Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ξαφνικά, οι επενδυτές σε ολόκληρο τον κόσμο συνειδητοποίησαν ότι πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο… Ντόναλντ Τραμπ. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που οι ανησυχίες για νέα κρίση το 2019 κλιμακώνονται διαρκώς προκαλώντας ακραίες διακυμάνσεις στις αγορές. Όσο τα χρηματιστήρια εμφάνισαν κέρδη όλα ήταν καλά και οι «μαύροι κύκνοι» έλειπαν. Όμως, ο Τραμπ αποδεικνύει καθημερινά πλέον ότι μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να φέρει την καταστροφή με… ένα μόνο tweet.
Επιπλέον, η κυρίαρχη πεποίθηση ότι το τέλος του φθηνού χρήματος και η άνοδος του προστατευτισμού θα φέρουν τα πάνω κάτω στην παγκόσμια οικονομία οδηγεί σε συμπεριφορές που κινδυνεύουν να προκαλέσουν μεγάλη οικονομική κρίση. Μία κρίση που δεν θα είναι τίποτα άλλο από μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Τα ανοιχτά μέτωπα είναι πολλά, όπως ο εμπορικός πόλεμος, το Brexit κλπ, όμως αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι ενώ τίποτα δεν προμηνύει καταστροφή, ενδέχεται να ξεσπάσει κρίση απλά και μόνο γιατί οι επενδυτές είναι πεπεισμένοι ότι «δεν μπορούν να πηγαίνουν όλα καλά».
Εκτός από τον Τραμπ, η φοβία που πλήττει τις αγορές έχει τις ρίζες της στο καθόλου μακρινό 2008. Τότε που αποδείχθηκε ότι ο… βασιλιάς είναι γυμνός καθώς το πανίσχυρο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ έφτασε στο χείλος του γκρεμού. Για να σωθεί η παρτίδα, οι ισχυροί του κόσμου αποφάσισαν να τυπώσουν χρήμα για να καλύψουν τις τρύπες, διογκώνοντας ακόμη περισσότερο τη φούσκα του χρέους.
Τα… ελικόπτερα των κεντρικών τραπεζών άρχισαν να ρίχνουν «ζεστό» χρήμα πάνω από τις αγορές και οι ροές κατευθύνθηκαν με ιλιγγιώδη ρυθμό – κυρίως λόγω αποδόσεων – σε νέους τόπους, ήτοι σε αναδυόμενες αγορές και στην Κίνα. Έτσι, διογκώθηκε και μία άλλη φούσκα, με τους επενδυτές εδώ και καιρό να ψάχνουν τρόπους να εγκαταλείψουν τις ευαίσθητες στη μεταβλητότητα αγορές.
Τι θα πρέπει να περιμένουμε, λοιπόν, για το 2019; Η αμερικανική οικονομία έχει δεδομένα προβλήματα σε καμία, ωστόσο, περίπτωση δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Εκτός και αν ο Ντόναλντ Τραμπ καταφέρει κάτι τέτοιο. Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει σε άρθρο του ο Νούριελ Ρουμπίνι, στο πρώτο μισό της θητείας του Τραμπ οι επενδυτές… σφύριζαν αδιάφορα αφού τα χρηματιστήρια ανέβαιναν. Μετά όμως την ακραία κόντρα του με τον Τζερόμ Πάουελ της Fed, όλοι κατάλαβαν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί με ένα και μόνο tweet να προκαλέσει καταστροφή.
Ο κίνδυνος ενός νέου «ψυχρού πολέμου» είναι ορατός, αυτή τη φορά μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας και με επίκεντρο την τεχνολογία, ο οποίος θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. Η πρωτοφανής μεταβλητότητα στη Wall Street υποδεικνύει ότι πλέον οι αγορές βλέπουν τον κίνδυνο και ο φόβος είναι τόσο μεγάλος που όλα μοιάζουν πιθανά, ακόμη και μια παγκόσμια οικονομική κρίση.
Στην Κίνα, όλοι ψάχνουν το σημείο καμπής, απ' όπου θα ξεκινήσει η μεγάλη κατηφόρα για μία οικονομία που παράγει και καταναλώνει περίπου όσο ο υπόλοιπος πλανήτης. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και επενδυτικών οίκων όπως η Goldman Sachs, η κινεζική οικονομία θα τρέξει με ρυθμό 6,2% το 2019.
Είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα αυτό; Ο εμπορικός πόλεμος δείχνει να «τσακίζει» την κινεζική οικονομία όμως και χωρίς το μπαράζ δασμών από πλευράς Τραμπ, η Κίνα δεν καλπάζει όπως παλιά. Η Κίνα αναπτύσσεται κατά μέσο όρο με ρυθμό 9,58% από το 1989 έως σήμερα, καταγράφοντας ιστορικό υψηλό στο α' τρίμηνο του 1993 (+15,4%) και ιστορικό χαμηλό στο δ' τρίμηνο του 1990 (+3,8%). Από την εξωφρενική ανάπτυξη του 10,61% που εμφάνισε το 2010 έως το 7,6% (κατά μέσο όρο) της τριετίας 2012-2014 και το 6,7% της τριετίας 2015-2017, ο ασιατικός γίγαντας δείχνει να… ξεθυμαίνει.
Αν, μάλιστα, επιβεβαιωθούν ΔΝΤ και Goldman, τότε η μεγέθυνση του κινεζικού ΑΕΠ το 2019 θα είναι η μικρότερη από τις αρχές της δεκαετίας του '90!!! Ο πλανήτης εδώ και 30 χρόνια έχει μάθει να λειτουργεί με την Κίνα να «μεγαλώνει» ενώ σήμερα οι προβλέψεις θέλουν την ανάπτυξη να επιβραδύνει κάθε χρόνο φτάνοντας στο 5,8% το 2022.
Στην Ευρώπη, η κατάσταση είναι ελαφρώς… χειρότερη. Την ώρα που η ΕΚΤ κλείνει τις στρόφιγγες του φθηνού χρήματος αλλά ο Μάριο Ντράγκι συνιστά άκρα επιφυλακτικότητα για το 2019, τα στοιχεία για τον πληθωρισμό κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ο μεγάλος κίνδυνος για την Ευρώπη είναι να ξεσπάσει διεθνής κρίση με τα επιτόκια στο μηδέν και το QE στην περίοδο επανεπένδυσης, καθώς το μόνο εργαλείο που θα έχει η ΕΚΤ είναι να ρίξει κυριολεκτικά χρήματα από ελικόπτερο.
Ο Ντράγκι έχει προειδοποιήσει ότι το 2019 θα είναι έτος προκλήσεων και αν δεν συμβεί κάτι ακραίο τότε τα επέλθει σταθεροποίηση. Όμως το πρόγραμμα των 2,6 τρισ. ευρώ έφτασε στο τέλος του με τον πληθωρισμό να υποχωρεί στη Γερμανία στο 1,7, υποδεικνύοντας ότι τα χειρότερα έρχονται. Το πρόβλημα της ΕΚΤ είναι ότι η ανάπτυξη δεν είναι ισχυρή και ο ορίζοντας συννεφιασμένος καθώς η μεγάλη μάχη μεταξύ των φιλοευρωπαϊστών του Εμ. Μακρόν και των λαϊκιστών των Σαλβίνι – Λεπέν, με φόντο το μέλλον της Ευρώπης, πλησιάζει επικίνδυνα. Και αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις που θέλουν την Ευρώπη να βγαίνει διχασμένη από τις ευρωεκλογές του Μαΐου, τότε η εμφάνιση των «μαύρων κύκνων» θα πρέπει να μας γίνει συνήθεια…
