Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η άκαμπτη στάση της Γερμανίας απομακρύνει την υλοποίηση ενός πανευρωπαϊκού σχεδίου που θα μπορούσε να έχει ιδιαίτερα θετικές επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία και τις τράπεζες. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Wolfgang Schaeuble απορρίπτει τη δημιουργία μίας πανευρωπαϊκής bad bank, η οποία θα αναλάμβανε να πουλήσει ελληνικά, ιταλικά και άλλα «κόκκινα» δάνεια, δίνοντας «ανάσα» στις τράπεζες και κατ'' επέκταση στην οικονομία.
Είναι ένα ακόμα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν κυρίως οι χώρες της περιφέρειας και διχάζει την Ευρώπη, συντηρώντας την άτυπη κόντρα μεταξύ του Wolfgang Schaeuble και του Ιταλού επικεφαλής της ΕΚΤ, Mario Draghi. Τα «κόκκινα» δάνεια στην Ευρωζώνη ξεπερνούν τα 900 δισ. ευρώ και αποτελούν - μετά τα κρατικά χρέη - το πιο σημαντικό ζήτημα για την ευρωπαϊκή οικονομία. Όμως, όπως συνέβη και στην κρίση χρέους, οι Ευρωπαίοι προτιμούν να συζητούν, να... ξανασυζητούν και να καταλήγουν σε «ευχολόγια» και κατευθυντήριες γραμμές, μεταθέτοντας στην ουσία την επίλυση του προβλήματος στο μέλλον.
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντήθηκαν πριν από λίγες ημέρες στη Μάλτα και, επισήμως, ένας από τους βασικούς στόχους ήταν να βρεθεί κοινό έδαφος ή να γίνει μία πρώτη προσπάθεια για τη χάραξη κοινής στρατηγικής σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων. Πηγές με γνώση των διεργασιών, ωστόσο, αναφέρουν ότι και πάλι υπάρχουν δύο στρατόπεδα με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η λήψη κοινών αποφάσεων. Παράλληλα, η απόφαση για τη μετάβαση σε μία Ευρώπη «πολλών ταχυτήτων» καθιστά εξαιρετικά δύσκολη οποιαδήποτε συζήτηση για δημιουργία ενός ενιαίου φορέα που θα αναλάβει να σηκώσει το βάρος των «κόκκινων» δανείων.
Το... γερμανικό μπλόκο στην πρόταση που παρουσίασε ο επίσης Ιταλός, Andrea Enria, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, για τη δημιουργία πανευρωπαϊκής bad bank, την οποία δεν απορρίπτει – το αντίθετο - η ΕΚΤ, επηρεάζει και τις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό γιατί αν προχωρούσε μία τέτοια πρωτοβουλία, οι ελληνικές τράπεζες θα είχαν τη δυνατότητα αφενός να ξεπεράσουν πολύ πιο «αναίμακτα» το πρόβλημα και αφετέρου να χρηματοδοτήσουν ταχύτερα την πραγματική οικονομία.
Όπως αποκάλυψε το Liberal.gr, η πρόταση του Enria έχει εξεταστεί και αντιμετωπίζεται θετικά τόσο από την ΕΚΤ όσο και από την Κομισιόν. Από την πλευρά του, ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ απορρίπτει την ιδέα μίας πανευρωπαϊκής bad bank, επικαλούμενος τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στα κράτη-μέλη. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει, σύμφωνα με τη γερμανική πλευρά, είναι η εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού προγράμματος με «δεσμευτικούς στόχους μείωσης» των προβληματικών δανείων, κάτι αντίστοιχο με το τριετές πλάνο που έχουν συμφωνήσει οι ελληνικές τράπεζες με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της ΕΚΤ.
