Για όλο το άγχος που έχει προκαλέσει η άνοδος κατά 65% του πετρελαίου, οι ανησυχίες περί επιστροφής σε στασιμοπληθωρισμό τύπου δεκαετίας του 1970 είναι παρατραβηγμένες και οι ανεπτυγμένες οικονομίες τουλάχιστον είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν ακόμα και με ακριβότερο αργό πετρέλαιο χωρίς μεγάλο στρες.
Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, η ανάπτυξη των κλάδων υπηρεσιών που είναι μικρότερης έντασης ενέργειας, τα οχήματα και η παραγωγή ηλεκτρισμού που εξοικονομούν κατανάλωση καυσίμων σημαίνουν ότι η ζήτηση πετρελαίου έχει εξελιχθεί, όχι μόνο από τη δεκαετία του 1970 αλλά ακόμη και από το 2008, όταν τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στο πετρέλαιο κινούνταν στα $150 το βαρέλι.
Η ένταση πετρελαίου, δηλαδή ο όγκος πετρελαίου που καταναλώνεται ανά μονάδα ΑΕΠ, υποχώρησε 56% την περίοδο 1973 - 2019, σύμφωνα με το κέντρο ενεργειακής πολιτικής του πανεπιστημίου Columbia.
Mε άλλα λόγια, αν το 1973 χρειαζόταν σχεδόν ένα βαρέλι πετρελαίου για να παραχθούν $1.000 ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, σήμερα αυτό έχει πέσει σε λιγότερο από μισό βαρέλι.
Πιο πρόσφατα, το 2010, χρειάζονταν γύρω στα 75 λίτρα πετρελαίου για να παραχθούν $1.000 παγκόσμιου ΑΕΠ. Σήμερα χρειάζονται 65 λίτρα, σύμφωνα με τη Morgan Stanley.
Ένας λόγος είναι ότι ενδιάμεσοι καταναλωτές, όπως οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού, στρέφονται σε άλλες πηγές από το πετρέλαιο.
Οι τελικοί καταναλωτές όπως τα αυτοκίνητα παραμένουν εξαρτημένοι από το πετρέλαιο αλλά χάρη στην τεχνολογική πρόοδο το μέσο αυτοκίνητο στις ΗΠΑ χρειάζεται ένα γαλόνι βενζίνης για κάθε 40.2 χιλιόμετρα από 20.9 χιλιόμετρα το 1975.
Το πετρέλαιο παραμένει φτηνό
Είναι η αλήθεια. Παρά την άνοδο κατά 430% της τιμής του αργού πετρελαίου Brent από τον Μάρτιο του 2020, μια πιο ιστορική ματιά δείχνει ότι δεν είναι τόσο ακριβό.
Από το 2011 η παγκόσμια χρηματιστηριακή αγορά έχει σημειώσει άνοδο 125%, στις μεγαλουπόλεις οι τιμές κατοικιών έχουν διπλασιαστεί η τριπλασιαστεί αλλά τα futures του Brent είναι κάτω 10%.
Την περίοδο 2010 – 2015 η μέση τιμή πετρελαίου ήταν γύρω στα $100 το βαρέλι και η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές τα πήγαν καλά, σύμφωνα με τη JPMorgan.
«Δεν πιστεύουμε ότι η τρέχουσα τιμή ενέργειας θα έχει σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία. Προσαρμοσμένες για τον πληθωρισμό, τους ισολογισμούς των καταναλωτών, τις συνολικές δαπάνες για πετρέλαιο, τους μισθούς και τις τιμές άλλων περιουσιακών στοιχείων, εκτιμούμε ότι ακόμη και με πετρέλαιο στα $130 η τα $150 οι χρηματιστηριακές αγορές και η οικονομία θα είναι σε θέση να λειτουργήσουν καλά», αναφέρει σε έκθεση της.
Ιστορικά, οι τιμές πετρελαίου γίνονται προβληματικές όταν το κόστος ενέργειας υπερβαίνει το 8,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, επίπεδα που τελευταία φορά παρατηρήθηκαν το 2008, σύμφωνα με έκθεση της BofA.
Σήμερα το κόστος της ενέργειας αποτελεί μόνο το 5,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ που σημαίνει ότι το κόστος θα πρέπει να αυξηθεί κατά 60% για να φτάσει το επίπεδο αυτό.
Υπάρχουν εναλλακτικές πηγές
Το μερίδιο του πετρελαίου στο παγκόσμιο μίγμα ενέργειας έχει συρρικνωθεί στο 29% από περίπου 50% τη δεκαετία του 1970 καθώς έχει αυξηθεί η χρήση φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι το ποσοστό αυτό θα υποχωρήσει στο 28% μέχρι το 2030 και στο 22% έως το 2050 αν οι κυβερνήσεις υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους για την κλιματική αλλαγή.
Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών, σήμερα στο 12%, θα αυξηθεί στο 19% και μετά στο 37%.
Η ζήτηση για ενέργεια μπορεί να αποσυνδέεται από την οικονομική ανάπτυξη, σύμφωνα με τη συμβουλευτική McKinsey, η οποία επισημαίνει την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την αύξηση του εξηλεκτρισμού και την ανάπτυξη των υπηρεσιών σε χώρες όπως η Κίνα, οι οικονομίες των οποίων ήταν βασισμένες στη βιομηχανία.
Τι θα γίνει αν μαζί με το πετρέλαιο εκτοξευτεί και το κόστος άλλων πηγών ενέργειας;
Οι τιμές φυσικού αερίου και γαιάνθρακα έχουν ήδη αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ.
«Δεν υπάρχει πουθενά να κρυφτείς. Το πετρέλαιο στα $80 πονάει περισσότερο γιατί οι τιμές φυσικού αερίου και άνθρακα έχουν ανέβει επίσης σε επίπεδα ρεκόρ. Οι επιπτώσεις ακριβότερης ενέργειας θα είναι σημαντικές αν αναγκάσουν τους καταναλωτές να μειώσουν τις Χριστουγεννιάτικες δαπάνες τους», εκτιμούν οι οικονομολόγοι στην Pictet Wealth Management.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της BofA, ο παγκόσμιος φόρος στην κατανάλωση από το σοκ των τιμών ενέργειας μπορεί να φτάσει το 1,6% φέτος.
Στη Morgan Stanley, που προβλέπει ότι η τιμή του πετρελαίου Βrent θα φτάσει τα $95 στο πρώτο τρίμηνο του 2022, η εκτίμηση είναι οτι η κορύφωση της προσφοράς θα προηγηθεί της κορύφωσης της ζήτησης καθώς οι επενδύσεις σε νέες μονάδες παραγωγής πετρελαίου έχουν μειωθεί.
Μεγαλύτερη η επίπτωση στις αναδυόμενες οικονομίες
Οι μεγάλοι εισαγωγείς όπως οι Φιλιππίνες, η Ταϊλάνδη, η Ινδία και η Τουρκία θα αντιμετωπίσουν διπλό χτύπημα – η αδυναμία των νομισμάτων τους έναντι του δολαρίου εντείνει το σοκ.
Ένα βαρέλι πετρελαίου Brent κοστίζει 785 λίρες για ένα καταναλωτή στην Τουρκία σήμερα από 370 λίρες στην αρχή της φετινής χρονιάς. Η τιμή του έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε ρουπίες της Ινδίας και σε μπατ Ταϊλάνδης.
