Του Νικήτα Παπαντωνίου*
Η κατάρρευση των τραπεζικών μετοχών τον τελευταίο μήνα είναι ένα γεγονός που δυστυχώς δεν αμφισβητείται. Το ερώτημα που μου τέθηκε αρκετές φορές είναι το αν αυτό δικαιολογείται με την τωρινή κατάσταση των τραπεζικών ισολογισμών, δηλαδή με απλά λόγια αν η αποτύπωση των τιμών των 4 συστημικών τραπεζών στο ταμπλό της Λεωφόρου Αθηνών είναι λογική και δικαιολογημένη.
Από χρηματοοικονομική άποψη το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα είναι ένα μοναδικό φαινόμενο. Δεν θα αναφερθώ στην τεχνική ανάλυση αλλά θα επικεντρωθώ περισσότερο στα στοιχεία από τους ισολογισμούς. Μερικά από τα πιο βασικά στοιχεία των ισολογισμών είναι αυτά που αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα:
Η μοναδικότητα του Ελληνικού τραπεζικού φαινομένου οφείλεται στην σημαντική απομόχλευση των ισολογισμών των τραπεζών αλλά και παράλληλα στην πολύ υψηλή έκθεσή του σε κόκκινα δάνεια. Ο δείκτης NPL (δάνεια με 90+ ημέρες καθυστέρηση) όσο και ο πιο γενικός δείκτης NPE (ένα υπερσύνολο του NPL, που περιλαμβάνει και κάποια δάνεια με καθυστέρηση μικρότερη των 90 ημερών) είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα κατά μέσο όρο οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν NPL ratio: 33% και NPE ratio: 47% μετά από μία περίοδο έντονης απομόχλευσης.
Οι Ελληνικές τράπεζες έχουν προβεί σε μία μεγάλη προσπάθεια θωράκισης των ισολογισμών τους. Πιο συγκεκριμένα, 49 δις ευρώ έχουν μπει στην άκρη ως απόθεμα ασφαλείας με τη μορφή συσσωρευμένων προβλέψεων (Provision Stock) με στόχο την εξασφάλιση των ιδρυμάτων σε περιπτώσεις αθέτησης πληρωμών. Το 25% των δανείων έχει μπει σε προβλέψεις μειώνοντας τη ρευστότητα των τραπεζών μας. Η κάθε Ελληνική τράπεζα έχει κατά μέσο όσο 12 δις ευρώ «στοκαρισμένα» για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων δηλαδή 4 ΕΝΦΙΑ, και ακόμη οι αγορές δεν έχουν πεισθεί.
Επιπρόσθετα, οι Ελληνικές τράπεζες, λόγω του PSI, έχουν φορτωθεί ένα μεγάλο μαξιλάρι που λέγεται DTA. Το DTA, που φτάνει το ποσό των 21 δισ. ευρώ ήτοι 9% του συνολικού ενεργητικού των 4 συστημικών τραπεζών. Το DTA και ο τρόπος υπολογισμού του στον ισολογισμό είναι ένα θέμα πρωτίστως λογιστικό και σε τελική ίσως ανάλυση πολιτικό καθώς χωρίς αυτό θα δημιουργούνταν μεγάλη τρύπα στους ισολογισμούς αλλά σε τελική ανάλυση το DTA είναι ένα αδύναμο στοιχείο του ενεργητικού.
Κλείνοντας, είναι άξιο λόγου να πούμε ότι το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα μπορεί να έχει χτυπηθεί από παντού, όμως έχει βελτιώσει πολύ τη ρευστότητα του καθώς ο δείκτης L/D (Net Loans/Total Deposits) δηλαδή Δάνεια/καταθέσεις έχει πέσει κάτω από το 100%, ενώ η κεφαλαιακή διάρθρωση των τραπεζών είναι σε υψηλά επίπεδα με υψηλούς δείκτες CET1 που φτάνουν κατά μέσο όρο το 15.9%, πολύ υψηλότερα του Ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η Ελληνική οικονομία συνοδευόμενη από τις Ελληνικές τράπεζες είναι σε τεντωμένο σκοινί. Η μεγάλη φορολογία, οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές καθώς και το έλλειμμα ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων έχουν θορυβήσει τις αγορές. Τα επιτόκια δανεισμού της χώρας ξεπερνούν το 4% (για τα δεκαετή ομόλογα) καθώς υπάρχει έλλειμμα εμπιστοσύνης και έτσι σε κάθε ταραχή των αγορών, η χώρα μας πάντα μπαίνει στο μάτι του κυκλώνα. Η αιτία μπορεί να είναι πάντα διαφορετική, είτε αυτή λέγεται Ιταλία είτε Τουρκία, όμως τα δομικά προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας με την παρουσία μίας αριστερής κυβέρνησης ποτέ δεν πρόκειται να λυθούν και έτσι θα είμαστε τα θύματα των διάφορων οικονομικών κρίσεων. Όλα αυτά, συνεπικουρούμενα με τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι Ελληνικές τράπεζες και περιγράφηκαν παραπάνω, δημιούργησαν την πτώση των μετοχών που παρατηρήθηκε το τελευταίο μήνα. Έτσι οι αγορές βλέπουν και κρίνουν, το θέμα είναι στο Μαξίμου κάνουν τίποτα ή έχουν μείνει στην Ιθάκη τους και χαίρονται;
* Ο κ. Νικήτας Παπαντωνίου-Καρτάλης είναι πρώην CFO της Nobacco και αναλυτής της Eurobank και νυν σύμβουλος στο ΕΒΕΑ και καθηγητής-επιχειρηματίας στην εταιρεία Διακρότημα , πολιτικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Είναι πτυχιούχος φυσικός με μεταπτυχιακές σπουδές στα εφαρμοσμένα μαθηματικά, τα χρηματοοικονομικά-διοίκηση καθώς και στο marketing management ενώ μεταξύ άλλων έχει πιστοποίηση σε IFRS λογιστικά πρότυπα.
