Δώδεκα χρόνια μετά το ναυάγιο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, ο οποίος αν είχε υλοποιηθεί, σήμερα η Ελλάδα θα ήταν ακόμη πιο στενά δεμένη στο ρωσικό άρμα, το σχέδιο αναβιώνει αλλά με εντελώς διαφορετικούς όρους. Η ροή πετρελαίου δεν θα είναι από Βορρά προς Νότο, αλλά το αντίστροφο. Και φυσικά το αργό δεν θα είναι ρωσικό, αλλά από διαφορετικές αγορές, συμπεριλαμβανομένου του αμερικανικού. Θα είναι η Ελλάδα, μέσω Αλεξανδρούπολης, που θα προμηθεύει τη Βουλγαρία με πετρέλαιο, όχι εκείνη εμάς.
Τα μόνα που παραμένουν τα ίδια, είναι η όδευση και η ενόχληση της Τουρκίας, η οποία εφόσον τελικά το σχέδιο «περπατήσει», θα δει να υποβαθμίζονται τα Στενά του Βοσπόρου και το γεωπολιτικό της βάρος, αλλά και να αναβαθμίζεται περαιτέρω η Αλεξανδρούπολη, για τη γεωστρατηγική ανάπτυξη της οποίας έχει εκφράσει κατ' επανάληψη τη δυσφορία της.
Την είδηση ότι γίνονται συζητήσεις και ο αγωγός ξαναμπαίνει στο τραπέζι αποκάλυψε στις 20 Νοεμβρίου ο υπ. Ενέργειας της Βουλγαρίας Rosen Hristov (συνέδριο ΙΕΝΕ), ενώ συνέχεια έδωσε το Σάββατο από την Αλεξανδρούπολη ο επιχειρηματίας Δημήτρης Κοπελούζος, στο περιθώριο των εγκαινίων της νέας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής μεταξύ ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, και Copelouzos Group.
Σε συζήτηση με δημοσιογράφους, είπε ότι συζητήσεις βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ότι αφορούν έναν αγωγό μεταφοράς 10 εκατομμυρίων τόνων αργού, όχι ρωσικού, από Ελλάδα προς Βουλγαρία (η συμφωνία του 2007 προέβλεπε αντίστροφη ροή, με μεταφορά 35-50 εκατ. τόνων), και ότι οι Βούλγαροι αναγνωρίζουν στο σχέδιο τη λύση, τόσο για τη διασφάλιση φθηνού καυσίμου, όσο και στο πρόβλημα των Στενών του Βοσπόρου, όπου τα ναύλα για τα τάνκερ έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα επίπεδα.
Τα «αλμυρά» πλέον τέλη διέλευσης που επιβάλλει μέσω των Στενών η Τουρκία καθιστούν τη χρήση τους από τάνκερ που μεταφέρουν πετρέλαιο, ολοένα και πιο ακριβή, ενώ την ίδια στιγμή η Σόφια αναζητά εναλλακτικές καθώς σε μια διετία σταματά η εξαίρεση που έχει πάρει από το ευρωπαϊκό εμπάργκο κατά του ρωσικού αργού, θέμα για το οποίο άλλωστε βρίσκεται μόνιμα στο μάτι της Δύσης.
Ανάμεσα στην Δύση και τη Μόσχα
Με επιχείρημα ότι το διυλιστήριο της Lukoil στο Μπουργκάς, το μεγαλύτερο των Βαλκανίων, έχει κατασκευαστεί ώστε να λειτουργεί μόνο με ρωσικό πετρέλαιο, η Σόφια έχει καταφέρει να πάρει τη σύμφωνη γνώμη της ΕΕ, ώστε να συνεχίσει να εισάγει ρωσικό αργό έως το τέλος του 2024. Τα προϊόντα διύλισης που παράγονται με ρωσικό αργό στο εκεί διυλιστήριο της Lukoil, αφορούν εσωτερική κατανάλωση και απαγορεύεται να μεταπωλούνται σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Η Ουάσινγκτον, η οποία μετά τον πόλεμο βλέπει τις σχέσεις της με τη Σόφια να έχουν αναβαθμιστεί - τον Φεβρουάριο επίκειται επίσκεψη Μπλίνκεν στην Βουλγαρία - δεν καλοβλέπει τη βουλγαρική εξαίρεση από το εμπάργκο και πιέζει τη χώρα να απεξαρτηθεί πλήρως από τη Μόσχα.
