Αν κάποιος έλεγε πριν από λίγα χρόνια ότι η Γερμανία βρίσκεται στα πρόθυρα βαθιάς ύφεσης που θα διαρκέσει για πάνω από έξι μήνες και την ίδια ώρα η Ελλάδα θα αποτελέσει μία από τις οικονομικές εκπλήξεις της Ευρώπης για τρίτη διαδοχική χρονιά, μάλλον θα νομίζαμε ότι είναι σε παραλήρημα. Κι όμως, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού, στο βασικό σενάριο η ελληνική οικονομία θα τρέξει με ρυθμό 1,8% το 2023 όταν η Ευρωζώνη θα… βολοδέρνει με ύφεση 0,1%.
Την τελευταία διετία και μετά το σοκ της πανδημίας, η ελληνική οικονομία έχει καταφέρει να ξεπεράσει – και μάλιστα κατά πολύ – τις προσδοκίες, καταγράφοντας τόσο το 2021 όσο και το 2022 πολύ υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από την πρόβλεψη του προϋπολογισμού. Ιδιαίτερα για το 2022, η επίδοση είναι πραγματικά εντυπωσιακή καθώς μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι εκτιμήσεις ήθελαν την ανάπτυξη να επιβραδύνει σημαντικά. Την περασμένη άνοιξη είχαν εκφραστεί ανησυχίες ότι η επιβράδυνση θα ήταν τόσο μεγάλη που θα περιόριζε την ανάπτυξη στο 2%-3%.
Τελικά, και με μεγάλη στήριξη από την αξιοσημείωτη ανάκαμψη του τουρισμού, όλα δείχνουν ότι το ΑΕΠ θα μεγεθυνθεί στο σύνολο του 2022 σε ποσοστό άνω του 5%, με τον προϋπολογισμό που κατατέθηκε χθες στη Βουλή να κάνει λόγο για 5,6%. Εδώ να πούμε ότι, αρχικά ο προϋπολογισμός του 2022 προέβλεπε ανάπτυξη της τάξης του 4,5% η οποία στη συνέχεια αναθεωρήθηκε επί τα χείρω, για να συμπεριλάβει τις αβεβαιότητες που σχετίζονταν με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως όταν κατατέθηκε στη Βουλή ο προϋπολογισμός του 2022, η τελική εκτίμηση για το 2021 τοποθετούσε τον ρυθμό ανάπτυξης στο 6,9%, από 3,6% αρχικά, και τελικά η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε το 2021 με 8,4%. Είναι, μάλιστα, από τις πρώτες οικονομίες στην Ευρώπη που κατάφεραν να επιστρέψουν στα προ πανδημίας επίπεδα ΑΕΠ και παρά τη μεγάλη ύφεση κατά 9% το 2020.
Γιατί έχουν σημασία όλα αυτά; Διότι η έκρηξη του πληθωρισμού έως άνω του 12%, επιδείνωσε τις συνθήκες και υπήρξαν εκτιμήσεις ακόμα και για βαθιά ύφεση το 2023, υπό τον φόβο ελλείψεων σε φυσικό αέριο και περαιτέρω εκτίναξης των τιμών. Οι νέες προβλέψεις της Goldman Sachs για την ευρωπαϊκή οικονομία προβλέπουν οριακή ύφεση στο σύνολο του 2023 της τάξης του 0,1%. Η Ελλάδα θα είναι από τις χώρες που θα συνεχίσουν να υπεραποδίδουν του ευρωπαϊκού μέσου όρου, κάτι που επιβεβαιώνουν οι εκτιμήσεις των ειδικών, ενώ ακόμη και ο ρυθμός του 1,8% που «βλέπει» ο προϋπολογισμός ενδέχεται να αποδειχθεί συντηρητικός.
Παράλληλα, το 2023 θα είναι έτος-σταθμός για την ελληνική οικονομία και αυτό γιατί σηματοδοτεί την επιστροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα ενώ θα μειωθεί σημαντικά το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Αν και μπορεί να ακούγεται ιδιαίτερα τεχνικός, ο παράγοντας «πρωτογενές πλεόνασμα» είναι πάρα μα πάρα πολύ σημαντικός. Το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας και η μεγάλη κρίση που πέρασε όταν η Λιζ Τρας ανακοίνωσε τον μίνι προϋπολογισμό με φοροελαφρύνσεις 55 δισεκατομμυρίων λιρών, σε καθεστώς αβεβαιότητας και διαρκούς αύξησης του κόστους δανεισμού, αποτελεί διπλό μάθημα για όλους. Πρώτον, δείχνει ότι τα περιθώρια δημοσιονομικών λαθών σε περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων είναι εξαιρετικά περιορισμένα και δεύτερον αποδεικνύει ότι η αντίληψη των για τη δημοσιονομική πειθαρχία έχει μεγάλη σημασία μια και μπορεί να μεταβληθεί πολύ γρήγορα.
Θα δούμε πως θα αντιδράσουν οι αγορές αυτή την εβδομάδα, στο πρώτο τεστ της Τζόρτζια Μελόνι. Η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας αναμένεται να παρουσιάσει σχέδιο δαπανών ύψους 30 δις. ευρώ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στον προϋπολογισμό του 2023 και δημοσιονομικό έλλειμμα 4,5% για το 2023, έναντι 3,4% της κυβέρνησης Ντράγκι.
Όπως αναφέρεται στον ελληνικό προϋπολογισμό για το 2023, το δημόσιο θα εμφανίσει έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ το 2022 (έναντι αρχικής πρόβλεψης για 2%) και πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ το 2023 (από αρχική πρόβλεψη 1,1%). Το οικονομικό επιτελείο εκτιμά πως με αυτόν τον τρόπο διατηρείται η δημοσιονομική ισορροπία για την εν λόγω περίοδο και διοχετεύονται οι απαραίτητοι πόροι, έχοντας χτίσει με διορατικότητα ασφαλή ταμειακά διαθέσιμα, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων κατά το νέο έτος.
