα πράγματα.
Όμως, κάθε φορά που επιστρέφει η μεταβλητότητα, η αποστροφή κινδύνου χτυπάει κόκκινο και οι μαζικές ρευστοποιήσεις assets μπορούν πολύ εύκολα να προκαλέσουν τεράστιες αναταράξεις. Βλέπουμε τι συμβαίνει με την τουρκική λίρα και πόσο εύκολα μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο κινδυνεύει με κατάρρευση.
Οι εστίες αβεβαιότητας είναι τόσες πολλές που αναγκάζουν πολλούς να μιλήσουν για «φούσκα» στις αγορές, χωρίς να κινδυνεύουν να γίνουν γραφικοί. Και αυτό γιατί το φθηνό χρήμα από τις κεντρικές τράπεζες τελειώνει, ο εμπορικός πόλεμος συνεχίζεται και ακόμη δεν έχουμε δει τις επιπτώσεις του στον απόλυτο βαθμό, ενώ παράλληλα κυοφορούνται κρίσεις, όπως στην Ιταλία και στην Τουρκία, των οποίων ο αντίκτυπος δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί.
Το γεωπολιτικό σκηνικό είναι θολό και ακραία επικίνδυνο, ενώ στην ηγεσία των ισχυρότερων χωρών του κόσμου βρίσκονται άνθρωποι που μόνο ασφάλεια δεν αποπνέουν. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι αγορές δεν είναι μόνο η οικονομία και σίγουρα όχι μόνο η αμερικανική οικονομία. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ύφεση το 2019 ή το 2020 και αρκετοί θεωρούν ότι πολλές αγορές βρίσκονται ήδη σε «bear» φάση, ενώ η JP Morgan «βλέπει» σύντομα τα χρηματιστήρια να διορθώνουν.
Το ιστορικό ρεκόρ
Το όριο του 20%, σε άνοδο και πτώση, σίγουρα δεν είναι αυτό που καθορίζει τις εξελίξεις, ούτε επιλέχθηκε από κάποιους σοφούς που δεν κάνουν ποτέ λάθος. Αποτελεί, ωστόσο, ένα μέτρο σύγκρισης περιόδων που επηρεάζει έως ένα βαθμό την ψυχολογία. Πρόκειται για ένα συμβολικό ρεκόρ που υποχρεώνει έως ένα βαθμό τους επενδυτές να αξιολογήσουν εκ νέου τις θέσεις τους.
Όταν μία χρηματιστηριακή αγορά σημειώνει ράλι 20%, τότε χαρακτηρίζεται «bull market» μέχρι να καταγράψει απώλειες της τάξης του 20%, οπότε και διακόπτεται η «ανοδική αγορά». Αυτός είναι ο ορισμός που έχει επικρατήσει, αν και υπάρχουν διάφορες ερμηνείες μιας «bull» αγοράς. Αυτό που έχει σημασία να λάβουμε υπόψη είναι ότι η Wall Street κατέγραψε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια «bull» αγορά στην ιστορία, μία περίοδος που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2009 και συνεχίζεται έως σήμερα.
Για περίπου 3.454 ημέρες ο δείκτης S&P 500 βρίσκεται σε ανοδική τροχιά, υπό την έννοια ότι δεν έχει διακοπεί το σερί από απώλειες 20%. Η αμερικανική οικονομία, με τη σειρά της, βρίσκεται σε μία φάση σταθερότητας, εμφανίζοντας, μάλιστα, ισχυρά μεγέθη όπως για παράδειγμα, το σχεδόν ιστορικό χαμηλό της ανεργίας στο 3,8% και ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ (4,1% στο β'' τρίμηνο του 2018).
Σε αυτά τα εννέα χρόνια, η αμερικανική αγορά κέρδισε πάνω από 300%, ο Dow σχεδόν τετραπλασιάστηκε, με αποτέλεσμα να γίνουν οι πλούσιοι πλουσιότεροι και να εμφανιστούν νέοι δισεκατομμυριούχοι. Ποιος θα περίμενε ότι η Wall Street θα επιδείκνυε τέτοιες αντοχές μετά την κατάρρευση του 2008 και τον αντίκτυπο που είχε στην παγκόσμια οικονομία η χρεοκοπία της Lehman Brothers;
Φωτογραφία: APImages
