«O κρατισμός και η ενσάρκωσή του ο κολεκτιβισμός, μας οδηγούν σε μια κατάσταση διανοητικής υποδούλωσης, όπου το άτομο δεν έχει επίγνωση της υποταγής του.
Η κρατική τυραννία είναι καταπιεστική και με μεγάλο κόστος, ώστε συσπειρώνει εναντίον της μια ευρεία συμμαχία βαθιά θιγόμενων διαφορετικών συμφερόντων.
Αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι το κράτος δεν έχει επ’ ουδενί λόγο το δικαίωμα να επιβάλει στους πολίτες τα πιστεύω του, την ηθική του, το τι πιστεύει ο καθένας και τον τρόπο εκπαίδευσης.
Ο μοναδικός ρόλος του είναι να ενεργεί ως διαιτητής, να φροντίζει την ασφάλειά τους είτε μέσω της αστυνομίας, είτε μέσω του στρατού σε περίπτωση εξωτερικής απειλής. Απλές αλήθειες, όχι όμως ευρέως γνωστές».
Αυτά τα προφητικά λόγια είχε χρησιμοποιήσει ο Gustave Le Bon εν έτη 1911 στο έργο του με τίτλο: «Psychologie Sociale».
Είχε όμως ήδη γίνει γνωστός στο κοινό με το σύγγραμμά του «Psychologie de foules» ψυχολογία των μαζών, το οποίο εκδόθηκε το 1895.
Έτσι ως κοινωνικός ψυχολόγος και αναλυτής της εποχής των μαζών, στην οποία ο κόσμος εισέρχεται στις αρχές του νέου αιώνα, ο Gustave Le Bon ανέλυσε διεξοδικά και με τρόπο διεισδυτικό, από κάθε άποψη, τους νόμους που διέπουν τη διανοητική ενότητα των μαζών, εντός των οποίων η συνειδητή προσωπικότητα εξαφανίζεται έτσι ώστε το άτομο μέσα στη μάζα να διαφέρει από το άτομο εκτός αυτής. Δεν είναι πια ο εαυτός του, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, αλλά ένα αυτόματο που η βούλησή του έχει γίνει ανίκανη να το οδηγήσει.
Εκτός όμως από κοινωνικός ψυχολόγος, ο Gustave Le Bon υπήρξε -και αυτό είναι λιγότερο γνωστό- ένας πραγματικά φιλελεύθερος διανοητής και υπέρμαχος του οικονομικού φιλελευθερισμού.
Αναφέρει, λοιπόν, χαρακτηριστικά στην «Ψυχολογία των Μαζών»:
«Αν ένας νομοθέτης θέλει για παράδειγμα να εισάγει ένα καινούργιο φόρο, θα πρέπει να διαλέξει τον πιο δίκαιο θεωρητικά; Με κανένα τρόπο! Ο περισσότερο άδικος θα μπορεί να είναι πραγματικά ο καλύτερος για τις μάζες, αν είναι ο λιγότερο ορατός και ο λιγότερο επαχθής φαινομενικά».
Και σε κάποιο άλλο σημείο συνεχίζει την ανάλυσή του λέγοντας ότι:
«Αν τον αντικαταστήσει από έναν ανάλογο φόρο πάνω στους μισθούς ή άλλα εισοδήματα, πληρωτέο σε μια και μόνη δόση, και ας ήταν δέκα φορές λιγότερο επαχθής από τον άλλο, θα εγείρει ομόφωνες διαμαρτυρίες».
Εάν αναλογιστούμε ότι οι γραμμές αυτές γραφόντουσαν στα τέλη του 19ου αιώνα δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση η οξυδερκής και προφητική ανάλυση του συγγραφέα για τα δεινά της υπερφορολόγησης, ανάλυση που παραμένει πάντα επίκαιρη στηλιτεύοντας τις εφαρμοζόμενες από τις κυβερνήσεις επιδέξιες τεχνικές αφαίμαξης του πλούτου που δημιουργούν οι πολίτες.
Ακόμα και σήμερα ο Gustave Le Bon παραμένει σχεδόν άγνωστος ως υποστηρικτής των φιλελεύθερων αρχών και ως φανατικός εχθρός κάθε μορφής κολεκτιβισμού, που αλλοτριώνει την ελεύθερη βούληση του ατόμου.
Αντιτίθεται εμφατικά σε όλους εκείνους, είτε είναι φιλόσοφοι είτε νομοθέτες, οι οποίοι θεωρούν ότι η κοινωνία αποτελεί μια τεχνητή κατασκευή που μπορεί να διαμορφωθεί κατά βούληση σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες.
Είναι εκείνο που αργότερα ο Ηayek και ο Popper θα χαρακτηρίσουν ως κοινωνική μηχανική.
