Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η σημασία ολοκλήρωσης της αξιολόγησης έχει εξελιχθεί σε ένα θεωρητικό αφήγημα που εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες και συντηρεί την κόντρα μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Όμως, οι αρνητικές επιπτώσεις στο ενδεχόμενο νέων καθυστερήσεων μόνο θεωρητικές δεν είναι για το σύνολο της οικονομίας.
Ο οδικός χάρτης εξόδου από την κρίση ταυτίζεται με το καλό σενάριο, βάσει του οποίου η αξιολόγηση θα κλείσει μέσα στο α'' τρίμηνο του 2017, με μία συμφωνία για το χρέος που θα επιτρέψει την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης με απώτερο σκοπό να μπορέσει η χώρα να βγει... κανονικά στις αγορές από το καλοκαίρι του 2018 και να αφήσει πίσω της τα μνημόνια. Οποιοδήποτε άλλο σενάριο ελλοχεύει κινδύνους διότι η αδυναμία εξόδου στις αγορές σημαίνει τέταρτο μνημόνιο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κίνδυνος επανάληψης του 2016, όταν οι καθυστερήσεις εμπόδισαν την πρόοδο σε σημαντικά ζητήματα για την έξοδο από την κρίση προκαλεί την έντονη ανησυχία των τραπεζικών διοικήσεων. «Χωρίς ξεκάθαρο ορίζοντα ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, ο κίνδυνος να φτάσουμε στο καλοκαίρι όταν η εκταμίευση των δόσεων θα είναι απολύτως απαραίτητη είναι υπαρκτός», σημειώνει ανώτερο τραπεζικό στέλεχος. «Το 2016 είχαμε κάποιες θετικές εξελίξεις ο αντίκτυπος των οποίων ήταν περιορισμένος, ακριβώς λόγω των καθυστερήσεων. Οι τράπεζες πρέπει φέτος να πετύχουν καθοριστικούς στόχους και να συμβάλουν στην ανάκαμψη. Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια στασιμότητας», προσθέτει.
Οι πολύ σημαντικοί στόχοι που καλούνται να πετύχουν οι τράπεζες μέσα στο 2017 συνδέονται άμεσα με την επιστροφή της οικονομίας στην ανάπτυξη αλλά και αναγκαστικά περνούν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Όσο η χώρα παραμένει «παγιδευμένη» στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-δανειστών, τόσο... επιμένουν οι ανησυχίες για τις χρηματοδοτικές ανάγκες του δημοσίου και την πιθανότητα απρόβλεπτων εξελίξεων.
Σε πρόσφατη μελέτη της, η Eurobank χαρακτηρίζει ζωτικής σημασίας την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, εκτιμώντας ότι η χώρα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις υποχρεώσεις της για 4-5 μήνες, χωρίς να λάβει νέο δάνειο από το μηχανισμό στήριξης. Από την πλευρά της, η Alpha Bank έχει χαρακτηρίσει έτος καμπής το 2017 και «ορόσημα» τη δεύτερη αξιολόγηση και την ποσοτική χαλάρωση.
Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι οι προβλέψεις της κυβέρνησης, της Τράπεζας της Ελλάδος και της Κομισιόν κάνουν λόγο για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με ρυθμό 2,7% το 2017. Ποιος δεν θα ήθελε να δει την οικονομία να ξεφεύγει από την πολυετή ύφεση και να θέτει τις βάσεις για έξοδο από τα μνημόνια; Οι εν λόγω εκτιμήσεις, ωστόσο, συνοδεύονται από πολλές προϋποθέσεις οι οποίες στην παρούσα φάση δεν σημειώνουν πρόοδο, «επιβεβαιώνοντας» αναλυτές διαφόρων οίκων που δεν συμφωνούν με την αισιοδοξία για τόσο υψηλή ανάπτυξη.
Στην πράξη
Διαχείριση και μείωση των «κόκκινων» δανείων, ένταξη στην φθηνή χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επιστροφές καταθέσεων και περαιτέρω χαλάρωση των capital controls. Είναι αυτά που θα ήθελαν να δουν οι τράπεζες να συμβαίνουν μέσα στο 2017. Είναι αυτά που δεν έγιναν το 2016, όταν οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις για την πρώτη αξιολόγηση εμπόδισαν την πρόοδο σε καθοριστικά μέτωπα για την έξοδο από την κρίση.
Δεν είναι μόνο η πολυαναμενόμενη ποσοτική χαλάρωση μέσω της οποίας οι συνθήκες δανεισμού θα εισέλθουν σε τροχιά ομαλοποίησης. Είναι κατά κύριο λόγο το κλίμα στην αγορά, το οποίο συνεχίζει να επιβαρύνεται από την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα που προκαλούν οι συνεχείς αναφορές σε νέα μέτρα και σε επιστροφή της πολιτικής αστάθειας.
Επίσης, στην παρούσα φάση η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει στις αγορές. Οι συνθήκες που επικρατούν στις διεθνείς χρηματαγορές σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα για την ομαλή υλοποίηση του ελληνικού προγράμματος συντηρούν τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε απαγορευτικά επίπεδα. Αναλυτές εκτιμούν ότι από τη στιγμή που η χώρα ενταχθεί στο QE, η αποκλιμάκωση των spreads θα είναι τέτοια που θα επιτρέψουν μία έστω δοκιμαστική έκδοση μέσα στο έτος. Υπό την προϋπόθεση πάντα ότι δεν θα υπάρξουν νέες εμπλοκές στη σχέση Ελλάδας-δανειστών.
Οι στόχοι μείωσης των «κόκκινων» δανείων για το 2017 είναι πολύ πιο ήπιοι και θεωρητικά βατοί σε σχέση με το 2018 και το 2019. Οι τράπεζες θα εξετάζονται σε τριμηνιαία βάση για τα... επιτεύγματά τους και συνεπώς η αποφυγή της επιδείνωσης του κλίματος είναι καθοριστική για να μη βγουν εκτός στόχων και βρεθούν σε δεύτερο χρόνο αντιμέτωπες με νέες κεφαλαιακές ανάγκες.
Στο μεταξύ, εκκρεμούν ζητήματα που δυσκολεύουν τη διαχείριση των επιχειρηματικών δανείων καθώς το σχετικό πλαίσιο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Όσο για τις καταθέσεις και τα capital controls, ο αντίκτυπος ενδεχόμενων καθυστερήσεων είναι προφανής. Όσο δεν ανακτάται η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα, σοβαρές εισροές καταθέσεων και ουσιαστική χαλάρωση των περιορισμών δεν πρόκειται να δούμε.
