Μπορεί να μην ακούμε πολλά για τις ιαπωνικές τεχνολογικές εταιρείες αλλά η πρωτοπορία τους στους αυτοματισμούς και την ρομποτική είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη, όπως και οι φιλοδοξίες των νεοφυών εταιρειών τους.
Πολύς κόσμος έχει την εντύπωση πως οι Ιαπωνικές τεχνολογικές επιχειρήσεις έχουν περάσει κατά κάποιο τρόπο στο περιθώριο και έχουν μείνει πίσω από τις αμερικανικές, τις κινεζικές, τις κορεατικές και τις ταϊβανέζικες. Αν κάποιος διαβάζει μόνο τους τίτλους των ειδήσεων είναι σχετικά εύκολο να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνηθίσει να ακούμε τις ιστορίες κάποτε παντοδύναμων επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρά προβλήματα.
Η τύχη της Toshiba, η οποία ήταν πρωτοπόρος σε πολλούς τομείς της τεχνολογίας και ήταν αυτή που εφηύρε τους μικροεπεξεργαστές τύπου flash που έφεραν επανάσταση στις μνήμες των υπολογιστών και των ηλεκτρονικών συσκευών είχε κάνει πολύ αρνητική εντύπωση σε όλο τον κόσμο. Τα σκάνδαλα με τις λογιστικές καταστάσεις της επιχείρησης και οι ζημιές από τον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας την έφεραν στο χείλος της χρεωκοπίας και της κόστισαν την έξοδο από τον βασικό χρηματιστηριακό δείκτη του ιαπωνικού χρηματιστηρίου.
Η Sharp, η οποία κάποτε ήταν από τα μεγαλύτερα ονόματα στις hi fi συσκευές, βρέθηκε και αυτή σε δεινή οικονομική θέση. Η Olympus, κάποτε κορυφή στον χώρο των φωτογραφικών μηχανών και εξαιρετικά δυνατή στον χώρο των ιατρικών μηχανημάτων ενδοσκόπησης, απασχόλησε και αυτή τις ειδήσεις με τα δικά της σκάνδαλα.
Αυτή όμως η εικόνα δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η Ιαπωνία είναι γεμάτη με επιχειρήσεις που διαπρέπουν σε τομείς εξαιρετικά σημαντικούς για το μέλλον της παγκόσμιας τεχνολογίας και οικονομίας. Εταιρείες μεγάλες αλλά και μικρές. Πριν μερικές ημέρες, το BBC ασχολήθηκε με αυτό που ονομάζεται ιαπωνικό deep tech, δηλαδή τις ιαπωνικές επιχειρήσεις που ασχολούνται σε βάθος με την τεχνολογική πρωτοπορία σε ένα πλήθος τομέων προσπαθώντας να συνδυάσουν τις επιστημονικές ανακαλύψεις με την εφευρετικότητα των μηχανολόγων έχοντας σαν υψηλό στόχο την δημιουργία πρωτοποριακών – ει δυνατόν επαναστατικών - προϊόντων.
Το ρεπορτάζ του βρετανικού ειδησεογραφικού οργανισμού εντόπισε δύο ενδιαφέρουσες start up εταιρείες του ιαπωνικού deep tech. Η Enecoat έχει ξεκινήσει την ανάπτυξη ενός εξαιρετικά λεπτού διαφανούς φύλλου το οποίο θα μπορεί να παράγει ενέργεια όπως ένα φωτοβολταϊκό πάνελ, όχι μόνο από τον ήλιο αλλά και από τεχνητό φως. Η Flosfia ασχολείται με τον χώρο των μικροεπεξεργαστών και έχει σαν στόχο την ανάπτυξη microchips που θα καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια από αυτά που χρησιμοποιούνται σήμερα, προσπαθώντας να ξαναβάλει την Ιαπωνία στην θέση του οδηγού, όπως την εποχή που η Toshiba εφηύρε τις μνήμες Flash.
Πέρα από το ταλέντο και τις υψηλές φιλοδοξίες τους, οι δύο εταιρείες μοιράζονται και κάτι άλλο: την σχέση τους με το πανεπιστήμιο της πόλης του Κυότο, από το οποίο έχουν αποφοιτήσει τα περισσότερα στελέχη τους. Το πανεπιστήμιο αυτό φημίζεται για τις εξαιρετικές του επιδόσεις σε πάρα πολλούς τομείς, έχει στο ενεργητικό του τα περισσότερα βραβεία Νόμπελ από όλα τα ασιατικά πανεπιστήμια για το ερευνητικό και ακαδημαϊκό προσωπικό του και ειδικεύεται σε πολύ «προχωρημένους» τομείς της τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας.
Γνωρίζοντας αυτά τα λίγα για το πανεπιστήμιο του Κυότο, δεν μας κάνει εντύπωση το γεγονός πως η επαρχία Κανσάι, στην οποία περιλαμβάνονται το Κυότο, η Οζάκα και το Κόμπε, έχει αναπτύξει ένα πολύ υγιές οικοσύστημα νεοφυών εταιρειών που ειδικεύονται στο deep tech. Πέρα από το πανεπιστήμιο του Κυότο, στο Κόμπε ανθούν τα εργαστήρια έρευνας και ανάπτυξης πολλών μεγάλων διεθνών φαρμακευτικών εταιρειών ενώ στην Οζάκα έχουν την έδρα τους πολλές μεγάλες επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους.
