Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τελικά ποιος φταίει για τις δραματικές στιγμές που περνά η Ευρωζώνη και που δεν θυμίζουν σε τίποτα τις... υποσχέσεις που άφηνε στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της; Η ουσία είναι πως όποιος και αν ευθύνεται, η κατάσταση σήμερα είναι εκρηκτική και θυμίζει το 2013, όταν μετά την ακραία αβεβαιότητα... ελληνικής προέλευσης του 2012, ήταν η σειρά της Ιταλίας να πρωταγωνιστήσει με τα δικά της πολιτικά προβλήματα.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και το 2016. Μετά την ελληνική κρίση του 2015, η Ιταλία παίρνει τη σκυτάλη και γίνεται ο υπ'' αριθμόν ένα υποψήφιος για... αποχώρηση από την Ευρωζώνη.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι γι' αυτόν ακριβώς το λόγο η ΕΚΤ δεν αποκλείεται να βγάλει από το συρτάρι το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που τελικά δεν εφάρμοσε μετά το Brexit υπό τις έντονες αντιδράσεις των Γερμανών. Οι πιθανότητες μίας παρέμβασης από πλευράς Draghi αυξάνονται στην περίπτωση που ο Matteo Renzi ηττηθεί στις 4 Δεκεμβρίου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η στάση της Angela Merkel, η οποία εκτός από… τους Ιταλούς και τους Έλληνες έχει να σκεφτεί το πολιτικό της μέλλον.
Την ίδια ώρα, η αντιπαράθεση για την οικονομική, τη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική γίνεται πλέον ανοιχτά καθώς οι «αντιμαχόμενες» πλευρές δεν κρατούν ούτε τα προσχήματα.
Η Deutsche Bank εξαπολύει ευθεία επίθεση στον Mario Draghi για την ποσοτική χαλάρωση και τα χαμηλά επιτόκια, καθιστώντας ουσιαστικά τον Ιταλό υπεύθυνο για τα δεινά της Ευρωζώνης, ενώ ο Renzi εμφανίζεται έτοιμος να αγνοήσει τους εταίρους και να αυξήσει το έλλειμμα της Ιταλίας με αφορμή τα χρήματα που θα απαιτηθούν για τη στήριξη των σεισμόπληκτων.
Η Deutsche Bank, μάλιστα, φτάνει στο σημείο να υποστηρίξει ότι σε ορισμένα πεδία της οικονομίας, όπως η ανεργία, οι συνθήκες στην Ευρωζώνη είναι χειρότερες ακόμη και από τη Μεγάλη Ύφεση του 1930. Και θα ήταν ακόμη οι οικονομικοί δείκτες για την Ευρώπη, σύμφωνα πάντα με τους αναλυτές της γερμανικής τράπεζας, αν δεν υπήρχε η ακμάζουσα γερμανική οικονομία!
Οι βολές κατά του Draghi δεν είναι κάτι καινούριο. Ο Wolfgang Schaeuble και άλλοι Γερμανοί αξιωματούχοι, οικονομολόγοι και τραπεζίτες, έχουν αρκετές φορές στο παρελθόν κατηγορήσει τον «Super Mario» για τα μέτρα που προωθεί, σε μία στάση που φαίνεται να μην έχει αλλάξει ούτε μετά την «ανάκριση» που πέρασε ο Draghi από το γερμανικό κοινοβούλιο. Αν λάβουμε υπόψη την έκθεση της DB, o Ιταλός σε καμία περίπτωση δεν έπεισε τους Γερμανούς βουλευτές ότι η ΕΚΤ έσωσε την Ευρώπη από μία νέα Μεγάλη Ύφεση.
