Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Την ώρα που η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την τέλεια καταιγίδα και η Ιταλία ετοιμάζεται για πόλεμο με τις αγορές στο τέλος Αυγούστου, η ελληνική κυβέρνηση σαν να αγνοεί πλήρως την κατάσταση που επικρατεί, επιμένει στην καθαρή έξοδο από τα μνημόνια.
Η δήλωση του Ευκλείδη Τσακαλώτου ότι η τουρκική κρίση δεν επηρεάζει την καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα δείχνει ότι η κυβέρνηση παραβλέπει σκοπίμως ότι οι εστίες αβεβαιότητας έχουν περικυκλώσει τη χώρα. Είναι τέτοια η ανάγκη να υποστηριχθεί το κυβερνητικό αφήγημα που η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει το επόμενο «θύμα» των αγορών. Ήδη, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου βρίσκεται πάνω από το 4,2% καταστρέφοντας κάθε κυβερνητικό σχέδιο για ομαλή επιστροφή στις αγορές τους επόμενους μήνες.
Και μόνο η απρόβλεπτη κρίση στην Τουρκία αρκεί για να αποκλείσει την Ελλάδα από τις αγορές. Το πόσο μας επηρεάζει η τουρκική κρίση άσχετα με το τι υποστηρίζει ο υπουργός Οικονομικών φαίνεται με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο στις αποδόσεις των ομολόγων, στο χρηματιστήριο και στην αγορά συναλλάγματος. Αν η χώρα είχε "καθαρίσει" από την κρίση και ήταν θωρακισμένη απέναντι στις αναταράξεις, οι επενδυτές δεν θα ζητούσαν επιτόκιο άνω του 4% λίγες ημέρες πριν το τέλος του μνημονίου.
Εκτός όμως από το ντόμινο που προκαλεί η ακραία αντιπαράθεση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, στις ανησυχίες των αγορών έρχεται να προστεθεί και η ιταλική κρίση. Ποια κρίση; Η ιταλική κυβέρνηση φωνάζει ότι τα «αρπαχτικά» των αγορών την έχουν βάλει… στο μάτι και ετοιμάζουν επίθεση στο τέλος Αυγούστου. Είτε βλέπουν «φαντάσματα» είτε αναζητούν δικαιολογία για τη μεγάλη σύγκρουση με την Ευρώπη, το επόμενο δίμηνο θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Τους τελευταίους μήνες έχει ειπωθεί πολλές φορές ότι «είναι τρελοί αυτοί οι Ιταλοί», παραφράζοντας την θρυλική ατάκα των Αστερίξ και Οβελίξ «είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι». Τα κορυφαία στελέχη της ιταλικής κυβέρνησης μας έχουν συνηθίσει σε βαρύγδουπες δηλώσεις και μεγάλες υποσχέσεις, ωστόσο οι αγορές έδειξαν αρκετή αυτοσυγκράτηση από την ημέρα που η Λέγκα του Βορρά και το Κίνημα Πέντε Αστέρων ανέλαβαν τα ηνία της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας στην Ευρώπη και μάλιστα με αντιευρωπαϊκή ατζέντα.
Μία αξιοσημείωτη εξέλιξη σημειώθηκε μέσα στο περασμένο Σαββατοκύριακο στην Ιταλία με τον «οπλαρχηγό» του Ματέο Σαλβίνι, Τζανκάρλο Τζορτζέτι, να δηλώνει σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Libero, ότι αναμένει να ξεσπάσει κρίση στις χρηματαγορές έως το τέλος του μήνα. Η συνέντευξη πέρασε σχεδόν απαρατήρητη στη γειτονική χώρα αφού έχουν ξεκινήσει τα… μπάνια του λαού, αλλά οι αγορές φαίνεται πως την πρόσεξαν με τις αποδόσεις των 10ετών ιταλικών ομολόγων να ξεπερνούν το 3% και να αγγίζουν χαμηλά τεσσάρων ετών.
Το «περίεργο» της υπόθεσης είναι ότι ο Τζορτζέτι δεν είναι Σαλβίνι. Θεωρείται από τους πλέον μετριοπαθείς στις τάξεις της Λέγκας του Βορρά και δεν του αρέσουν οι προβολείς της δημοσιότητας. Το ανησυχητικό είναι ότι ο Τζορτζέτι για να στηρίξει τα επιχειρήματά του και τις προειδοποιήσεις του, έφερε σαν παράδειγμα την Τουρκία, η οποία κάνει τα πάντα για να διώξει τους επενδυτές. Η Ιταλία σε καμία περίπτωση δεν είναι Τουρκία αλλά και μόνο η σύγκριση των δύο οικονομιών για να πείσουν οι Ιταλοί ότι δέχονται πόλεμο αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι οι επόμενοι μήνες κρύβουν μεγάλες παγίδες.
Παρ' όλα αυτά, ο κ. Τσακαλώτος αναδεικνύει την ύπαρξη του κεφαλαιακού αποθέματος ως το απαιτούμενο «μαξιλάρι» που θα δώσει το δικαίωμα στην ελληνική κυβέρνηση να «χτίσει» την καμπύλη των επιτοκίων μέχρι την πλήρη και βιώσιμη έξοδο στις αγορές. Οι κυβερνητικές αυταπάτες μπορεί να αποβούν μοιραίες για τη χώρα. Η ποσοτική χαλάρωση φτάνει στο τέλος της, τα επιτόκια παγκοσμίως βρίσκονται σε ανοδική τροχιά, ο εμπορικός πόλεμος που έχει ξεκινήσει ο Ντόναλντ Τραμπ με Ευρώπη και Κίνα τρομάζει τις αγορές και ενισχύει την αποστροφή κινδύνου, ενώ σαν… κερασάκι στην τούρτα έρχονται οι προβλέψεις των μεγαλύτερων επενδυτικών οίκων που κάνουν λόγο για ύφεση ακόμη και στις ΗΠΑ μέσα στην επόμενη διετία.
Άρα, πως θα καταφέρει η ελληνική κυβέρνηση, με ένα «μαξιλάρι» που πολύ εύκολα ροκανίζεται αν οι κρίσεις σε Τουρκία και Ιταλία κλιμακωθούν, να πείσει τις αγορές ότι τα ελληνικά ομόλογα «αξίζουν» λογικά επιτόκια; Τη στιγμή, μάλιστα, που η Ιταλία θέλει να αλλάξει τους ευρωπαϊκούς κανόνες δίνοντας τροφή στην ελληνική κυβέρνηση να ξεκινήσει την παροχολογία ενόψει εκλογών αλλά και τις υποσχέσεις για «ξήλωμα» των μεταρρυθμίσεων.
Το μνημόνιο μετά την 20η Αυγούστου θα λέγεται «ορέξεις των αγορών» και ο Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να κυβερνήσει το… ελληνικό καράβι σε φουρτούνες που δεν έχει συνηθίσει. Μπορεί ο κ. Τσακαλώτος να πιστεύει ότι η καθαρή έξοδος στηρίζεται στη συμφωνία για το χρέος όμως όλες οι αναλύσεις δείχνουν ότι θα χρειαστεί και νέα παρέμβαση στο μέλλον, ενώ αυξάνονται οι αναφορές στον ευρωπαϊκό Τύπο για τα βάσανα της Ελλάδας μετά από 8 χρόνια ύφεσης.