H Ευρώπη ετοιμάζεται για μια επίθεση στις υψηλές τιμές, αλλά αντί να είναι μια κοινή επίθεση, λαμβάνει χώρα σε διάσπαρτο σχηματισμό. Επικεφαλής της αποσύνθεσης είναι η Γερμανία: Ήδη στις πρώτες προτάσεις που χρονολογούνται από τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, η χώρα ήταν αντίθετη στην υπόθεση του ανώτατου ορίου στις τιμές του φυσικού αερίου.
Η ιδέα ήταν ότι η ηρεμία των τιμών μέσω κρατικής παρέμβασης θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα εφοδιασμού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το μη ρωσικό αέριο πρέπει να βρίσκεται στην ανοιχτή (θαλάσσια) αγορά, δηλαδή αέριο που μεταφέρεται με πλοίο.
Ως εκ τούτου, το πακέτο αντιμέτρων που προτείνει ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανταποκρίνεται σε μια εξαιρετικά μονομερή απόφαση : 200 δισεκατομμύρια σε βοήθεια για την υποστήριξη ιδιωτών και εταιρειών στην πληρωμή των λογαριασμών τους, μείωση ΦΠΑ από 19 σε 7% και διάφορα σχέδια αποτελεσματικότητας. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Scholz, «η Γερμανία έχει ήδη χρεωθεί κατά τη διάρκεια της ύφεσης, αλλά στη συνέχεια, όταν η οικονομία έχει ανακάμψει, η χώρα πάντα αποπλήρωνε τα χρέη της».
Δηλαδή, είναι σαφές ότι η Γερμανία μπορεί να αντέξει οικονομικά μια λύση που είναι τόσο αποτελεσματική όσο και δαπανηρή, απλώς και μόνο επειδή μπορεί να την αντέξει οικονομικά . Η υπόθεση σύμφωνα με την οποία η επιβολή χαμηλής τιμής φυσικού αερίου θα ωθήσει τους προμηθευτές να αναζητήσουν άλλες ακτές στις οποίες θα ελλιμενίσουν τα πλοία τους δεν είναι περίεργη.
Το Βερολίνο σώζει τον ευατό του
Με αυτόν τον τρόπο, αφού παρενέβη ξανά και ξανά για να συνεισφέρει στα ταμεία διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ , η Γερμανία βοηθά τώρα τον εαυτό της. Επιπλέον, τα χρήματα θα αντληθούν από ένα ειδικό ταμείο που δημιουργήθηκε για τη στήριξη των επιχειρήσεων κατά την κρίση της πανδημίας: ένα ήδη υπάρχον και γρήγορο στη χρήση εργαλείο.
Είναι εγωισμός ; Αυτό πρέπει να αποδειχθεί από μια άλλη ενέργεια, την οποία η Γερμανία δεν έχει ακόμη αποκλείσει εντελώς: την επιβολή ανώτατου ορίου τιμών στη Ρωσία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ήδη κάνει γνωστό πριν από καιρό ότι είναι αντίθετος σε ένα τέτοιο μέτρο και ότι, ως συνήθως, οι συνέπειες θα ήταν πολύ σοβαρές, σχεδόν τρομακτικές. Αλλά είναι ακριβώς αυτή η μοσχοβίτικη ευαισθησία, που καταγγέλλει πώς ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο όχι μόνο για τη μείωση του κόστους στο νομοσχέδιο, αλλά και, ενδεχομένως, για να ενοχλήσει την απολυταρχία της Μόσχας.
Πράγματι, είναι αλήθεια ότι η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο έχει μειωθεί σημαντικά, πέφτοντας από 40% σε περίπου 9%. Αλλά οποιαδήποτε ευρώ, ή μάλλον, ρούβλια, συμβάλλουν στη δύναμη των ρωσικών κρατικών ταμείων. Γιατί αυτά τα 200 δισεκατομμύρια που θα διανεμηθούν από το Βερολίνο θα πάνε για τη χρηματοδότηση υψηλών τιμών, ιδιαίτερα των υψηλών τιμών που μπορεί να χρεώσει η Μόσχα.
Μετά το σαμποτάζ στον North Stream
Η διαφορά μεταξύ του αερίου που διέρχεται από τον αγωγό και αυτού που μεταφέρεται με πλοίο είναι ότι στην πρώτη περίπτωση, εκτός από τις εκρήξεις, ο προμηθευτής και ο αγοραστής συνδέονται στενά με την παρουσία σταθερών υποδομών μεταφορών.
Για το λόγο αυτό, σίγουρα σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει μονοπώλιο από την πλευρά αυτών που εξάγουν, αλλά υπάρχει και μονοψώνιο ( monopsony) από την πλευρά αυτών που αγοράζουν. Η κατάσταση της ρωσικής βιομηχανίας φυσικού αερίου σίγουρα δεν είναι η καλύτερη.
