Το 2002, στην επέτειο των 150 χρόνων του γραφείου πατεντών στο Ηνωμένο Βασίλειο, ψηφίστηκαν οι δέκα καλύτερες εφευρέσεις.
Πρώτη βγήκε το ποδήλατο. Όχι ο υπολογιστής ή η τηλεόραση (τρίτη και δέκατη στην κατάταξη αντίστοιχα). Γιατί;
Διότι το ποδήλατο ήταν αυτό που έλυνε το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής, το οποίο ήταν η πρόσβαση σε καθαρό νερό και η γρηγορότερη μεταφορά αγαθών προς πώληση – κατά κανόνα αγροτικών – που η καθυστερημένη τοποθέτησή τους στην αγορά, τα καθιστούσε ακατάλληλα για κατανάλωση.
Οι πρώτες δέκα καινοτομίες όμως είχαν ένα κοινό: όλες τους δούλευαν και αποδείχθηκαν παράλληλα εμπορικές επιτυχίες. Γι αυτό και είχαν μέγιστο αντίκτυπο στην κοινωνία.
Αν η εμπορική επιτυχία λοιπόν, είναι μέσα στους στόχους αυτού που επιχειρεί καινοτομώντας, είναι απαραίτητο, η λύση που προτείνεται να ευθυγραμμίζεται με ένα πραγματικό πρόβλημα, που κανείς δεν έχει λύσει προηγουμένως.
Τι είδους καινοτομία όμως;
Ο Henry Ford είχε πει ότι «αν ρωτούσα τον κόσμο τι θα ήθελε, θα μου έλεγαν γρηγορότερα άλογα».
Και τότε έφτιαξε ένα αυτοκίνητο προσιτό σε ένα κοινό, που δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσε να το αποκτήσει. Σε ένα κοινό, που τα οικονομικά του δεν επέτρεπαν το όνειρο ενός ιδιόκτητου οχήματος.
Ο Ford άλλαξε όλη τη βιομηχανία των αυτοκινήτων.
Είναι όμως κάθε τέτοια καινοτομία εφικτή; Αν ναι, είναι επιθυμητή;
Αυτό που δεν μας λέει η ιστορία είναι, πως για κάθε έναν Φορντ, υπάρχουν άλλοι 999 που απέτυχαν οικτρά και δεν έφτασαν ποτέ στα videos του YouTube.
Για να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι δυσκολίες αυτών που επιθυμούν να διαβούν αυτό το μονοπάτι, θα πρέπει να κάνουμε μαζί τα έξι βήματα της καινοτομίας, μέσα από την ιστορία του Καρλ Νόρντεν.
Βήμα 1ο. Η ιδέα που θα λύσει ένα μεγάλο πρόβλημα
Ο Νόρντεν γεννήθηκε το 1880 στην Ελβετία. Σπούδασε μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή της Ζυρίχης αλλά λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μιλάμε για μια εποχή πριν από το GPS και το ραντάρ και ένα σοβαρό πρόβλημα, που αντιμετώπιζε ο στρατός των ΗΠΑ τότε, ήταν ότι δεν μπορούσε να ρίχνει βόμβες από ένα αεροπλάνο με ακρίβεια.
Σκεφτείτε ότι έπρεπε να λυθεί ένα τεράστιο πρόβλημα φυσικής και μηχανικής. Ένας πιλότος που πετάει σε χιλιάδες πόδια υψόμετρο, με μεγάλη ταχύτητα και – συνήθως - κακές καιρικές συνθήκες, προσπαθεί να ρίξει μία βόμβα προς έναν σταθερό στόχο. Αυτό αποτελούσε γρίφο για τα καλύτερα μυαλά της χώρας.
Σχεδόν όλοι, όσοι προσπάθησαν να λύσουν το πρόβλημα, απέτυχαν.
Οι κατευθυντές βομβών, που υπήρχαν τότε ήταν απίστευτα ανακριβείς.
Βήμα 2ο. Ο σχεδιασμός
Ο Νόρντεν σχεδίασε μία απίστευτα πολύπλοκη συσκευή, που ζύγιζε περίπου 25 κιλά και είχε πάνω της κάθε είδους εργαλεία και μετρητές, μοχλούς, γρανάζια και ρουλεμάν.
Υποστήριζε ότι με αυτή την συσκευή, ο βομβαρδιστής μπορούσε να εντοπίσει τον στόχο με την όρασή του και μετά να εισάγει το υψόμετρο, την ταχύτητα του αεροπλάνου και του ανέμου καθώς και τις συντεταγμένες του στόχου. Και ο κατευθυντής θα του έλεγε πότε να ρίξει τη βόμβα.
Έκλεινε την παρουσίασή του λέγοντας ότι «μπορούσε να ρίξει μία βόμβα μέσα σε ένα βαρέλι από τα 20.000 πόδια!».
Βήμα 3ο. Η χρηματοδότηση
Στις τάξεις του Αμερικανικού Στρατού επικράτησε ενθουσιασμός. Υπήρχαν στρατηγοί στον στρατό των ΗΠΑ, που πραγματικά πίστευαν ότι αυτή και μόνο η συσκευή θα έκανε τη διαφορά στην μάχη εναντίον των Ναζί και των Γιαπωνέζων.
Άλλωστε, ήταν ένας στρατός που μόλις είχε βιώσει τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου εκατομμύρια άντρες πολέμησαν στα χαρακώματα, επιτυγχάνοντας ελάχιστη έως καμία πρόοδο και εκείνη την στιγμή κάποιος είχε εφεύρει μία συσκευή που τους επέτρεπε να πετάνε στον ουρανό, ψηλά πάνω από την περιοχή του εχθρού και να καταστρέφουν ό,τι θέλουν, με ακρίβεια καρφίτσας.
