Ο χειμώνας πλησιάζει απειλητικά, και σαν να μην έφθανε το πρόβλημα της πανδημίας, προστίθεται και το πρόβλημα μιας πιθανής ενεργειακής κρίσης. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών. Η τιμή του φυσικού αερίου «καλπάζει», καταγράφοντας άλμα περισσότερο από 250% από τον Ιανουάριο. Οι τιμές του άνθρακα στην Ευρώπη έχουν τριπλασιαστεί φέτος καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση μειώνει την προσφορά πιστώσεων εκπομπών.
Να τονίσουμε ότι το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα εμπορίας άνθρακα στον κόσμο, καλύπτοντας περίπου το 40% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου του μπλοκ και χρεώνει εκπομπές για κάθε μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν.
Αδιαμφισβήτητα οι περισσότεροι αναλυτές, χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι, φοιτητές οικονομικών μελετούν τις παλαιότερες κρίσεις ώστε να καταλήξουν σε όσον το δυνατόν ασφαλή συμπεράσματα από την αντιμετώπισή τους στο παρελθόν και την κατάληξη τους. Στην ενεργειακή κρίση του 1973 για παράδειγμα το φάρμακο ήταν οι επεκτατικές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές. Τα μέτρα αυτά δεν απέδωσαν άμεσα, βοήθησαν όμως τη διεθνή οικονομική κοινότητα να ανακάμψει σταδιακά από την ύφεση για να μπει εκ νέου σε νέα ύφεση με την ενεργειακή κρίση του 79. Σήμερα καλούμαστε να εξετάσουμε μια πιθανή ενεργειακή κρίση και να απαντήσουμε στους επενδυτές τι θα συμβεί.
Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται λοιπόν, έπειτα από την χθεσινή διορθωτική ημέρα, είναι αν θα βρεθούμε αντιμέτωποι με δύο μεγάλες κρίσεις, (φέτος τον χειμώνα). υγειονομική και ενεργειακή, οι οποίες θα επηρεάσουν την ψυχολογία των επενδυτών και θα οδηγήσουν σε σημαντική διόρθωση τις διεθνείς αγορές. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία που έχουμε θα μπορούσαμε και μάλιστα πολύ άνετα.
Η ενεργειακή κρίση βρίσκεται προ των πυλών, ενώ και η πανδημία εξακολουθεί να φοβίζει μεγάλο μέρος του πλανήτη. Οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις καλούνται και πάλι να βάλουν το χέρι στην τσέπη, με επιδόματα, για να καλύψουν την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Οι αυξήσεις στις τιμές των αγαθών θα αντισταθμιστούν από αυξήσεις των προνοιακών επιδομάτων, οπότε θα καλυφθεί ένα μέρος της ανόδου τους (ρεύμα, πετρέλαιο, θέρμανση, κ.ο.κ.). Όσον αφορά στην πανδημία θα μπορούσε να λειτουργήσει και πάλι το σύστημα όπως και στην αρχή της, (με στήριξη από τις κεντρικές τράπεζες μέσω των γνωστών επιδομάτων) με όλες τις συνέπειες που ζήσαμε και θα εμφανιστούν και πάλι. Πως όμως θα πέσει ο πληθωρισμός.
Δίνοντας επιπλέον ρευστότητα για να καλύψεις την άνοδο των τιμών την διατηρείς και συγχρόνως δίνεις και το μήνυμα στους κερδοσκόπους να συνεχίσουν τη δουλειά τους και να ανεβάζουν και άλλο τις τιμές σε τρόφιμα και ενέργεια μέσω των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης στις μεγάλες αγορές παραγώγων του πλανήτη. Στην βόμβα μεγατόνων, όπως είχα τονίσει το 2014 στο άρθρο μου , «Ή άνοδος ή Χάος!». Τι θα συμβεί με τους φτωχούς του πλανήτη; Φυσικά δε θα περάσουν και τόσο ευχάριστα! Στον αντίποδα οι ισχυρές οικονομίες και οι κερδοσκόποι θα διατηρήσουν μια καλύτερη εικόνα εώς ότου γυρίσει μπούμερανγκ και για τις υπόλοιπες οικονομίες η εν λόγω ανεξέλεγκτη κατάσταση που επηρεάζει τους φτωχούς του πλανήτη.
Σε παλαιότερο μας άρθρο «Η FED, το Bitcoin, ο Gates, ο Musk και η Γη μας» τονίσαμε χαρακτηριστικα: Το μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η άνοδος των βασικών αγαθών απαραίτητων για τη διαβίωση του παγκοσμίου πληθυσμού. Χώρες που μαστίζονται από την πανδημία, όπως τελευταία η Ινδία και άλλες φτωχότερες, οι οποίες αποτελούν και τους μεγαλύτερους προμηθευτές πρώτων υλών και αγαθών στις ανεπτυγμένες χώρες, θα δουν τους πληθυσμούς τους να υποσιτίζονται, καθώς οι τιμές των βασικών αγαθών θα εκτοξευτούν!Οι ελλείψεις νερού και τροφίμων τη δεδομένη στιγμή θα δώσουν τη χαριστική βολή και θα αποτελειώσουν τις εν λόγω αναπτυσσόμενες οικονομίες με αποτέλεσμα τη ραγδαία άνοδο των πρώτων υλών παγκοσμίως και φυσικά του πληθωρισμού.
