Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, μια σειρά από σταθερές και από βεβαιότητες ανατράπηκαν ή και κατέρρευσαν με ηχηρό και πολλές φορές επώδυνο τρόπο, αλλάζοντας εν πολλοίς τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Μια σειρά από ισχυρά στερεότυπα κλονίστηκαν, συμπαρασύροντας στην πτώση τους, κάποιες πάγιες και εύκολες αντιλήψεις, φανερώνοντας έτσι μια πιο σύνθετη και πολλές φορές πολυδαίδαλη πραγματικότητα.
Η εν τοις πράγμασι πτώχευση της χώρας οδήγησε στη κατάρρευση του μύθου του «λεφτόδενδρου», που από το 1981 και μετά, κυριαρχούσε στην αντίληψη των Ελλήνων. Η ύπαρξη του λεφτόδενδρου, αποτελούσε το σημείο αναφοράς κάθε κυβερνητικού σχεδιασμού και ταυτόχρονα το κομβικό σημείο των πολιτικών επιλογών των ψηφοφόρων.
Όταν αποκαλύφθηκε, ότι το λεφτόδενδρο ήταν μια αυταπάτη, το πανελλήνιο συγκλονίστηκε. Η αποκάλυψη αυτή, οδήγησε με το φαινόμενο του ντόμινο, στην κατάρρευση της εικόνας του «κράτους πατερούλη» που φροντίζει τους πάντες και τα πάντα, που διορίζει, που επιδοτεί, που στηρίζει τη τρυφηλότητα και εξασφαλίζει την άνευ κόπου και προσπάθειας ζωή.
Η ανατροπή του λεφτόδενδρου, δεν πέρασε αναίμακτα. Δεν μπορούμε να λησμονήσουμε τα κύματα φόβου και τις εκρήξεις θυμού, που ακολούθησαν αυτό ακριβώς το γεγονός. Το γραφικό φαινόμενο του κινήματος Σώρρα, απέδειξε του λόγου το αληθές. Τελικά αρκετοί πολίτες είχαν ανάγκη να πιστέψουν ότι μπορεί να μην υπάρχει λεφτόδενδρο, αλλά ότι κάπου υπάρχουν 600 δισ. που θα σώσουν ως εκ θαύματος τον τόπο.
Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην κατάρρευση της βεβαιότητας του μύθου του φυσικού αερίου και της εδραιωμένης αντίληψης για το μέλλον της ενέργειας. Για χρόνια τώρα, το αφήγημα του πλεονεκτήματος της χρήσης του φυσικού αερίου σε σχέση με το πετρέλαιο, ήταν κυρίαρχο. Τα επιχειρήματα απλά, λογικά και εύληπτα. Το φυσικό αέριο είναι περιβαλλοντικά πιο φιλικό από τα πετρέλαιο. Η χώρα δεν θα εξαρτάται από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στον αραβικό κόσμο, από τις εσωτερικές τριβές του OPEC και από τις ραγδαίες αυξομειώσεις των τιμών του πετρελαίου που ακολουθούν τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης.
Μα και για τον απλό καταναλωτή τα πράγματα ήταν καλύτερα. Το φυσικό αέριο είναι και πιο εύχρηστο σαν καύσιμο, από το πετρέλαιο. Δεν χρειάζεται να παραγγέλνεις κάθε τόσο, να καθαρίζεις και να μετράς τις δεξαμενές, να προσέχεις μην σε κλέψει ο διανομέας, να αμφιβάλεις για την καθαρότητα του πετρελαίου και την πιθανή νόθευση του, και άλλα πολλά που λίγο πολύ όλοι έχουμε ζήσει. Με το φυσικό αέριο πληρώνεις όσο καταναλώνεις και όταν συνδέσεις και τον θερμοσίφωνα και την κουζίνα τότε εξοικονομείς ακόμα περισσότερο, αφού η κατανάλωση φυσικού αερίου είναι φθηνότερη από την αντίστοιχη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος.
Έτσι όταν ήρθε το τέλος του 2021, που συνοδεύτηκε από τη ενεργειακή κρίση, κλονίστηκε συθέμελα όλη αυτή η εδραιωμένη αντίληψη.
Ξαφνικά οι καταναλωτές διαπίστωσαν, ότι από τη άλλη πλευρά των αγωγών που φέρνουν φυσικό αέριο βρίσκεται ένα καθεστώς, που χρησιμοποιεί και εκμεταλλεύεται το φυσικό αέριο σαν οικονομικό και γεωπολιτικό όπλο, πέρα και έξω από τους κανόνες της αγοράς. Το ολιγαρχικό καθεστώς Πούτιν και η παρηκμασμένη οικονομικά Ρωσία, που παίζει το ρόλο του οικονομικού εκβιαστή, αφού ελέγχει τις χώρες της Ευρώπης με το 40% των απαιτούμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου.
