Δύσκολα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Κυριάκος Πιερρακάκης θα αναλάμβαναν ένα στοίχημα, τόσο περίπλοκο και τόσο δύσκολο να επιτύχει όσο η διάσωση των Ελληνικών Ταχυδρομείων αν δεν πίστευαν ότι έχουν στα χέρια τους μια «συνταγή» που μπορεί να οδηγήσει το εγχείρημα σε επιτυχία.
Ο σχεδιασμός, που υπάρχει, και άρχισε να παρουσιάζεται από χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο, όμως δείχνει να έχει τα εχέγγυα για κάτι τέτοιο. Και θα οδηγήσει σε μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, «με το μέγιστο δυνατό όφελος για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, με αλλά το ελάχιστο δυνατό κόστος για τους φορολογούμενους».
Το σχέδιο δεν βασίζεται μόνο στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των 100 εκατ. ευρώ που έχει συμφωνηθεί. Η διοχέτευση ενός τέτοιου ποσού σε έναν οργανισμό που κατά τα άλλα θα παρέμενε ως είχε, θα ήταν σαν να ρίχνει κανείς χρήματα σε ένα βαρέλι με τρύπιο πάτο. Και το μόνο που θα κατάφερνε, θα ήταν να συντηρήσει στη ζωή για μερικούς μήνες ακόμα ένα παρωχημένο σύστημα.
Αντίθετα αυτό που επιχειρείται, είναι μία συνολική λύση, βασισμένη στην εμπειρία ευρωπαϊκών ταχυδρομικών οργανισμών, που αναμορφώθηκαν και αναστήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και το μοντέλο της ΔΕΗ, που προηγήθηκε. Εφαρμόζοντας δηλαδή, ένα οικονομικά βιώσιμο λειτουργικό μοντέλο, με ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, βέλτιστες υπηρεσίες για το κοινό και απελευθέρωση λειτουργίας από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις: Τους 4 άξονες που αναπτύχθηκαν χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Για να γίνουν αυτά δεν χρειάζονται μόνο τα (απολύτως απαραίτητα) κεφάλαια, αλλά και η πλήρης αλλαγή στη δομή και λειτουργία μιας επιχείρησης που ακολουθεί τα «πρότυπα» της δεκαετίας του ’80 και του ’90.
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις που «έρχονται» σήμερα στη Βουλή για τα ΕΛΤΑ, αποσκοπούν ακριβώς σε αυτό, παρέχοντας το περιβάλλον για τις διαρθρωτικές αλλαγές. Ανάμεσά τους η ευελιξία στην πολιτική προσωπικού και προμηθειών. Με τον τρόπο αυτό τα ΕΛΤΑ θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το προσωπικό τους στην κατεύθυνση της ανάπτυξης, αλλά και να προχωρήσουν γρήγορα στις επενδύσεις που απαιτεί ο ψηφιακός τους μετασχηματισμός. Παράμετρος κρίσιμη για έναν οργανισμό που το 2020 στηρίζεται ακόμη στην τεχνολογία των Windows XP.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των ΕΛΤΑ, θα περιλαμβάνει ακόμα την αυτοματοποίηση των κέντρων διαλογής και διανομής, ώστε αυτά να γίνουν αποτελεσματικότερα, αποδοτικότερα και οικονομικότερα, βελτιώνοντας όμως το επίπεδο και την ταχύτητα εξυπηρέτησης των πολιτών.
Παράλληλα, με τις νομοθετικές ρυθμίσεις θα παρασχεθεί η δυνατότητας μιας μεγάλης εθελουσίας εξόδου ώστε ο οργανισμός να έρθει στα μέτρα των πραγματικών αναγκών, αλλά και των περιστάσεων της αγοράς. Σήμερα, το μισθολογικό κόστος, που διαμορφώνεται σε επίπεδο άνω του 65% του τζίρου, αποτελεί τη μεγαλύτερη «πληγή» για τα ΕΛΤΑ. Εκτός από το πρόγραμμα εθελουσίας, που θα αναπτυχθεί σε βάθος 2-3 ετών, η «πληγή» αυτή θα αντιμετωπιστεί με τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας, προσαρμοσμένη σε ρεαλιστικά δεδομένα, αλλά θα βοηθηθεί και από την εξοικονόμηση που θα παράσχει η αναδιάρθρωση του δικτύου.
