Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Το σχέδιο που ανακοίνωσε η αρχαιότερη τράπεζα στον κόσμο, Banca Monte dei Paschi di Siena, δεν είναι σημαντικό μόνο για τη δική της επιβίωση, αλλά αναμένεται να αποδειχθεί καθοριστικό για το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου, έχοντας συνέπειες και για τους ελληνικούς πιστωτικούς ομίλους.
Η Monte Paschi είναι... αναγκασμένη να πείσει τους επενδυτές ότι θα τα καταφέρει και ταυτόχρονα να βρει «αναίμακτη» λύση για τα «κόκκινα» δάνεια, την ώρα που το περιβάλλον στις αγορές δεν είναι ευνοϊκό και η πολιτική αβεβαιότητα που προκαλεί το ιταλικό δημοψήφισμα απειλεί με νέα κρίση την Ευρώπη.
Αν η ιταλική τράπεζα καταφέρει να ξεπεράσει αλώβητη τα δεινά της κεφαλαιακής «ανεπάρκειας» και των «κόκκινων» δανείων, τότε θεωρείται δεδομένο ότι ο ιταλικός τραπεζικός κλάδος θα εισέλθει σε μία φάση ταχείας αναδιάρθρωσης, με επίκεντρο τις συγχωνεύσεις και τις πωλήσεις προβληματικών χαρτοφυλακίων. Όμως, αν η ηλικίας 544 ετών τράπεζα (ιδρύθηκε το 1472) πέσει θύμα των δυσμενών συνθηκών, τότε το «φάντασμα» του bail-in θα σπείρει τον πανικό.
Στο θετικό σενάριο, η Monte Paschi θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και για άλλες τράπεζες ενώ θα δώσει την τάση για την διαχείριση των «κόκκινων» δανείων σε ολόκληρη την Ευρώπη, την ώρα που η ΕΚΤ έχει δώσει σε διαβούλευση το δικό της σχέδιο. Για τα «κόκκινα» δάνεια της τράπεζας, εκτός από το Atlante, ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει αρκετά αμερικανικά fund όπως το γνωστό μας KKR. Το KKR έχει δημιουργήσει την εξειδικευμένη πλατφόρμα Pillarstone η οποία λειτουργεί ήδη στην Ιταλία και έχει ανακοινώσει τη συνεργασία της με τις Alpha Bank και Eurobank στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή της EBRD. Άλλα funds που φέρονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο εμπλοκής είναι τα Lone Star, Blackstone, Apollo Global Management, Fortress Investment Group, Christofferson Robb & Co, Cerved Credit Management, Prelios και Vaerde Partners.
Στο αρνητικό σενάριο, η τράπεζα θα βρεθεί αντιμέτωπη με την εφαρμογή της οδηγίας του bail-in, με τους μετόχους και τους ομολογιούχους της τράπεζας να καταγράφουν σοβαρές ζημιές. Κατά συνέπεια, οι ευρωπαϊκές τράπεζες, μεταξύ των οποίων και οι ελληνικές, θα χάσουν ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη των επενδυτών και πολύ δύσκολα θα καταφέρουν να πουλήσουν θυγατρικές και «κόκκινα» δάνεια αλλά και να αντλήσουν κεφάλαια στην απευκταία περίπτωση που κριθεί απαραίτητο.
Από τι θα εξαρτηθεί η επιτυχία υλοποίησης του σχεδίου αναδιάρθρωσης; Σύμφωνα με αναλυτές, ο βασικός παράγοντας είναι η πολιτική σταθερότητα στη χώρα, καθώς το δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου απειλεί το μέλλον της κυβέρνησης του Matteo Renzi. Ο Ιταλός πρωθυπουργός έχει στο παρελθόν δηλώσει ότι στην περίπτωση που χάσει θα παραιτηθεί, αν και δεν αποκλείεται να... αλλάξει γνώμη. Όπως και να'' χει, το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του ιταλικού συντάγματος έχει γίνει η μεγάλη εμμονή των αγορών και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα, επισκιάζοντας ακόμη και το Brexit.
Αν ο Renzi ηττηθεί, τότε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το πιθανό ντόμινο των αρνητικών εξελίξεων. Αναλυτές, μάλιστα, λαμβάνουν υπόψη το ελληνικό προηγούμενο, τονίζοντας ότι η Monte Paschi, όπως συνέβη και με τις ελληνικές τράπεζες, θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να πετύχει τους στόχους της εν μέσω πολιτικής κρίσης. Εξηγούν, ότι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και η πολιτική αστάθεια είναι οι κυριότεροι λόγοι που ευθύνονται για το γεγονός ότι οι ελληνικοί όμιλοι συνεχίζουν να... παλεύουν με τα προβλήματά τους.