Και έτσι ξόδεψε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην ανάπτυξη του κατευθυντή Νόρντεν. Το 1940!!!
Αξίζει να αναφέρουμε ενδεικτικά, ότι το συνολικό κόστος του σχεδίου Μανχάταν ήταν τρία δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο κατευθυντής Νόρντεν κόστισε τα μισά λεφτά από αυτά που ξοδεύτηκαν στο πιο φημισμένο στρατιωτικό-βιομηχανικό σχέδιο της μοντέρνας εποχής.
Βήμα 4ο. Η καινοτομία στην πράξη
Η στρατιωτική ηγεσία εκπαίδευσε 50.000 ανθρώπους για να χρησιμοποιήσουν τους κατευθυντές βομβών. Ατελείωτες εκπαιδεύσεις σε αναλογικούς υπολογιστές, που κράτησαν μήνες.
Όμως, τι συνέβη κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου;
Προέκυψε ότι, τελικά, ο κατευθυντής του Νόρντεν δεν ήταν το όπλο που όλοι περίμεναν.
Στην πραγματικότητα, μπορούσε να ρίξει μία βόμβα σ' ένα βαρέλι από τα 20.000 πόδια, αλλά μόνο υπό ιδανικές συνθήκες. Και φυσικά, κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές.
Δεν πετάς σε χαμηλό υψόμετρο με χαμηλή ταχύτητα γιατί θα σε καταρρίψουν, δεν έχεις πάντα καλή ορατότητα και τα άτιμα τα σύννεφα φυτρώνουν παντού.
Επίσης, χαλούσε συχνά. Είχε τόσα πολλά γυροσκόπια και τροχαλίες όλων των ειδών που, κατά τη διάρκεια της μάχης, δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν τόσο εύκολα όσο στην αίθουσα εκπαίδευσης.
Στην πράξη, η προσπάθεια βομβαρδισμού μιας χημικής μονάδας των Γερμανών, έκτασης 3 τετραγωνικών χιλιομέτρων, στη Λιόνα, από τα συμμαχικά αεροσκάφη, ήταν μια ολική αποτυχία.
Από τις 85.000 βόμβες που καταρρίφθηκαν, χρησιμοποιώντας τον κατευθυντή Νόρντεν, μόνο το 10% αυτών βρήκε τον στόχο. Μετά από τόσες βόμβες, η μονάδα στην Λιόνα επιδιορθώθηκε και επαναλειτούργησε σε μόλις λίγες εβδομάδες.
Βήμα 5ο. Η καινοτομία βρίσκει την αγορά της (αν ευνοήσουν τα άστρα)
Στις 6 Αυγούστου, 1945, ο πιλότος ενός βομβαρδιστικού Β-29 με το όνομα Ενόλα Γκέι πέταξε πάνω από την Ιαπωνία και, χρησιμοποιώντας έναν κατευθυντή Νόρντεν, έριξε μία πολύ μεγάλη θερμοπυρηνική συσκευή στην πόλη της Χιροσίμα.
Και, όπως συνηθιζόταν με τον κατευθυντή Νόρντεν, η βόμβα έχασε το στόχο της κατά 250 μέτρα.
Αλλά φυσικά, στην συγκεκριμένη περίπτωση, δεν είχε σημασία.
Βήμα 6ο. Άλλοι αναλαμβάνουν να συνεχίσουν το έργο.
Σήμερα αν πάτε στο Πεντάγωνο, θα σας πουν,
«Μπορούμε να ρίξουμε μία βόμβα μέσα σ' ένα βαρέλι από τα 20.000 πόδια.»
Και ξέρετε κάτι; Είναι αλήθεια. Πραγματικά μπορούν να το κάνουν τώρα. Καινοτομώντας πάνω στα σχέδια, που έκανε ο πρώτος της σειράς, Καρλ Νόρντεν.
Ας επιστρέψουμε όμως στα δικά μας...
Υπάρχει περιθώριο για τέτοιου είδους καινοτομία στη χώρα μας;
Σε μια χώρα που μετά από 12 χρόνια κρίσης, βρίσκεται στο έλεος μιας πανδημίας; Υπάρχουν τα χρήματα; Υπάρχει η υπομονή;
Πόσο ανοχή νομίζετε ότι μπορεί να δείξει μια εταιρία ή ένας συνεργάτης σε ανάλογα αποτελέσματα με αυτά του Νόρντεν;
Η ερώτηση που τέθηκε λοιπόν, στον τίτλο του άρθρου: ‘’Πού τρως τα μούτρα σου;’’ έχει μια απάντηση.
Στην αρχή. Στην απόφαση ότι δεν θα κάνεις κάτι απλά καινοτόμο αλλά θα προσπαθήσεις να αλλάξεις τον κόσμο.
Ο Peter Thiel στο βιβλίο του «Zero to One» λέει ξεκάθαρα: «Don’t disrupt. Είχε πιάσει μια μανία, στο κοντινό παρελθόν, τον κόσμο της τεχνολογίας και της παραγωγής να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν καινοτομίες που θα αλλάξουν όλη τη βιομηχανία. Μείνετε μακριά».
Μετά από μια πορεία αρκετών ετών στον χώρο της καινοτομίας, τείνω να συμφωνήσω απόλυτα.
* Ο Λευτέρης Παπαγεωργίου είναι ο CEO της Entranet και συγγραφέας των best sellers: «Startups. Από την ιδέα, στην παγκόσμια αγορά» και «Startups. Οι πωλήσεις».
