Μία άκρως αντιφατική συνθήκη βιώνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου εξαιτίας της παράλληλης απότομης ανάκαμψης και ανόδου του πληθωρισμού. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακάμπτουν ταχύτατα, μετά τις πρωτοφανείς αναταράξεις της τελευταίας διετίας που προκάλεσαν τα lockdown, οι Αμερικανοί παραιτούνται από τις δουλειές τους με ρυθμό-ρεκόρ και οι εργοδότες δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Περισσότεροι από 4,5 εκατομμύρια Αμερικανοί άφησαν οικειοθελώς τις δουλειές τους τον Νοέμβριο, όπως προκύπτει από στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ. Πρόκειται για αριθμό-ρεκόρ στα 20 χρόνια που το αμερικανικό δημόσιο συγκεντρώνει τα σχετικά στατιστικά. Ήταν ο δεύτερος μήνας που η τάση παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, καθώς μέσα στον Οκτώβριο ο αριθμός των Αμερικανών που παραιτήθηκαν από την εργασία τους διαμορφώθηκε σε 4,2 εκατομμύρια.
Όπως σημειώνουν οι New York Times, η τάση μαζικών παραιτήσεων χαρακτηρίζεται ως «Η Μεγάλη Παραίτηση» (Great Resignation) και αφορά κυρίως υπαλλήλους γραφείου που επαναξιολογούν τις προτεραιότητές τους λόγω της πανδημίας. Εντούτοις, οι κλάδοι στους οποίους παρατηρείται εντονότερη «μετακίνηση» εργαζόμενων είναι οι πιο χαμηλόμισθοι, όπως της φιλοξενίας, όπου ο ανταγωνισμός δίνει τη δυνατότητα αναζήτησης επαγγελματικών ευκαιριών και καλύτερου μισθού.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το «βιαστικό» άνοιγμα της οικονομίας έχει δημιουργήσει μία σπάνια ευκαιρία για μερίδα εργαζόμενων να αναζητήσουν υψηλότερες απολαβές και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Όμως όσοι δεν μπορούν να αλλάξουν εύκολα δουλειά ή όσοι εργάζονται σε κλάδους που δεν εμφανίζουν τόσο ισχυρή ζήτηση, βγαίνουν χαμένοι καθώς ο πληθωρισμός τρέχει δυστυχώς ταχύτερα από τις αυξήσεις στους μισθούς. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Ατλάντα, εκείνοι που αλλάζουν εργασία καταφέρνουν να εξασφαλίσουν ταχύτερα υψηλότερο μισθό σε σύγκριση με όσους παραμένουν στη δουλειά τους.
Ο ταχύτατος ρυθμός με τον οποίο ανακάμπτει η οικονομία οδηγεί σε αύξηση των μισθών αλλά και σε άνοδο τις τιμές. Το πρόβλημα είναι ότι ο πληθωρισμός «ροκανίζει» εύκολα τα επιπλέον εισοδήματα αφού οι μισθοί δεν τον ακολουθούν. Μόλις το 17% των εργαζόμενων δηλώνει ότι πήρε αύξηση ανάλογη ή μεγαλύτερη του πληθωρισμού τον τελευταίο χρόνο. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους δηλώνουν ότι πήραν αύξηση μικρότερη του πληθωρισμού ή καθόλου, ενώ το 8% κάνει λόγο για μείωση μισθού.
Τα αποτελέσματα έρευνας για λογαριασμό των New York Times επιβεβαιώνονται και από τα επίσημα στοιχεία. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή ενισχύθηκε κατά 6,8% τον Νοέμβριο που είναι υψηλό σχεδόν σαράντα ετών. Ταυτόχρονα, οι μέσες ωριαίες απολαβές αυξήθηκαν τον ίδιο μήνα κατά 4,8%. Διαφορετική είναι η εικόνα στον κλάδο της φιλοξενίας, όπου οι ωριαίες απολαβές αυξήθηκαν κατά 12,3%, πολύ ταχύτερα από τον πληθωρισμό.
Η συνθήκη αυτή ενισχύει την απαισιοδοξία των Αμερικανών για την πορεία της οικονομίας. Σύμφωνα με την έρευνα, μόνο το 21% των ενήλικων Αμερικανών δηλώνει ότι η οικονομική του κατάσταση έχει βελτιωθεί από πέρσι, παρά το γεγονός ότι οι οικονομικοί δείκτες έχουν σημειώσει τεράστια βελτίωση. Δεν είναι τυχαίο πως ο μεγαλύτερος οικονομικός φόβος σχετίζεται με τον πληθωρισμό. Στην ίδια έρευνα, εννέα στους δέκα δηλώνουν ότι ο πληθωρισμός τους ανησυχεί, ενώ έξι στους δέκα δηλώνουν ότι τους ανησυχεί πολύ.
Στις ΗΠΑ, η καταναλωτική δαπάνη έχει εκτιναχθεί σε επίπεδο-ρεκόρ, δεχόμενη ώθηση από τα δισεκατομμύρια δολάρια που έχει ρίξει στην αγορά η Fed. Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις δεν κατάφεραν να καλύψουν τη ζήτηση κι έτσι οδηγηθήκαμε στα εκτεταμένα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, σε ελλείψεις εργατικού δυναμικού και σε αύξηση των τιμών. Όσο συνεχίζεται η πανδημία, τόσο συντηρείται και το πρόβλημα, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Στην άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, ο αριθμός των θέσεων εργασίας που άνοιξαν, υποχώρησε τον Νοέμβριο, αν και παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα συγκριτικά με τον ιστορικό μέσο όρο. Παράλληλα, αυξήθηκαν οι προσλήψεις και περισσότεροι άνθρωποι επανήλθαν στην αγορά εργασίας με αποτέλεσμα να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται οι πιέσεις που δέχονταν οι εφοδιαστικές αλυσίδες.
Σε αυτό το σημείο εμφανίστηκε η παραλλαγή Όμικρον να αλλάξει ξανά τα πάντα. Οι αεροπορικές προχώρησαν εκ νέου σε ακυρώσεις πτήσεων, οι επιχειρήσεις σε αναβολή της επιστροφής των εργαζόμενων στους χώρους εργασίας και πολλά σχολεία επανήλθαν σε διδασκαλία εξ αποστάσεως. Κι έτσι, τα ίδια προβλήματα επανέρχονται να επιδεινώσουν το κλίμα στην οικονομία.
