Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τα στοιχεία για το ΑΕΠ της Γερμανίας, τα οποία επιβεβαίωσαν τους φόβους για... άτακτη υποχώρηση της ανάπτυξης βάζουν φωτιά στην Ευρώπη τρεις μήνες πριν τη μεγάλη αναμέτρηση των ευρωεκλογών. Μπορεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μην συζητείται ανοιχτά και ο Μάριο Ντράγκι να μην ετοιμάζει ομιλία που θα περιλαμβάνει τη φράση «whatever it takes», όμως το ενδεχόμενο να ενεργοποιηθεί εκ νέου το... μπαζούκα των 2,6 τρισ. ευρώ γίνεται ολοένα πιο πιθανό.
Με τη Γερμανία να εμφανίζει μηδενική ανάπτυξη, αποτελώντας αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ των οικονομολόγων για το κατά πόσο βρίσκεται ήδη σε ύφεση και την Ιταλία να μην μπορεί να απεγκλωβιστεί από μια θανάσιμη οικονομική στασιμότητα, η επαναφορά του QE θεωρείται η πιο δραστική λύση για να επανέλθει η οικονομία της Ευρωζώνης σε αναπτυξιακή τροχιά.
Όμως, εκτός από τις λεπτές ισορροπίες που δημιουργούν οι επερχόμενες ευρωεκλογές – με αποτέλεσμα όλες οι αποφάσεις να περνούν από... πολιτικό κόσκινο – και τη δεδομένη επιθυμία του Ντράγκι να ολοκληρώσει τη θητεία του χωρίς παρατράγουδα, ο κίνδυνος να παραμείνουν τα επιτόκια για πάντα στο μηδέν στοιχειώνει τα κέντρα αποφάσεων σε Φρανκφούρτη και Βρυξέλλες. Η «αναβίωση» του QE λίγους μήνες μετά το τέλος του θα αποτελούσε σοβαρή ήττα για τον επικεφαλής της ΕΚΤ, ενώ θα μπορούσε να δώσει πάτημα στους λαϊκιστές.
Αυτό που πολλοί έβλεπαν αλλά δεν ήθελαν να πιστέψουν σήμερα θεωρείται πασιφανές. Η ποσοτική χαλάρωση απλώς κάλυψε τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα καθώς η παγκόσμια κρίση του 2008 και η επακόλουθη κρίση χρέους ξεγύμνωσαν τις αδυναμίες μιας ένωσης με μεγάλες ανισορροπίες. Στη σύντομη ιστορία της, η Ευρωζώνη έχει βρεθεί δύο φορές αντιμέτωπη με το «φάντασμα» της ύφεσης. Η πρώτη ήταν στο δεύτερο μισό του 2008 και στο πρώτο μισό του 2009 και η δεύτερη διήρκεσε από το τέλος του 2011 έως τις αρχές του 2013. Το κακό είναι ότι ούτε η Κομισιόν αλλά ούτε η ΕΚΤ είχαν προβλέψει την ύφεση.
Σήμερα, οι επενδυτές εγκαταλείπουν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και η βελτιωμένη εικόνα στην αγορά ομολόγων το 2019 σε καμία περίπτωση δεν αντανακλά τις προοπτικές της Ευρωζώνης. Στην παρούσα φάση δεν βρισκόμαστε ακόμη σε ύφεση αλλά έχουν αυξηθεί δραματικά οι πιθανότητες, σύμφωνα με την πλειονότητα των δεικτών.
Με το τέλος του QE, οι οικονομικές προοπτικές επιδεινώνονται και οι βασικότεροι δείκτες φανερώνουν ότι η ύφεση είναι προ των πυλών. Μπορεί η πτώση των δεικτών να μην είναι τόσο απότομη όσο το 2008 ή το 2012 όμως τότε οι κρίσεις ήταν γενικευμένες ενώ σήμερα η κατάσταση είναι θεωρητικά πολύ καλύτερη. Όπως εκτιμά η Capital Economics, ενισχύεται συνεχώς η πιθανότητα να υποχωρήσει σε ύφεση η οικονομία της Ευρωζώνης μέσα στην επόμενη 2ετία και κατ'' επέκταση η πιθανότητα εφαρμογής νέου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.
Ο δείκτης οικονομικού κλίματος κατέγραψε χαμηλό 26 μηνών τον Ιανουάριο, ενώ ο σύνθετος δείκτης PMI υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2013. Και παρά το γεγονός ότι τα εταιρικά ομόλογα και οι μετοχές σημειώνουν ράλι βρίσκονται χαμηλότερα από το «κακό» 2018.
Ο Ντράγκι γνωρίζει πολύ καλά ότι η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη εμφανίζει σημάδια κόπωσης και χωρίς «ενέσεις» δύσκολα μπορεί να ενισχυθεί, την ώρα που ο πληθυσμός γερνάει και οι διαφορές σε πολλά πεδία μεγαλώνουν αντί να γεφυρώνονται. Όπως εύστοχα ανέφερε χθες το πρακτορείο Bloomberg, η Ευρώπη θυμίζει πολύ την Ιαπωνία που βίωσε μία περίοδο 20 ετών με μηδενικά επιτόκια.
Πλέον θεωρείται δεδομένο ότι ο Ιταλός θα μείνει στην Ιστορία ως ο κεντρικός τραπεζίτης που δεν αύξησε τα επιτόκια, αφού τίποτα δεν προδικάζει ότι οι συνθήκες θα βελτιωθούν τόσο που να αποφασιστεί αλλαγή της νομισματικής πολιτικής μέσα στο 2019. Αντιθέτως, τα σύννεφα πάνω από την Ευρώπη έχουν πυκνώσει επικίνδυνα και οι ευρωεκλογές του Μαΐου εξελίσσονται σε άτυπο δημοψήφισμα για το μέλλον της Ένωσης.
Με τη Γερμανία να εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1% το 2019, την Ιταλία στο 0% και τη Γαλλία στο 1,3%, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα έχει προφανές και σοβαρό αντίκτυπο στις οικονομικές αποφάσεις, σε μία συγκυρία που θα πρέπει να επιλεγεί ο αντικαταστάτης του Ντράγκι.
