Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Από τότε που φάνηκε ότι η συμφωνία που μπορούσε να εξασφαλίσει η κυβέρνηση για το χρέος σε συνδυασμό με την μόνιμη άρνηση για προληπτική γραμμή στήριξης μετά το πρόγραμμα, θα ανάγκαζαν την ΕΚΤ να αποσύρει το waiver, δόθηκε από την κυβέρνηση μεγάλη έμφαση στο γεγονός ότι οι τράπεζες μπορούν να... ζήσουν και χωρίς αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι ο αντίκτυπος από την απώλεια του waiver ως μεμονωμένο γεγονός δεν είναι καταστροφικός για τις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό γιατί μπορούν να αντικαταστήσουν τη χρηματοδότηση μέσω ρέπος, ενώ σαν ύστατο καταφύγιο ρευστότητας υπάρχει και ο έκτακτος μηχανισμός της ΤτΕ, ο ELA.
Αυτό που τεχνηέντως προσπαθεί να κρύψει η κυβέρνηση εδώ και μήνες στηριζόμενη απλώς σε ευχολόγια, είναι ότι τόσο η οικονομία, χωρίς προληπτική γραμμή, όσο και οι τράπεζες, χωρίς το φθηνό χρήμα της ΕΚΤ, μένουν «ξεκρέμαστες» σε πιθανές αναταράξεις των αγορών.
Ποιες αναταράξεις; Όσο η τουρκική κρίση βαθαίνει και η Ιταλία συνεχίζει το «κρυφτό» με την Ευρώπη ο φόβος του χάους στις αγορές είναι υπαρκτός. Η πτώση του ευρώ κάτω από τα 1,15 δολάρια και η ακαριαία άνοδος των αποδόσεων των ελληνικών 10ετών ομολόγων πάνω από το 4,2% αντικατοπτρίζουν το κλίμα.
Στην κυβέρνηση, λοιπόν, ήλπιζαν ότι τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά και ότι στη μεταμνημονιακή εποχή η χώρα θα αρχίσει να... ξαναχτίζει τη σχέση της με τις αγορές. Όμως, οι δραματικές εξελίξεις στην Τουρκία και η τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με τις προθέσεις της ιταλικής κυβέρνησης δημιουργούν ένα περιβάλλον που μυρίζει μπαρούτι.
Ήδη, αναλυτές προσπαθούν να αξιολογήσουν τις αρνητικές συνέπειες που έχει η κατάρρευση της τουρκικής λίρας για τις ευρωπαϊκές αγορές. Μάλιστα, η ΕΚΤ προχώρησε στην πρώτη σοβαρή προειδοποίηση για την έκθεση των τραπεζών της Ευρωζώνης, με τις ανησυχίες να εστιάζονται σε ισπανικές και ιταλικές τράπεζες, όπως η BBVA και η UniCredit. Και όλα αυτά χωρίς ακόμη να έχει γενικευθεί η κρίση στην Τουρκία.
Στις έντονες, πλέον, ανησυχίες για την τουρκική οικονομία και τις σχέσεις του Ερντογάν με τη Δύση, έρχονται να προστεθούν οι «απειλές» από την Ιταλία. Η ιταλική κυβέρνηση συνεχίζει να... κόβει και να ράβει, προσπαθώντας να διαμορφώσει τον προϋπολογισμό του 2019 και οι Βρυξέλλες παρακολουθούν με αγωνία τις εξελίξεις. Ενώ τα πιο μετριοπαθή στελέχη, όπως ο υπουργός Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία, υποστηρίζουν ότι δεν θα έχουν τρελές απαιτήσεις, οι Ντι Μάιο και Σαλβίνι προειδοποιούν σε κάθε ευκαιρία ότι η τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων δεν αποτελεί την πρώτη τους προτεραιότητα.
Ενδεικτικό του κλίματος αβεβαιότητας που επικρατεί στις διεθνείς αγορές είναι ότι εξαιτίας των ανησυχιών για την Τουρκία και την Ιταλία, το ευρώ έφτασε να διαπραγματεύεται έναντι του δολαρίου στο χαμηλότερο επίπεδο άνω του ενός έτους, χάνοντας τα 1,15 δολάρια. Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες δέχθηκαν πιέσεις στον απόηχο της είδησης ότι η ΕΚΤ ερευνά τον αντίκτυπο από την τουρκική κρίση.
Η έκθεση των ισπανικών τραπεζών στην Τουρκία διαμορφώνεται στο 6% του ισπανικού ΑΕΠ, ενώ σε άλλες χώρες είναι πιο περιορισμένη, που συνεπάγεται ότι τουλάχιστον προς το παρόν οι συνέπειες δεν είναι καταστροφικές.
Παρ'' όλα αυτά, οι αγορές δείχνουν την «ευαισθησία» τους με την απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου να επιστρέφει πάνω από το 3%.
Το waiver ήταν η παρέκκλιση μέσω της οποίας η ΕΚΤ στην ουσία προσέφερε την εγγύηση της πιστοληπτικής αξιολόγησης που δεν προσφέρει το ελληνικό δημόσιο. Χωρίς αυτή την εγγύηση οι ελληνικοί τίτλοι θα είναι... μόνοι τους στις αγορές που σημαίνει ότι η ελληνικό δημόσιο και τράπεζες θα δίνουν λόγο καθημερινά στις αγορές. Σε περίπτωση, δε, που κλιμακωθούν οι αναταράξεις το δημόσιο θα αναγκαστεί να αρχίσει να ροκανίζει το κεφαλαιακό απόθεμα και οι τράπεζες θα επιστρέψουν στον ELA.
Θα πρόκειται για ένα τεράστιο βήμα προς τα πίσω αφού ήδη η Εθνική Τράπεζα έχει καταφέρει να μηδενίσει την εξάρτηση από τον έκτακτο μηχανισμό και οι υπόλοιπες τρεις έχουν βάλει στόχο να επιτύχουν το ίδιο μέσα στο 2018 και το 2019.
Το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει waiver και δεν θα ενταχθεί στο QE ούτε στην τελευταία του φάση αποτελεί μεγάλο εμπόδιο στην προσπάθεια ανάκτησης της επενδυτικής εμπιστοσύνης. Πόσο μάλλον αν τα πράγματα σε Τουρκία και Ιταλία φέρουν έναν... βαρύ χειμώνα στις αγορές.