Το εν λόγω σχέδιο θα προβλέπει τον καθορισμό συγκεκριμένων στόχων οι οποίοι θα είναι δεσμευτικοί και θα εξετάζονται τακτικά από τις ρυθμιστικές αρχές. Η αυστηρότητα του χρονικού ορίζοντα επίτευξης των στόχων θα διαφέρει από χώρα σε χώρα ανάλογα με το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs). Σημειώνεται ότι η EBA χωρίζει τον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο σε 4 γκρουπ. Στο «χειρότερο» βρίσκεται η Ελλάδα και η Κύπρος με ποσοστά NPEs κοντά στο 50%, ένα άλλο αποτελούν χώρες της περιφέρειας όπως η Ιταλία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία με ποσοστά χαμηλότερα του 20%, το τρίτο αφορά χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως η Βουλγαρία, η Σλοβενία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία, με ανάλογα ποσοστά, και στο τέταρτο βρίσκονται χώρες με μονοψήφια ποσοστά.
Μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να έχουν συμφωνήσει να μειώσουν τα «κόκκινα» δάνεια κατά 40 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2019, όμως ακόμη και αν τα καταφέρουν θα χρειαστούν νέες προσπάθειες για να αλλάξουν κατηγορία, ήτοι να πέσουν κάτω από το 20% και να προσδοκούν ότι με τη βοήθεια της ανάπτυξης θα μπορέσουν να πλησιάσουν σταδιακά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το «όχι» του Schaeuble
Η πρόσφατη ιστορία – αλλά και η εμπειρία κατά τη διάρκεια των μνημονίων – έχει δείξει πως όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Wolfgang Schaeuble λέει «όχι», το εννοεί και πολύ δύσκολα μπορούν να καμφθούν οι αντιστάσεις του. Ο Schaeuble έχει «ανεχτεί» τον Mario Draghi, ο οποίος έχει καταφέρει να περάσει στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ τη δική του θέση για τα επιτόκια και την ποσοτική χαλάρωση.
Τον τελευταίο καιρό φτάνουν... στα αυτιά του Γερμανού ΥΠΟΙΚ διάφορες απόψεις για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, με προεξέχουσα αυτή του επικεφαλής της ΕBA. Ο Enria πρότεινε τη δημιουργία μίας πανευρωπαϊκής εταιρείας διαχείρισης απαιτήσεων που θα λειτουργεί ως κοινή bad bank και θα αναλαμβάνει τη διαχείριση και πώληση των «κόκκινων» δανείων, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο σημαντική ελάφρυνση στους τραπεζικούς ισολογισμούς.
Οι περισσότερες από τις απόψεις που έχουν ακουστεί για τα «κόκκινα» δάνεια – και κυρίως αυτή της bad bank - απορρίπτονται χωρίς δεύτερη σκέψη από τον Schaeuble. Και αυτό γιατί προϋποθέτουν κάποια μορφή αμοιβαιοποίησης των κινδύνων, κάτι που στην Γερμανία θεωρούν εφικτό μόνο υπό εξαιρετικά αυστηρές προϋποθέσεις. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις εκκλήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους μέσω της έκδοσης ευρωομολόγου.
Οι διαφορετικές απόψεις για τους όρους που πρέπει να συνοδεύουν την περαιτέρω ενοποίηση των κρατών-μελών έφεραν ξανά στο προσκήνιο μία παλαιότερη ιδέα και φτάσαμε στην έναρξη των διεργασιών για την υλοποίησή της. Η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων βρίσκεται στα σκαριά, στην οποία όσοι θέλουν και μπορούν θα προχωρούν σε περαιτέρω ενοποίηση και όσοι δεν είναι έτοιμοι θα μένουν πίσω.
Κάτι ανάλογο φαίνεται πως επιθυμεί η Γερμανία και για τις τράπεζες. Αυτές που μπορούν θα συνεχίσουν το δρόμο προς την τραπεζική ενοποίηση. Οι υπόλοιπες ή θα μείνουν εκτός ή θα αναγκαστούν να συγχωνευτούν με κάποιον δυνατό παίκτη.
