Του Βασίλη Γεώργα
Στην κυβέρνηση παίζουν την έξοδο από τα μνημόνια το 2018 ως το πιο δυνατό πολιτικό χαρτί τους. Είναι ένα πολύ φιλόδοξο στοίχημα του Αλέξη Τσίπρα, που έχει ελάχιστες πιθανότητες να κερδηθεί και περισσότερες να γυρίσει μπούμερανγκ στη χώρα.
Έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει έξοδος στις αγορές και συστηματική άντληση δισεκατομμυρίων ευρώ με χαμηλά επιτόκια που σήμερα κανείς δεν είναι διατεθειμένος να τα προσφέρει στην Ελλάδα.
Πιστεύει κανείς ότι θα βρεθούν πρόθυμοι επενδυτές να δανείσουν την Ελλάδα πακτωλούς κεφαλαίων σε δέκα μήνες από σήμερα επειδή το λέει το Μέγαρο Μαξίμου, ο Dijsselbloem ή ο Moscovici; Μετά βίας έπειτα από τρία χρόνια η χώρα προσπαθεί να επιστρέψει στο σημείο που βρισκόταν το 2014 όταν η τότε κυβέρνηση Σαμαρά- Βενιζέλου έπεφτε από τον ΣΥΡΙΖΑ, διαπραγματευόμενη την έξοδο στις αγορές μέσω πιστωτικής γραμμής.
Υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφοροποίηση στις συνθήκες που όριζαν τότε και σήμερα το τι είναι «κρίση»; Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι η οικονομία φορτώθηκε με πρόσθετα μέτρα τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ ως το 2020, capital controls που θα πάρουν χρόνια να αποσυρθούν, και ανυπολόγιστο κόστος από την καθυστέρηση της οικονομικής ανάκαμψης, των επενδύσεων και της φυγής των καταθέσεων από τις τράπεζες.
Η έξοδος από τα μνημόνια του 2018 προϋποθέτει ότι θα έχουμε πολλές θετικές εξελίξεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει στην πραγματικότητα να επενδύσουμε σε ένα θαύμα. Στη γλώσσα των αγορών αυτό μεταφράζεται σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας τουλάχιστον κατά πέντε βαθμίδες από τους οίκους αξιολόγησης, ώστε τα ελληνικά ομόλογα να αποκτήσουν “investment grade”. Δηλαδή την ελάχιστη δυνατή βαθμολογία που να επιτρέπει να γίνονται αποδεκτά από την ΕΚΤ και τους επενδυτές χωρίς οι τράπεζες να χρειαστεί να καταφύγουν ξανά για ρευστότητα στον ELA, και το Δημόσιο να αναζητήσει νέο πρόγραμμα.
Το πρόβλημα είναι ότι ενώ έχουμε χαρτογραφήσει ένα προς ένα τα βήματα που χρειάζονται για να φτάσουμε στον στόχο, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η χώρα θα τα καταφέρει. Η πορεία είναι προκαθορισμένη αλλά δεν υπάρχει αξιόπιστος τιμονιέρης για να οδηγήσει το καράβι στον προορισμό.
Ξέρουμε για παράδειγμα ότι πρέπει να κλείσει η 3η αξιολόγηση μέχρι τον Δεκέμβριο ή το αργότερο τον Ιανουάριο ώστε να εκταμιευτεί τουλάχιστον μια ακόμη δόση από το πρόγραμμα και να γίνουν κι άλλες δοκιμαστικές εκδόσεις ομολόγων για να σχηματιστεί «αποθεματικό» 10-15 δισ. ευρώ.
Κανείς, ωστόσο δεν έχει εμπιστοσύνη ότι η κυβέρνηση θα αναλάβει το πολιτικό κόστος των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί. Κλείσιμο των μνημονίων σημαίνει νέες περικοπές στις συντάξεις, αυξήσεις στην φορολογία, περικοπές σε κοινωνικά επιδόματα, κόψιμο των συνδικαλιστικών προνομίων, ιδιωτικοποιήσεις, αξιολόγηση στο Δημόσιο. Όλα αυτά από τώρα μέχρι το τέλος του χρόνου. Ενδεχομένως να σημαίνει επίσης νέα ανακεφαλαιοποίηση στις τράπεζες εφόσον περάσει η γραμμή του ΔΝΤ, αλλά και πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα από τη στιγμή που ο εκτροχιασμός των φορολογικών εσόδων θέσει υπό αμφισβήτηση τον στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ από το επόμενο έτος.
Έξοδος από τα μνημόνια σημαίνει επίσης ότι οι αγορές θα χρειαστεί να έχουν μια σαφέστερη εικόνα για την τροχιά βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Η αλλαγή των ισορροπιών στο Βερολίνο μετά το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών και το επιχειρούμενο «new deal» με το ΔΝΤ, δεν προοιωνίζονται άμεσες αποφάσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους.
Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που η Ευρώπη προβληματίζεται για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα με την Ελλάδα τους επόμενους μήνες. Και αυτό συμβαίνει επειδή το τέλος των μνημονίων, θα είναι μια εξαιρετικά επώδυνη διαδικασία τόσο για τους πολίτες όσο και για την κυβέρνηση, χωρίς να υπάρχει καμία εγγύηση για το τι θα συμβεί αν το σχέδιο αποτύχει.
Πίσω από τις κουρτίνες της τεχνητής αισιοδοξίας που επιχειρείται να καλλιεργηθεί, ευρωπαϊκές πηγές μεταφέρουν την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο η κυβέρνηση Τσίπρα να μην φτάσει ποτέ μέχρι το «τέλος των μνημονίων» το 2018.
Αν αυτό συμβεί, θα είναι επειδή δεν θα καταφέρει η ίδια να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις ώστε να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα που προϋποθέτει η επιστροφή στις αγορές και η αποφυγή ενός «κανονικού» τέταρτου μνημονίου.
Τότε είναι που το αφήγημα θα πάψει να υπάρχει, και το παράθυρο των εκλογών που εσκεμμένα διατηρείται σήμερα κλειστό, θα είναι η μοναδική επιλογή για τη χώρα και την προοπτική παραμονής της στην πρώτη ταχύτητα του ευρώ.