Ο Πούτιν ήταν σε θέση να αντέξει οικονομικά να διακόψει τις προμήθειες μέσω του North Stream, γιατί η κρίση του φυσικού αερίου είχε ωθήσει ούτως ή άλλως τόσο ψηλά τις τιμές, που οι υπόλοιπες αποστολές έφτιαξαν και ξεπέρασαν τη διαφορά. Αλλά σίγουρα τώρα ο Πούτιν δεν μπορεί να προχωρήσει περισσότερο. Η Ρωσία δεν διαθέτει επαρκείς εναλλακτικές υποδομές για να γεφυρώσει μια πιθανή διακοπή στους αγωγούς φυσικού αερίου που εξακολουθούν να λειτουργούν.
Η στάση της Κίνας
Αναφέρεται το ενδεχόμενο η Ρωσία να εξάγει φυσικό αέριο στην Ασία και με αυτή την έννοια έχουν ήδη υπάρξει επαφές και συμφωνίες μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι οι υπάρχουσες υποδομές δεν μπορούν να εξισώσουν την εξαγωγική ικανότητα προς την Ευρώπη και η κατασκευή νέων υποδομών θα χρειαζόταν χρόνια ανάπτυξης, υπό την προϋπόθεση ότι η Ρωσία θα μπορέσει να βρει την απαραίτητη τεχνολογία παρά τις κυρώσεις.
Όλα αυτά, για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι η μεγαλύτερη ασιατική οικονομία, δηλαδή η Κίνα, δεν μπορεί να προσφέρει μια αγορά φυσικού αερίου αρκετά μεγάλη ώστε να αντικαταστήσει την ευρωπαϊκή. Επιπλέον, δεδομένης της εμπειρίας της Γηραιάς Ηπείρου, η Κίνα θα φροντίσει να μην εγκαταλείψει,το δικό της ενεργειακό μείγμα με καύση άνθρακα, γιατί αν βασιζόταν στο ρωσικό αέριο και μόνο, θα βρισκόταν σε μια δυσάρεστη κατάσταση εξάρτησης.
Οι συνέπειες της γερμανικής κυριαρχίας
Η δευτερεύουσα συνέπεια του σχεδίου των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι ότι η γερμανική βιομηχανία θα έχει αναγκαστικά πλεονέκτημα έναντι αυτών άλλων χωρών. Για τον ένα ή τον άλλο λόγο, για τη μια ή την άλλη κρίση, αυτά τα 200 δισεκατομμύρια εξακολουθούν να είναι κρατικές ενισχύσεις . Αλλά αν υπάρχει πάντα ο κανόνας ότι ό,τι είναι καλό για τη Γερμανία είναι καλό για την Ευρώπη, θα είναι δύσκολο να βρεθεί η απαραίτητη πολιτική υποστήριξη για να ασκηθεί κριτική σε ένα τέτοιο σχέδιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αλλά αν η Γερμανία συνέχιζε πεισματικά σε μια εξαιρετικά κυρίαρχη στρατηγική αντιμέτρων , θα έθετε τα οριστικά θεμέλια για μια ευρωπαϊκή αποσύνθεση . Ήδη το ευρώ έχει δημιουργήσει μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, με μια τάση να οξύνεται περαιτέρω από την πανδημική κρίση. Πότε μπορεί να είναι αρκετά, πότε μια κρίση μπορεί να είναι αρκετά κακή, τι πρέπει να συμβεί για να αντιδράσει επιτέλους η Ευρώπη από κοινού;
Παλαιότερα, ο εχθρός ήταν κοινός αλλά κάπως «ασαφής»: Η δομή του ευρώ. Τώρα ο εχθρός είναι ξεκάθαρος, και μάλιστα έχει όνομα και επώνυμο: Είναι ο κοινός κακός Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά η παρουσία ενός κοινού εχθρού δεν φαίνεται να είναι αρκετή για να δημιουργήσει μια πραγματική αίσθηση συνεκτικότητας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Οι ευθύνες του Βερολίνου
Ένα ανώτατο όριο τιμών δεν μπορεί να προωθηθεί από μεμονωμένες χώρες απλώς και μόνο επειδή οι προμηθευτές θα στραφούν σε άλλη αγορά. Εάν μια άλλη ευρωπαϊκή οικονομία περνούσε σε κρίση, το γερμανικό εκλογικό σώμα , το οποίο είναι το μόνο στο οποίο απαντά ο- κάθε- καγκελάριος, θα αντιτασσόταν σθεναρά σε κάθε μορφή στήριξης, ακριβώς επειδή δοκιμάστηκε από την πανδημία. Από την άλλη πλευρά, η επιβολή χαμηλότερων τιμών στη Ρωσία θα εκλαμβανόταν από όλους τους Ευρωπαίους, Γερμανούς και όχι ως χρήσιμη πολιτική επιχείρηση και κυρίως χωρίς κόστος.
Γιατί αν θέλουμε πραγματικά να το παραδεχτούμε, τίθεται και θέμα ευθύνης. Η υπερβολική εξάρτηση της Γερμανίας και κατά συνέπεια της Ευρώπης από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου πηγάζει από την τεράστια πίεση που έχει ασκήσει το Βερολίνο για τη σύνδεση των ρωσικών αποθεμάτων με τις ευρωπαϊκές αγορές. Ώρα λοιπόν για μια νέα ευθύνη, ώρα για μια αλλαγή. Αν όχι τώρα, πότε;