Το πρώτο βήμα έγινε πέρυσι, όταν μετά τη διακοπή της ροής ρωσικού αερίου προς τη γείτονα, η Ελλάδα έφτασε να καλύψει μέσω της Ρεβυθούσας μέχρι και το 70% των αναγκών της Βουλγαρίας.
Μένει να επιλυθεί τώρα και το πιο σύνθετο πρόβλημα με το πετρέλαιο, όπου η Σόφια επιχειρεί ακόμη και σήμερα να ισορροπήσει ανάμεσα στην Δύση και τη Μόσχα, όπως φαίνεται και από την αμφιλεγόμενη συμφωνία στην οποία κατέληξε πρόσφατα η υπηρεσιακή κυβέρνηση με τη θυγατρική της ρωσικής Lukoil στην χώρα. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν η Lukoil Burgas να αλλάξει το καθεστώς που διέπει την οικονομική της δραστηριότητα και να πληρώνει πλέον όλους τους φόρους που της αναλογούν στην Βουλγαρία, και όχι όπως συνέβαινε πριν, στην Ολλανδία.
Η συμφωνία έκλεισε στα μέσα Δεκεμβρίου και υπάρχουν ανησυχίες ότι θα συνοδευτεί από προσπάθεια εξαγωγών σε χώρες - μέλη της ΕΕ, πετρελαιοειδών που έχουν παραχθεί με ρωσικό αργό στην Βουλγαρία, σενάρια τα οποία η κυβέρνηση της Σόφιας διαψεύδει. Από τις 5 Δεκεμβρίου 2022 έχει μπει φραγή στις θαλάσσιες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ από το Φεβρουάριο του 2023 τίθεται σε ισχύ ευρωπαϊκό εμπάργκο και όριο τιμής στα διυλισμένα πετρελαϊκά προϊόντα που διαθέτει στην αγορά η Μόσχα.
Σε κάθε περίπτωση, το ρωσικό πετρέλαιο παραμένει ένα μεγάλο αγκάθι στις σχέσεις Βουλγαρίας - Δύσης και μαζί με τα «τσουχτερά» τέλη διέλευσης των τάνκερ μέσω των Στενών, κάνουν τη Σόφια να ξαναβάζει στο τραπέζι το σχέδιο του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης.
Την περασμένη Τρίτη, ο Βούλγαρος υπηρεσιακός υπ. Ενέργειας Ρόσεν Χριστόφ, χαρακτήρισε στο κρατικό κανάλι ΒΝΤ, ως μοναδική λύση για τη διασφάλιση φθηνού πετρελαίου και για τη μακροχρόνια λειτουργία του διυλιστηρίου, τον αγωγό Αλεξανδρούπολης – Μπουργκάς. Δήλωσε μάλιστα πως αυτή την εβδομάδα πρόκειται να υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας με την Αθήνα για την εκκίνηση του έργου.
Σύμφωνα πάντως με κάποια σενάρια που λέγεται ότι εξετάζει η βουλγαρική πλευρά γύρω από το προ 20ετίας σχέδιο, συζητείται η περαιτέρω επέκτασή του μέχρι τα λιμάνια της Βάρνας στη Βουλγαρία, αλλά και της Κονστάντζας στη Ρουμανία, που είναι το μεγαλύτερο στη Μαύρη Θάλασσα. Το σκεπτικό πίσω από τα σενάρια αυτά είναι ότι η προοπτική μεταφοράς μεγαλύτερων ποσοτήτων πετρελαίου μέσω του αγωγού, που θα μπορούν να διατεθούν τελικά σε περισσότερες αγορές, καθιστά ακόμη πιο δελεαστικό και οικονομικά βιώσιμο το έργο.