Ξαφνικά οι καταναλωτές διαπίστωσαν ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Ευρώπη, που στην πλειοψηφία τους ανήκουν σε εταιρείες ρωσικών συμφερόντων, δεν διαθέτουν επαρκή πληρότητα.
Ξαφνικά οι καταναλωτές συνειδητοποίησαν ότι η ζήτηση για ενέργεια στον πλανήτη, αυξάνεται ραγδαία και ότι η πραγματικότητα ουδεμία σχέση έχει με τα γραφικά κινήματα των εφήβων, που αγωνίζονται για το μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Κινήματα, που αγκάλιασε με αφελή τρόπο η πολιτική ηγεσία της ΕΕ και γραφειοκρατία των Βρυξελών. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, διψούν για ενέργεια ανεβάζοντας και αυτές με τη σειρά τους τις τιμές και αδιαφορώντας για το ενεργειακό αποτύπωμα. Και αυτό διότι πρώτιστη ανάγκη για τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών είναι η βελτίωση του επιπέδου ζωής των πολιτών τους και όχι η προστασία του περιβάλλοντος. Και γι’ αυτό δεν δέχονται από τη Δύση, που έχει κατακτήσει ένα υψηλότατο επίπεδο διαβίωσης να τους «κουνάει το δάκτυλο», για τον τρόπο που πρέπει να αναπτυχθούν στο δρόμο προς τη δική τους ευημερία.
Ξαφνικά οι καταναλωτές αντιλήφθηκαν ότι το φυσικό αέριο είναι ένα «εμπόρευμα», σαν όλα τα άλλα, που παρ’ όλο που δεν χαρακτηρίζεται σαν «πολύτιμο», τελικά είναι υπερπολύτιμο. Διότι απλά δίχως αυτό δεν μπορούν να σταθούν όρθια ούτε τα νοικοκυριά, ούτε η βιομηχανία. Και έτσι είδαν τους λογαριασμούς του φυσικού αερίου να αποσυνδέονται από την προηγούμενη συσχέτιση με την αντίστοιχη τιμή του πετρελαίου και να απογειώνονται, μαζί με τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος που λόγω των συνθηκών, ξέφυγαν από τα πλαίσια των συμφωνημένων τιμολογίων.
Η ανατροπή της δεδομένης μέχρι πρότινος ενεργειακής βεβαιότητας, εγείρει και μια σειρά από παράπλευρα ερωτήματα, όπως είναι για παράδειγμα ο επανακαθορισμός της στρατηγικής, στην πυρηνική ενέργεια που αναλύει στο χθεσινό άρθρο της, η Μαίρη Βενέτη «Ράλι για τις μετοχές που εμπλέκονται στο στόρι της πυρηνικής ενέργειας», και στο μέλλον της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων, που είχαμε αναλύσει παλαιότερα στο άρθρο «Το θαύμα της ηλεκτροκίνησης, το Apple Car, o Akio Toyoda και το μέλλον των εταιρειών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας».
Οι φιλόδοξοι στόχοι που έχει θέσει η Δύση, αποδεικνύεται ότι είναι βιαστικοί και πιθανότατα μη επιτεύξιμοι. Άραγε τι σημασία θα έχει η επίτευξη του στόχου για τον μηδενισμό των εκπομπών ρύπων το 2050, όταν τα «μεγάλα βιομηχανικά φουγάρα» όπως είναι η Κίνα και η Ινδία θα συνεχίσουν να ρυπαίνουν τον πλανήτη; Και πως θα επιτευχθεί ο μηδενισμός των ρύπων στην Ευρώπη, όταν η αδειοδότηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι τόσο αργή, που δεν προλαβαίνει τα γεγονότα;
Για να αντιληφθούμε, καλύτερα την πολυπλοκότητα του προβλήματος, αξίζει να δούμε ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμράν Χαν, δήλωσε ότι οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων προς τη Δύση, θα μειωθούν κατά 50% σαν αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης, με ό, τι σημαίνει αυτό, για την αύξηση των τιμών και τις ελλείψεις προϊόντων στις δυτικές αγορές.
Με δυο λόγια, η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, ανέτρεψε την παγιωμένη αντίληψη της σιγουριάς του φυσικού αερίου, πάνω στη οποία πατούσε το ελληνικό νοικοκυριό, η ελληνική μεταποίηση και η βιομηχανική παραγωγή. Αυτή η ανατροπή θα προκαλέσει δυσφορία, κύμα ανασφάλειας και θα επιφέρει ένα νέο κτύπημα στους οικονομικά ευάλωτους πολίτες.
