Ακόμα και αν η ενεργειακή κρίση αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και οι κεντρικές τράπεζες βρουν τον τρόπο να δαμάσουν σύντομα τον πληθωρισμό, η Κίνα αποτελεί τον μεγάλο αστάθμητο παράγοντα που μπορεί να προκαλέσει νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Γιατί; Ακούγεται σχεδόν εξωπραγματικό κι όμως ο κίνδυνος να πέσει η κινεζική οικονομία σε ύφεση είναι υπαρκτός, τουλάχιστον με βάσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κίνας.
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου ενδέχεται να εμφανίσει είτε δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ, είτε πολύ χαμηλή ετήσια ανάπτυξη, κάτω από 3%, ή μεγάλη επιβράδυνση που θα ισοδυναμεί με κρίση. Οτιδήποτε από τα τρία συμβεί, οι αναλυτές θα έχουν την απαιτούμενη αφορμή για να κηρύξουν την κινεζική οικονομία σε ύφεση. Είναι μία πιθανότητα που μας ενδιαφέρει πολύ τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Δύση διότι θα πυροδοτήσει ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων διεθνώς.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Τα στοιχεία του Οκτωβρίου για τις λιανικές πωλήσεις, ενός κρίσιμου δείκτη κατανάλωσης και ζήτησης, απογοήτευσαν, εμφανίζοντας πτώση 0,5%, έναντι αύξησης 2,5% τον Σεπτέμβριο. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η βουτιά των λιανικών πωλήσεων είναι οιωνός επιβράδυνσης της οικονομικής ανάκαμψης, ενδεχομένως και ύφεσης.
Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά στον κόσμο με τη μεσαία τάξη να απαριθμεί πάνω από 400 εκατομμύρια πολίτες και τον όγκο των λιανικών πωλήσεων να έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2012 έως το 2021. Την ίδια ώρα, ο αριθμός των Κινέζων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για αγορές ξεπερνά κατά πολύ τα 800 εκατομμύρια. Ο ασιατικός γίγαντας θεωρείται το «εργοστάσιο» του πλανήτη αλλά και κρίσιμος καταναλωτής.
Σημειώνεται ότι το κινεζικό ΑΕΠ αναπτύσσεται κατά μέσο όρο με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 9% από το 1989 έως και το 2021. Στα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022 αναπτύχθηκε μόλις κατά 3% και το δ’ τρίμηνο εκτιμάται ότι δύσκολα θα εντυπωσιάσει. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η κινεζική οικονομία θα αναπτυχθεί μόλις κατά 3,2% το 2022 που θα είναι η χειρότερη επίδοση από τη δεκαετία του ’80, με εξαίρεση φυσικά το 2,4% του 2020 εξαιτίας της πανδημίας.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η τελευταία φορά που η κινεζική οικονομία συρρικνώθηκε σε ετήσια βάση ήταν το 1976. Από τότε, το ΑΕΠ της μεγεθύνεται συνεχώς και από τα 154 δισ. δολάρια, έφτασε το 2021 στα 17,73 τρισ. δολάρια.
Η αιτία που η Κίνα απογοητεύει είναι κατά κύριο λόγο η πανδημία ή για να είμαστε ακριβείς, η στρατηγική μηδενικών κρουσμάτων του Πεκίνου που θέλει να εφαρμόζονται αδιανόητα σκληρά μέτρα, τα οποία παγώνουν την οικονομική δραστηριότητα, για λίγα μόλις κρούσματα. Καθώς τα κρούσματα αυξάνονται κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, εκφράζονται φόβοι για ακόμη χειρότερες οικονομικές επιδόσεις. Στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, όπου φάνηκαν οι επιπτώσεις του τρομακτικού lockdown στη μεγαλύτερη πόλη της Κίνας, Σαγκάη, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 2,6% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο και αναπτύχθηκε μόλις 0,4% σε σύγκριση με το β’ τρίμηνο του 2021. Από τότε η πολιτική μηδενικών κρουσμάτων δεν έχει εγκαταλειφθεί και παράλληλα η κινεζική οικονομία προσπαθεί να βρει αντίδοτο στην κρίση του real estate η οποία ταλανίζει τη χώρα.
Ιδιαίτερα όσον αφορά την αγορά ακινήτων, οι τιμές κατοικιών σε δεκάδες πόλεις έχουν υποχωρήσει έως και άνω του 20% φέτος παρά το γεγονός ότι το Πεκίνο έχει δεσμευτεί να δαπανήσει 1 τρισ. γουάν (περίπου 200 δισ. δολάρια) για την ενίσχυση των υποδομών, του real estate και των μικρών επιχειρήσεων.
Παράλληλα, η Κίνα είναι από το 2009 ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στον πλανήτη και το κλείσιμο του λιμανιού της Σαγκάης τον περασμένο Φεβρουάριο έδειξε πόσο μεγάλο πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες η μη απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας. Τελευταία, τα περιοριστικά μέτρα στα βιομηχανικά κέντρα Σένζεν και Τιανχίν πλήττουν πολύ σοβαρά την οικονομική δραστηριότητα. Ο κόσμος δεν ξοδεύει χρήματα όσο διαρκούν τα lockdown, το κλίμα επιδεινώνεται και όλοι οι κλάδοι της οικονομίας κινδυνεύουν με ύφεση.
