Η ενεργειακή κρίση και το αυξημένο κόστος κατασκευής, δεν θα μπορούσε να μην προκαλεί ανησυχία στους παίκτες της ελληνικής αγοράς ακινήτων. Ταυτόχρονα, όμως, οι δύο αυτοί παράγοντες αβεβαιότητας αποτελούν και πηγή ευκαιριών. Όσοι έζησαν την κρίση των μνημονίων, έχουν εμπεδώσει ότι οι επενδύσεις εν μέσω κρίσης δίνουν το συγκριτικό πλεονέκτημα όταν η κατάσταση βελτιωθεί. Αυτό προκύπτει από όσα αναφέρθηκαν, στη χθεσινή ημέρα του συνεδρίου για την αγορά ακινήτων Prodexpo, με τον πρόεδρο της Ten Brinke, Albert ten Brinke να προτρέπει τους παίκτες της ελληνικής ακινήτων να εκμεταλλευτούν την κρίση που δημιουργεί ευκαιρίες.
Ειδικότερα, στο Executive Leaders’ Breakfast, που προηγήθηκε της έναρξης του συνεδρίου, ο Άρις Καρυτινός, Διευθύνων Σύμβουλος της Prodea Investments ανέφερε ότι η σημερινή κρίση είναι εξαιρετική ευκαιρία να αναδειχθεί η ανάγκη για βιωσιμότητα στα κτίρια. Όπως είπε χαρακτηριστικά, το E (από το ESG), δηλαδή η έμφαση στη στρατηγική για το περιβάλλον ήρθε για να μείνει, προσθέτοντας ότι τα πράσινα κτίρια είναι το νέο παράθυρο στην αγορά. Όπως ανέφερε, αυτή τη στιγμή υπάρχει έλλειψη στην αγορά από βιοκλιματικά κτίρια, σε αντίθεση με τα μεγάλης παλαιότητας ακίνητα, που είναι πάρα πολλά με αποτέλεσμα να τίθεται το ερώτημα εάν αυτός ο μεγάλος όγκος κτιρίων μπορεί να να απορροφηθεί από την αγορά.
Για τον Κώστα Μαρκάζο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Premia, η ύφεση είναι βέβαιη στην Ευρώπη, κάτι που θα επηρεάσει και την αγορά των ακινήτων. Όπως ανέφερε, η Ελλάδα δεν θα αποφύγει την είσοδο σε υφεσιακή τροχιά, προσθέτοντας όμως, ότι «κάθε κρίση δημιουργεί ευκαιρίες». Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η εκτίμηση του κ. Μαρκάζου συμπίπτει με την πρόσφατη έρευνα της KPMG βάσει της οποίας οι Έλληνες CEOs θεωρούν ιδιαίτερα πιθανό το σενάριο της ύφεσης.
Ο Ερρίκος Αρώνες, Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Properties σημείωσε ότι βασική πρόκληση είναι έλλειψη αποθέματος ποιοτικών ακινήτων σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκούς αριθμού εργατικού δυναμικού.
Από την πλευρά του ο Στέφανος Βλαστός, Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΤΑΔ, έδωσε έμφαση στην αξιοποίηση της κρατικής ακίνητης περιουσίας, σημειώνοντας ότι 28.500 κρατικά ακίνητα είναι καταπατημένα. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά γίνονται χειρουργικές κινήσεις για την αξιοποίηση ακινήτων που θα συμβάλλουν στην ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και κοινωνιών.
Ο Φώτης Γιόφτσιος, Διευθύνων Σύμβουλος της Ten Brinke Greece επισήμανε ότι υπάρχουν αυξημένες αβεβαιότητες, με τη γερμανική και την ολλανδική αγορά να βρίσκονται σε ύφεση και τους επενδυτές να έχουν φρενάρει λόγω σταδιακής και μεγάλης αύξησης των επιτοκίων και των χαμηλών αποδόσεων. Στο πλαίσιο αυτό, έκανε λόγο για επιλεκτικότητα και διορατικότητα ως προς τις επενδύσεις στα ακίνητα.
Ο Νίκος Δήμτσας, Chief Investment Officer της Dimand εκτίμησε ότι η αγορά θα διαφοροποιηθεί σε ακίνητα ποιοτικά και δεύτερης ταχύτητας, που θα χάσουν νομοτελειακά σε αξία. Κι αυτό επειδή ιδιαίτερη σημασία για τον χρήστη ενός κτιρίου έχει το συνολικό λειτουργικό κόστος.
Ο Γιώργος Μαντζαβινάτος, Διευθύνων Σύμβουλος της QRes σημείωσε χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν 12 μήνες ομίχλης, ενώ ουδείς μπορεί να προβλέψει αν και πότε θα σταματήσει ο πόλεμος. Στην Ελλάδα όμως, υπάρχει χρονική διαφορά απορρόφησης διεθνών κρίσεων, εκτιμώντας ότι τους επόμενους μήνες θα υπάρξουν συγχωνεύσεις μεταξύ εταιρειών real estate.
Ο Ιωάννης Ορφανός, Εταίρος της Arbitrage RE τόνισε ότι λείπουν από την Ελλάδα ακίνητα στον εναλλακτικό τομέα, όπως τα κέντρα δεδομένων, τα logistics και τα μεγάλα resorts και στάθηκε στην ανάγκη τα projekts να είναι μεσοπρόθεσμα και όχι με το βλέμμα στραμμένο μόνο στον επόμενο χρόνο.Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, Γενικός Διευθυντής της Danos – BNP Paribas Real Estate υποστήριξε ότι η Ελλάδα είναι σε διαφορετική φάση από την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου περιμένουν ύφεση άμεσα, σημειώνοντας ότι το πρώτο εξάμηνο του έτους πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις ύψους 650.000.000 ευρώ στο πρώτο εξάμηνο.
Για τη Δίκα Αγαπητίδου, Γενική Διευθύντρια της JLL - Αθηναϊκή Οικονομική τα γραφεία και τα βιομηχανικά κτίρια ανήκουν στις πιο σίγουρες επενδύσεις σε καιρούς πληθωριστικών πιέσεων. Αντίθετα, το retail είναι ο πρώτος κλάδος που επηρεάζεται από την ύφεση ή από την υποψία ύφεσης.Ο Παναγιώτης Καπετανάκος, Διευθύνων Σύμβουλος της Noval Property ανέφερε ότι το τελευταίο δίμηνο παρατηρείται μια αποκλιμάκωση στο κόστος κατασκευής, που είχε εκτοξευτεί το προηγούμενο διάστημα.
Η Λίλα Πατεράκη, Chief Real Estate Services Officer της doValue Greece διακρίνει σημαντικές προοπτικές στην αγορά ακινήτων με κόκκινα δάνεια, τονίζοντας ότι περίπου 25.000 ακίνητα θα διατεθούν την επόμενη πενταετία στην αγορά μέσω πλειστηριασμών. Τα ακίνητα αυτά, όπως είπε, θα είναι με τιμή πολύ χαμηλότερη από αυτή που θα χρειαστεί για να χτίσει κάποιος από την αρχή.
Ο Πάνος Χαραλαμπόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Solum|PY Gloval, Advisory Board RICS Greece υπογράμμισε ότι τα ποιοτικά ακίνητα θα ανθίστανται στον πληθωρισμό και οι τιμές τους δεν θα επηρεαστούν.