Ας μην ξεχνούμε ότι η κοινωνική μηχανική υπήρξε το γόνιμο έδαφος, στο οποίο κάθε μορφής ολοκληρωτικών καθεστώτων (Χίτλερ, Στάλιν) έσπειραν τους καρπούς των δικών τους νέων κοινωνιών που οραματίζονταν.
Υπό την άποψη αυτή, ο Gustave Le Bon δεν μπορούσε παρά να είναι διαμετρικά αντίθετος σε κάθε έννοια κονστρουκτιβισμού, κατασκευής δηλαδή μιας κοινωνίας πέρα και πάνω από το άτομο, που συνθλίβεται από μια ανελεύθερη διακυβέρνηση.
Στις απαρχές μιας νέας εποχής ταχείας εκβιομηχάνισης και κλονισμού παλαιών βαθιά ριζωμένων πεποιθήσεων, η σοσιαλιστική ιδεολογία άρχισε να αναπτύσσεται. Ένα ρεύμα για το οποίο ο Gustave Le Bon ήταν διαμετρικά αντίθετος.
Και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά από κάποιον, ο οποίος είναι υπέρμαχος του ατόμου και εναντίον του κολεκτιβισμού με χρώμα κοινωνικού κρατισμού.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο σοσιαλισμός αποτελεί ένα είδος δογματικής πίστης, με την οποία συνολικά η συλλογικότητα υποτάσσει την ατομικότητα.
Εκείνο που, σύμφωνα με τον Gustave Le Bon, αποτελεί την προωθητική δύναμη του σοσιαλισμού είναι η προαιώνια αντιπάθειά του προς το άτομο.
Μια κολεκτιβιστική κυβέρνηση έχει τη δύναμη να απορροφά κάθε μορφής ατομική πρωτοβουλία, ελέγχοντας έως και τη μικρότερη λεπτομέρεια στις ζωές των υπηκόων της.
«Ο σοσιαλισμός αναφέρει χαρακτηριστικά, είναι μια θανάσιμη απειλή για την Ευρώπη. Μια απρόσωπη δικτατορία, αλλά καθ’ όλα απόλυτη», προβλέποντας έτσι με εκπληκτικό τρόπο το τι επρόκειτο να ακολουθήσει στις κοινωνίες που επέλεξαν τον δρόμο προς την υποδούλωση.
Το πάθος προς την ισότητα που προέρχεται από το μίσος προς την ατομική ελευθερία είναι εκείνο που υποδαυλίζει την αλλαγή της κατανομής του πλούτου, αφαιρώντας από εκείνους που τον δημιουργούν και τον κατέχουν υπέρ εκείνων που τον στερούνται.
Το 1898 στο λυκαυγές του 20 αιώνα ο φωτισμένος και οραματικός Gustave Le Bon εκδίδει ένα πολύ σημαντικό έργο με τίτλο: «Psychologie du Socialisme, έργο ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό που σε 418 σελίδες αναπτύσσει, με τρόπο εκπληκτικά καινοτόμο, την ουσία και τις ρίζες του σοσιαλισμού διαπνεόμενο από τις αρχές του οικονομικού φιλελευθερισμού για τον οποίο υπήρξε όπως αναφέραμε ένας χωρίς όρια υπερασπιστής.
Η ψυχολογία του σοσιαλισμού γράφτηκε σε μια εποχή όπου το ζητούμενο ήταν η δημιουργία ενός ισχυρού παρεμβατικού κράτους με εκτεταμένες ρυθμιστικές αρμοδιότητες.
Χαρακτηριστικά αναφέρει σε κάποιο απόσπασμα:
«Υπό την αδιάλειπτη πίεση ενός κοινού που επιθυμεί να βρίσκεται σε συνεχή εποπτεία, το κράτος νομοθετεί και ρυθμίζει αδιάκοπα.
Υποχρεούμενο λοιπόν να διευθύνει και να προβλέπει τα πάντα, υπεισέρχεται ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια».
Όταν αργότερα ο Hayek έγραψε το έργο του για τον δρόμο προς τη δουλεία, ο Gustave Le Bon, αναλύοντας την ψυχολογία του σοσιαλισμού ανέλυε τα χαρακτηριστικά και το μέλλον του ανελεύθερου οικονομικού συστήματος όπου αυτό εγκαθιδρύετο: καταναγκαστική εργασία, ένα ελάχιστο επίπεδο επιβίωσης του πληθυσμού και με μια μόνο λέξη: υποδούλωση του Έθνους.
Μεγάλες και προφητικές αλήθειες από έναν πραγματικά φιλελεύθερο Γάλλο διανοητή.
*Ο Μηνάς Αναλυτής είναι οικονομολόγος Ph.D. στο Πανεπιστήμιο Poitiers Γαλλία
