Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μόνο τα τυπικά φαίνεται πως απομένουν – για την ακρίβεια η ανακοίνωση της στατιστικής υπηρεσίας της Γερμανίας για το ΑΕΠ γ' τριμήνου – για να επιβεβαιωθεί ότι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης βρίσκεται σε ύφεση. Όμως αυτή δεν είναι η χειρότερη είδηση που προκύπτει από τα απογοητευτικά οικονομικά στοιχεία που βλέπουν το τελευταίο διάστημα το φως της δημοσιότητας. Ο βασικός κίνδυνος σήμερα είναι η επιβράδυνση της συνολικής παραγωγής και των νέων παραγγελιών να πλήξει την αγορά εργασίας και η Γερμανία να συμπαρασύρει στην ύφεση ολόκληρη την Ευρώπη.
Τα στοιχεία έδειξαν ότι η απασχόληση ενισχύθηκε στην Ευρωζώνη όμως ο ρυθμός αύξησης των θέσεων εργασίας είναι επικίνδυνα χαμηλός. Σύμφωνα με την Moody' s, αν τα νοικοκυριά αρχίσουν να αισθάνονται την επιβράδυνση, ο οίκος θα υποβαθμίσει σημαντικά το outlook της οικονομίας της Ευρωζώνης, καθώς σήμερα βασίζεται στην κατανάλωση η οποία καταφέρνει μέχρι στιγμής να αντισταθμίσει την έλλειψη επενδύσεων και το δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον.
Οι δείκτες που αφορούν την τάση που επικρατεί στον επιχειρηματικό κόσμο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Οι νέες παραγγελίες και η τάση για νέες προσλήψεις «δείχνουν» περαιτέρω επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ευρώπη μέσα στους επόμενους μήνες, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται στα σκαριά δημοσιονομικά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας σε Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία. Ήδη, λοιπόν, η επιδείνωση των συνθηκών επηρεάζει τις επιχειρηματικές αποφάσεις και αν στο προσεχές διάστημα «σκάσει» και το άτακτο Brexit τότε οι επιπτώσεις θα είναι απρόβλεπτες.
Στο μεταξύ, ο «ιός» της μεταποίησης στη Γερμανία εξαπλώνεται και στις υπηρεσίες, γεγονός που συνεπάγεται ότι με βάση τα στοιχεία Σεπτεμβρίου «η τεχνική ύφεση επιβεβαιώνεται», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Markit, η εταιρεία που καταρτίζει τους δείκτες τιμών παραγωγού. Το δυσμενές κλίμα φαίνεται και από τις πληθωριστικές προσδοκίες, με τον δείκτη μακροπρόθεσμων πληθωριστικών προσδοκιών να υποχωρεί στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών στο 1,1290%.
Στο ίδιο μοτίβο, αναλυτές της ING εκτιμούν ότι ακριβώς λόγω των πρόσφατων οικονομικών στοιχείων και του πολύ κακού κλίματος στην αγορά, η ΕΚΤ δεν πρόκειται να αποσύρει τα μέτρα χαλαρής νομισματικής πολιτικής πριν από το 2022. Από την πλευρά τους, αναλυτές της Oxford Economics τοποθετούν την ανάπτυξη της Ευρωζώνης στο 0,1% στο γ' τρίμηνο και βλέπουν περιορισμένες προοπτικές ανάκαμψης στο δ' τρίμηνο.
Στην περίπτωση που δεν επιβεβαιωθούν οι κίνδυνοι του εμπορικού πολέμου και του Brexit τους επόμενους μήνες και ο κύκλος των αποθεμάτων στη μεταποίηση φτάσει στο χαμηλότερο σημείο του, τότε η γερμανική οικονομία και μαζί της ολόκληρη η Ευρώπη θα ανεβάσουν ταχύτητα στο δεύτερο εξάμηνο του 2020. Ένα επίσης θετικό σημάδι είναι η πρόθεση αρκετών χωρών-μελών της Ευρωζώνης να προχωρήσουν σε δημοσιονομική χαλάρωση, όπως το «πράσινο πακέτο» της Γερμανίας και οι φορολογικές ελαφρύνσεις σε Ολλανδία και Γαλλία.
Υπάρχουν και θετικά σινιάλα από τη γερμανική οικονομία. Ενώ η βιομηχανική εμπιστοσύνη καταρρέει, οι καταναλωτές έχουν… διαφορετική διάθεση, με τον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης GfK για τον Οκτώβριο να ενισχύεται έναντι του Σεπτεμβρίου. Και βέβαια, διανύουμε την εποχή με τα χαμηλότερα επιτόκια όλων των εποχών, τα οποία διαμορφώνουν εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες δανεισμού για όλους. Τα στοιχεία δείχνουν σύμφωνα με την ING ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα είναι εξάμηνο ανάκαμψης, όμως και πάλι η μεγέθυνση του γερμανικού ΑΕΠ δεν θα ξεπεράσει στο 0,7%.
Σήμερα πάντως, φαίνεται πως επενδυτές και επιχειρηματίες δεν πιστεύουν ότι η Κριστίν Λαγκάρντ έχει τα απαραίτητα εργαλεία για να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα, ενώ αρκετά μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ αντιδρούν με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου και το γερμανικό λόμπι εκτιμάται πως θα συνεχίσει να ζητάει αλλαγή πολιτικής. Η ING, ωστόσο προβλέπει ότι οι αντιδράσεις τους απλώς θα εμποδίζουν την εφαρμογή νέων μέτρων ενώ τα υφιστάμενα θα παραμείνουν σε ισχύ έως το 2022 και οι περισσότερες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης θα συνεχίσουν να δανείζονται με αρνητικά επιτόκια για πολύ καιρό ακόμη.