Τα ΕΛΤΑ θα συνεχίσουν να έχουν το μεγαλύτερο δίκτυο λιανικής στη χώρα, το οποίο όμως χάρη στην ψηφιοποίηση των λειτουργιών θα είναι αποδοτικότερο και οικονομικότερο στη λειτουργία, διατηρώντας την πανελλαδική κάλυψη, που θα συνεχίσει να διαμορφώνει το «κοινωνικό αγαθό» του οργανισμού προς τους πολίτες της χώρας. Με τον τρόπο αυτό τα ΕΛΤΑ, θα μπορούν να υποστηρίξουν το εμπόριο και τη λειτουργία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας στηρίζοντας αντίστοιχα, με οικονομικό τρόπο τις θέσεις εργασίας και την οικονομική δραστηριότητα στην περιφέρεια.
Στο πλαίσιο αυτό, οι νομοθετικές ρυθμίσεις θα καθορίσουν και τον τρόπο απόδοσης στα ΕΛΤΑ της λεγόμενης Καθολικής Υπηρεσίας των ετών 2013-2020. Δηλαδή του ανταλλάγματος που προκύπτει από τη σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο για την εξυπηρέτησης όλης της επικράτειας, όπως υπολογίζεται από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) σε ετήσια βάση. Μαζί με αυτό θα καθορίσουν και το νέο μοντέλο διανομής της αλληλογραφίας, στο πρότυπο που λειτουργεί ήδη στην Ευρώπη.
Με τον τρόπο αυτό, η εταιρεία θα συνεχίσει να επιτελεί τον κοινωνικό της έχοντας όμως τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει στον σκληρό ανταγωνισμό της αγοράς ταχυδρομικών υπηρεσιών.
Παρά το γεγονός ότι η απελευθέρωση της ευρωπαϊκής ταχυδρομικής αγοράς έχει συντελεστεί εδώ και πολλά χρόνια , τα ΕΛΤΑ δεν προχώρησαν ποτέ σε ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων προκειμένου να ανταποκριθεί η εταιρεία στα νέα δεδομένα και στην ισχυρή πίεση του ανταγωνισμού, σε ένα περιβάλλον στο οποίο η συνεχιζόμενη μείωση του επιστολικού ταχυδρομείου προβλέπεται να συμβάλει σε περαιτέρω μείωση της αγοράς κατά 35% μέχρι το 2024.
Για τα ΕΛΤΑ, η περίσταση είναι κρίσιμη. Μόνο μέσα στο 2019 η εταιρεία έχασε άλλα 10 εκατ. ευρώ τζίρο κυρίως από το επιστολικό ταχυδρομείο ενώ η εικόνα δεν αναμένεται θετική για το 2020 καθώς, παρά τις ενέργειες της διοίκησης που εξοικονόμησαν 85 εκατ. ευρώ (μειώνοντας κατά 33% το μηνιαίο έλλειμμα) έχει προκύψει επιπλέον «τρύπα» 70-80 εκατ. ευρώ λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας. Σήμερα, η εταιρία έχει αρνητικά ίδια κεφάλαια -47 εκατ. ευρώ και προβλήματα ρευστότητας, ενώ πρακτικά λειτουργεί χάρη στην ενίσχυση (προκαταβολή) που έλαβε από το κράτος για την καθολική υπηρεσία του 2020.
«Απέναντι» σε αυτήν την εικόνα της πτώσης βρίσκεται σήμερα ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί σύντομα, να βγάλει τα ΕΛΤΑ από το αδιέξοδο και να οδηγήσει τη μακροβιότερη επιχείρηση της χώρας στην ψηφιακή εποχή. Με καινοτόμες υπηρεσίες, όπως ο «ψηφιακός ταχυδρόμος» και τα «έξυπνα καταστήματα», αλλά και την πανελλαδική κάλυψη που απαιτεί ο κοινωνικός τους ρόλος. Και ταυτόχρονα, σε συνθήκες οικονομικής βιωσιμότητας και ανάπτυξης.