Οι αναλυτές της γερμανικής τράπεζας – που δείχνει να βγαίνει στην αντεπίθεση μετά τον σάλο που έχουν προκαλέσει τα σκάνδαλα στα οποία πρωταγωνιστεί και τα πρόστιμα που αντιμετωπίζει – εκτιμούν ότι η χειρότερη επίπτωση της ποσοτικής χαλάρωσης (QE), έχει να κάνει με την «κοινωνικοποίηση» του χρέους. Κάπου εδώ αρχίζει να εμπλέκεται και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με την DB, αυτή είναι η πιο σκοτεινή πλευρά του QE. Η αυξανόμενη, δηλαδή, συγκέντρωση κινδύνου στο ευρωσύστημα, ο ισολογισμός του οποίου προβλέπεται ότι θα φτάσει τα 2 τρισ. ευρώ το 2018. Στην περίπτωση δε, που αποφασιστεί να γίνει αναδιάρθρωση χρέους μίας χώρας-μέλους, τις ζημιές θα σηκώσουν οι φορολογούμενοι των υπόλοιπων χωρών. Τα «καρφιά» της DB δεν αφορούν κατ'' ανάγκη την Ελλάδα, καθώς μεγαλύτερες δείχνουν να είναι οι ανησυχίες για την Ιταλία, το χρέος της οποίας είναι τεράστιο και στην περίπτωση που χρειαστεί... ρύθμιση, το κόστος θα είναι ασήκωτο για την Ευρώπη.
Στο ίδιο μοτίβο, η DB καθιστά υπεύθυνη την ΕΚΤ για το γεγονός ότι δεν γίνονται οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη. Εκτιμά ότι τα μη συμβατικά μέτρα της ΕΚΤ... χαλαρώνουν τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών, οι οποίες αποφεύγουν την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που δεν αρέσουν στον πολύ κόσμο, αφού ποντάρουν στο φθηνό χρήμα που τυπώνει η κεντρική τράπεζα. Και μπορεί Ελλάδα να μην είναι η χώρα που έχει ωφεληθεί περισσότερο από τα μέτρα της ΕΚΤ, αφού για παράδειγμα βρίσκεται εκτός QE, όμως είναι η χώρα-πρότυπο στη μη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων.
Στο ίδιο κλαμπ βρίσκεται και η Ιταλία, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που οι κυβερνήσεις της ιταλικής χώρας έχουν αρνηθεί την προσαρμογή στα πρότυπα που ορίζουν οι σφιχτοί δημοσιονομικοί κανόνες της ένωσης.
Από την πλευρά του, ο Renzi έχει μόλις ένα μήνα μέχρι το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση και προφανώς επιθυμεί να... ανεβάσει τις μετοχές του, δείχνοντας διατεθειμένος να πάει κόντρα στις Βρυξέλλες για το καλό των Ιταλών. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τους διαδοχικούς σεισμούς που έπληξαν την Ιταλία και άφησαν άστεγους χιλιάδες πολίτες αποτελεί σίγουρα μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αποφύγει το... στενό μαρκάρισμα των Ευρωπαίων.
Όσο για τη συνέχεια, αναλυτές εκτιμούν ότι ο Renzi θα συνεχίσει να ανεβάζει τους τόνους θέλοντας να κερδίσει τους Ιταλούς ενόψει του δημοψηφίσματος της 4ης Δεκεμβρίου, ενώ οι Γερμανοί δεν θα αφήσουν, με τη σειρά τους, σε… ησυχία τον Draghi, ούτε όμως και τις χώρες που δεν προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις και συντηρούν ελλείμματα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η στάση που κρατά ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ στο θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, τονίζοντας σε κάθε ευκαιρία ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, το χρέος αλλά η ανταγωνιστικότητα και οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων.
Τα τελευταία χρόνια, οι διαφωνίες σχετικά με την κατεύθυνση που θα πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη μοιάζουν με ένα παιχνίδι στο οποίο στο τέλος κερδίζουν… πάντα οι Γερμανοί. Όμως αυτή τη φορά η Ευρωζώνη απειλείται με πραγματική διάσπαση, την ώρα που το Brexit έχει ήδη κλονίσει τα θεμέλια της Ε.Ε., με αποτέλεσμα η έκβαση της διελκυστίνδας να είναι εξαιρετικά αμφίρροπη. Για την Ελλάδα είναι δύσκολο να υπάρξουν οφέλη αφού σε κάθε περίπτωση η συζήτηση για ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους μετατίθεται για το 2018 και η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση «σκοντάφτει» στη βιωσιμότητα του χρέους, άρα είναι αβέβαιη.