Το σχέδιο διάσωσης της Monte Paschi έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τα πλάνα αναδιάρθρωσης των ελληνικών πιστωτικών ομίλων. Έχει όμως και μία σημαντική διαφορά: η τράπεζα δεν συμπεριλαμβάνει τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων στον τριετή προγραμματισμό αλλά σκοπεύει να πουλήσει το σύνολό τους σε διεθνείς επενδυτές. Βάσει του σχεδίου που ανακοίνωσε ο νέος διευθύνων σύμβουλος, Marco Morelli, το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 28 δισ. ευρώ θα μεταφερθεί σε μία πλατφόρμα, η οποία στη συνέχεια πωληθεί. Το τίμημα εκτιμάται αυτή τη στιγμή κοντά στα 9 δισ. ευρώ, ήτοι στο 33% της αξίας του χαρτοφυλακίου.
Παράλληλα, η Monte Paschi θα μειώσει τον αριθμό των εργαζόμενων, θα κλείσει υποκαταστήματα και θα πουλήσει θυγατρικές σε ορίζοντα τριετίας, όπως ακριβώς και οι ελληνικές τράπεζες. Συγκεκριμένα, θα μειώσει το προσωπικό κατά 2.600 άτομα ή κατά σχεδόν 10% και θα κλείσει 500 υποκαταστήματα επί συνόλου 2.000.
Η αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων στην Ευρώπη έχει αποδειχθεί πιο εύκολη στα λόγια παρά στην πράξη με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ελληνικό. Οι τράπεζες διαχειρίζονται εσωτερικά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, με στόχο να συμμετέχουν στο θετικό αποτέλεσμα της διαδικασίας καθώς η οικονομία και η απόδοση των επιχειρήσεων θα ανακάμπτουν, αλλά οι δυσμενείς συνθήκες και το δαιδαλώδες ρυθμιστικό πλαίσιο δεν βοηθούν.
Οι κεντρικές bad banks που δημιουργήθηκαν στην Ιρλανδία και στην Ισπανία είχαν κάποια αποτελέσματα, όμως το πρόβλημα παραμένει. Στην Ιταλία έχουν επιλεγεί μία σειρά λύσεων, ωστόσο η περίπτωση της Monte Paschi είναι η πρώτη που θα... δοκιμάσει την αγορά και θα κρίνει τη συνέχεια για τις υπόλοιπες τράπεζες.
Βασικός στόχος της ιταλικής τράπεζας είναι η άντληση κεφαλαίων ύψους 5 δισ. ευρώ από τις αγορές μέχρι το τέλος του 2016 και η επιστροφή στην κερδοφορία έως το 2019. Για να πετύχει η ριζική αναδιάρθρωση της Monte Paschi, ο Morelli θέλει να προβεί σε κινήσεις που θα πείσουν τους επενδυτές ότι η τράπεζα αλλάζει μια και καλή σελίδα, ξεφορτώνεται τα προβληματικά δάνεια και μεταλλάσσεται για να εμφανίσει κέρδη 1,1 δισ. ευρώ στην επόμενη τριετία.
Όπως και οι ελληνικές τράπεζες στο παρελθόν, η Monte Paschi εμφάνισε ζημιές 1,15 δισ. ευρώ στο τρίτο τρίμηνο εξαιτίας των εξαιρετικά υψηλών προβλέψεων για επισφάλειες ύψους 1,3 δισ. ευρώ. Την τελευταία πενταετία η Monte Paschi έχει καταγράψει ζημιές άνω των 15 δισ. ευρώ και έχει αντλήσει από την αγορά περίπου 8 δισ. ευρώ. Για το 2016 η τράπεζα αναμένει ζημιές 4,83 δισ. ευρώ λόγω των διαγραφών «κόκκινων» δανείων.
Ιταλικά δημοσιεύματα θέλουν τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κατάρ και του Άμπου Ντάμπι να ενδιαφέρονται για την κεφαλαιακή ενίσχυση της τράπεζας, ενώ σύμφωνα με τον Τύπο υπάρχει και κινεζικό ενδιαφέρον από την People''s Bank of China. Το σίγουρο είναι ότι η τράπεζα που ιδρύθηκε όταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι ήταν 20 ετών είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα για ολόκληρη την Ευρώπη.