Οι νεοφυείς εταιρείες της περιοχής θα έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις ιδέες τους και τα επιτεύγματά τους κατά την διάρκεια της μεγάλης διεθνούς έκθεσης που θα λάβει χώρα στην Οζάκα το 2025. Σε μία πολύ πρόσφατη εκδήλωση που έγινε στην Οζάκα πέντε από αυτές είχαν την ευκαιρία να συστηθούν στο κοινό. Οι τρεις από αυτές ασχολούνται με θέματα βιοτεχνολογίας, όπως την παραγωγή τεχνητών αιμοπεταλίων (συστατικά του αίματος που βοηθούν στην πήξη του και την παύση της αιμορραγίας), την παραγωγή ειδικών ενζύμων της πέψης και την ανάπτυξη τεχνικών τροποποίησης γονιδίων με σκοπό την καταπολέμηση βακτηρίων που ταλαιπωρούν τα έντερα.
Οι άλλες δύο έχουν αμιγώς τεχνολογικό αντικείμενο, η μία αναπτύσσει εξειδικευμένους αισθητήρες που θα μπορούν να μετρήσουν τις διαστάσεις αντικειμένων με εξαιρετική ακρίβεια και η άλλη υποστηρίζει πως έχει αναπτύξει τον πιο εξελιγμένο αισθητήρα αναγνώρισης εικόνων, ο οποίος χρησιμοποιεί τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης.
Οι μικρές, φιλόδοξες, αναπτυσσόμενες εταιρείες δεν είναι όμως οι μόνες που «βγάζουν ασπροπρόσωπη» την Ιαπωνία στον διεθνή τεχνολογικό στίβο. Μία απλή αναζήτηση με την βοήθεια κάποιας από τις πολλές ιντερνετικές μηχανές αναζήτησης μιλάει από μόνη της. Σε κάποιους τομείς, ειδικά σε αυτούς της ρομποτικής και των βιομηχανικών αυτοματισμών, οι καταξιωμένες ιαπωνικές εταιρείες είναι οι πρώτες που βρίσκει κανείς. Η Kawasaki, μέρος του γνωστού βιομηχανικού ομίλου είναι η πρώτη που κατασκεύασε μεγάλα βιομηχανικά ρομπότ που χρησιμοποιούνται σε εργοστάσια, πριν από 50 χρόνια περίπου και παραμένει μία μεγάλη δύναμη στον χώρο.
Η Fanuc είναι ένα από τα πιο γνωστά ονόματα στην παγκόσμια ρομποτική, έχοντας πουλήσει πάνω από 750.000 βιομηχανικά ρομπότ τα τελευταία χρόνια, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στον κόσμο στον τομέα των «συνεργαζόμενων» ρομπότ τα οποία προγραμματίζονται πολύ εύκολα και έχουν μεγάλη αντοχή. Άλλες πολύ γνωστές και ισχυρές ρομποτικές ιαπωνικές εταιρείες είναι η Yaskawa Motoman, η Daifuku και η SMC. Εκτός όμως από την ρομποτική, η Ιαπωνία είναι πολύ δυνατή και στα συστήματα αυτοματισμών που είναι τόσο απαραίτητα πλέον σε κάθε εργοστάσιο. Η Fanuc που είδαμε λίγο πριν είναι επίσης πολύ δραστήρια σε αυτόν τον τομέα, αλλά τα ηνία κρατά η Keyence, η οποία έχει εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες σε αξία εταιρείες του Ιαπωνικού χρηματιστηρίου.
Η Keyence έχει την έδρα της στην πόλη της Οζάκα και σχεδιάζει συστήματα αυτοματισμών για πλήθος βιομηχανικών τομέων, όπως των μικροεπεξεργαστών, των ηλεκτρονικών, της αυτοκινητοβιομηχανίας αλλά και της βιομηχανίας τροφίμων και συσκευασιών. Αξιοσημείωτο είναι πως η ίδια δεν κατασκευάζει τα προϊόντα σε δικές της παραγωγικές εγκαταστάσεις.
Χωρίς να παραγνωρίζουμε την μεγάλη πρόοδο της Νότιας Κορέας, της Κίνας και της Ταϊβάν, οφείλουμε να ομολογήσουμε πως οι επιδόσεις των ιαπωνικών επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, νέων και παλαιών, γνωστών και αγνώστων, είναι αξιοθαύμαστες. Δεν μας εκπλήσσουν όμως, καθώς γνωρίζουμε την μεθοδικότητα και την υπομονή που διαθέτουν οι Ιάπωνες επιστήμονες και επιχειρηματίες.
Αν σε μερικά χρόνια δούμε ιαπωνικές επιχειρήσεις να κυριαρχούν σε παγκόσμιο επίπεδο σε τεχνολογίες που δεν έχουμε ακόμα ακούσει σίγουρα θα φέρουμε στο μυαλό μας το πανεπιστήμιο του Κυότο και τους τολμηρούς ερευνητές που προσπαθούν να ξαναφέρουν την Ιαπωνία στο προσκήνιο.