Στο παιχνίδι θα μπουν φυσικά και οι παίκτες των παραγώγων (έχουν τώρα και το νερό μαζί τους), που ως αντισταθμιστές θα ωθήσουν ακόμα πιο υψηλά τις τιμές (λόγω της επικείμενης έλλειψης των φυσικών πόρων και αγαθών) με αποτέλεσμα οι Γερμανοί και όχι μόνο, να θυμηθούν ξανά την εποχή που αγόραζαν με 1.000.000 μάρκα ένα ψωμί! Φυσικά, αυτοί που θα χάσουν τον ύπνο τους θα είναι και οι κρατούντες το χρέος αυτών των χωρών και όχι μόνο.”
Παρόλο που τα μηνύματα τις τελευταίες ημέρες παραμένουν αρνητικά, με τους περισσότερους οίκους να περιμένουν μια διόρθωση της τάξεως του 15%, η μεγάλη εικόνα που επικρατεί, βασιζόμενη στις μελλοντικές προσδοκίες των αγορών, είναι θετική, καθώς προς ώρας διατηρούνται τα τεχνικά σημεία στήριξης των μεγάλων αγορών του πλανήτη. Η εβδομάδα ξεκίνησε με έντονα πτωτικές διαθέσεις στις διεθνείς και την εγχώρια αγορά, καθώς μια σειρά από αρνητικά γεγονότα βάζουν ένα προσωρινό φρένο στις προσδοκίες για συνέχιση της ανοδικής τάσης. Συνήθως, όπως τονίζουμε συνεχώς από την στήλη, ο φόβος της πτώσης οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα τις αγορές.
Ένα γεγονός, όπως η χρεοκοπία μιας εταιρείας, ή η απόφαση για την αύξηση του χρέους των ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει σε πτώση τις αγορές. Αν όμως την επομένη σωθεί η Evergrande ή ανέβει το όριο του χρέους στις ΗΠΑ, οι αγορές θα γυρίσουν και πάλι ανοδικά. Αν όχι, πιθανόν να δούμε το πολυπόθητο -15%! θα είναι μια ιδανική αφορμή! Τα βαθύτερα αίτια όμως της πτώσης δεν είναι ούτε η εταιρεία που πτωχεύει, ούτε το όριο του χρέους κ.ο.κ.. Οι μεγάλες πτώσεις δεν προαναγγέλονται και φυσικά δεν έρχονται όταν τις περιμένεις!
Όσον αφορά στην ελληνική αγορά, παρόλο που οι προσδοκίες είναι κάτι παραπάνω από αισιόδοξες, αλλά και η πραγματοποίηση τους κάτι παραπάνω από θετική, (βλ. Αύξηση ΑΕΠ, Πώληση ΔΕΔΔΗΕ, μεγάλα έργα υποδομών, αναβαθμίσεις της οικονομίας και πολλών εισηγμένων κ.ο.κ.), η χρηματιστηριακή εικόνα παραμένει σε κατάσταση ύπνου, η οποία κατά την άποψη της στήλης οφείλεται σε πολλές δυσλειτουργίες, που αναφέραμε χαρακτηριστικά στο άρθρο μας με τίτλο «πώς θα απογειωθεί το ελληνικό χρηματιστήριο».
Δε θα ξεχάσω πριν δύο χρόνια μια συζήτηση με έναν επενδυτή ο οποίος ήθελε να αγοράσει ΔΕΗ αλλά φοβόταν λόγω της προηγούμενης κυβέρνησης. Η απάντηση που του είχα δώσει ήταν η εξής, πιστεύεις ότι η μετοχή της ΔΕΗ θα είχε 2,5 ευρώ εάν υπήρχε άλλη κυβέρνηση; Κάπως έτσι ξεκίνησε και η εκτόξευση του τίτλου, καθώς οι προσδοκίες για διάσωση έγιναν πραγματικότητα.
Σήμερα φυσικά κυριαρχεί αντίστοιχα η εξής ερώτηση αν πέσει η Wall Street τι θα συμβεί με τις τιμές στην ρηχή ελληνική αγορά? Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε και εδώ με την ίδια λογική όπως και για την μετοχή της ΔΕΗ; Ίσως και να μπορούσαμε, καθώς εδώ και 6 μήνες όλοι φοβούνται να επενδύσουν σε ελληνικές μετοχές, λόγω κυρίως των χαμηλών τζίρων, ως συνέπεια της αναμονής μιας πτώσης στις υπεραγορασμένες διεθνείς αγορές. Πάντως η χθεσινή εικόνα επιβεβαιώνει τους εν λόγω φόβους, καθώς η ελληνική αγορά ακολούθησε δυναμικά τη διεθνή πτώση.
Ενεργειακή και υγειονομική κρίση θα μας ταλαιπωρήσουν για ακόμη ένα χειμώνα. Ας ελπίσουμε τον τελευταίο! Το τι θα αφήσουν πίσω τους θα αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τις μελλοντικές γενεές. Στην αντιμετώπιση τους δε θα αλλάξει κάτι ουσιαστικά, καθώς το φάρμακο εδώ και χρόνια παραμένει το ίδιο. Το πρόβλημα θα προκύψει από μια πιθανή μετάλλαξη τους! Η οποία θα χρειαστεί νέο φάρμακο. Για την πανδημία οι επιστήμονες θα δουλέψουν να βρουν κάτι ισχυρότερο από το προηγούμενο. Για την ενεργειακή κρίση υπάρχει ένα μόνο φάρμακο. Κι όπως έλεγε ένα πρωτοσέλιδο του 1974,«Ο τελευταίος κλείνει τα φώτα: Don't be Fuelish».
