Για μια χρονιά μέσα σε ένα ασταθές περιβάλλον γεμάτο με τους περισσότερους πολιτικούς κινδύνους από τη μεταπολεμική περίοδο κάνει λόγο το ινστιτούτο Eurasia.
Στην ετήσια έκθεση του ινστιτουτου για τους μεγαλύτερους κινδύνους της χρονιάς, το 2017 αναφέρεται ως “το έτος της γεωπολιτικής ύφεσης”, μιας ύφεσης που θα έχει την ίδια βαρύτητα στις παγκόσμιες αγορές όσο είχε και η οικονομική κρίση του 2008.
Οι επικείμενες αλλαγές στο γεωπολιτικό περιβάλλον είναι ξεκάθαρες: οι ΗΠΑ δείχνουν λιγότερο ενδιαφέρον να αναλάβουν ευθύνες ως ηγετική δύναμη. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, βρίσκονται σε πιο αδύναμη κατάσταση και επιδιώκουν να αντισταθμίσουν τη στάση των ΗΠΑ, ενώ οι φίλοι και αντίπαλοι ταυτόχρονα - Ρωσία και Κίνα - επιδιώκουν να επιβληθούν ως εναλλακτικές λύσεις για τη δυναμική της σχέσης ΗΠΑ-Ρωσίας κατά κύριο λόγο στον τομέα της ασφάλειας και η Κίνα κυρίως στον οικονομικό τομέα.
Οι τάσεις αυτές έχουν επιταχυνθεί με την κατά μία έννοια με την “εξέγερση” του λαϊκισμού απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην Ευρώπη και τώρα στις ΗΠΑ.
Η βασική εκτίμηση του Eurasia περιγράφει ένα τοπίο χωρίς κάποιον παγκόσμιο ηγέτη, έναν κόσμο “G-Zero”. Το σοκ της εκλογής του Donald Trump στην αμερικάνικη προεδρεία σηματοδοτεί το θρίαμβο του America First (Πρώτα η Αμερική) και το τέλος μιας Pax Americana, όπου η παγκοσμιοποίηση και η “αμερκανικοποίηση” ήταν αλληλένδετες τόσο σε επίπεδο ασφάλειας όσο και σε επίπεδο οικονομίας.
Σύμφωνα με το Eurasia οι 10 κίνδυνοι του 2017 είναι:
Η Ανεξάρτητη Αμερική
Η φιλοσοφία του Trump για μια “Αμερική Πρώτα" και η υπόσχεσή του να "κάνει την Αμερική μεγάλη και πάλι" στηρίζεται στην πιο βασική αμερικανική αξία: στην ανεξαρτησία. Για τον Trump, αυτό σημαίνει ανεξαρτησία από την ευθύνη της Αμερικής να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αποτινάζοντας τα βάρη που σηκώνουν οι ΗΠΑ από θεσμούς και από πολλούς συμμάχους. Ο Trump έχει θέσει ως προαπαιτούμενο για το σχεδιασμό της πολιτικής του, την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων. Ο κίνδυνος που απορρέει από την ανεξαρτητοποίηση της Αμερικής δείχνει προς τη Ρωσία και την ελευθερία κινήσεων που θα αποκτήσει ο Vladimir Putin.
Η αντίδραση της Κίνας
Η προγραμματισμένη μετάβαση στην ηγεσία της Κίνας το φθινόπωρο θα διαμορφώσει την πολιτική και οικονομική πορεία της για την επόμενη δεκαετία ή και περισσότερο. Το διχαστικό πολιτικό περιβάλλον ενόψει του 19ου Συνεδρίου του Κόμματος θα αναγκάσει τον Πρόεδρος Xi να συσπειρώσει δυνάμεις και να απαντήσει δυναμικά σε τυχόν εξωτερικές προκλήσεις. Σε μια περίοδο που οι σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας δοκιμάζονται, κάτι τέτοιο μπορεί να αποβεί προβληματικό.
Η αποδυναμωμένη A. Merkel
Το 2017 θα φέρει ένα ακόμα κύμα πολιτικών κινδύνων στην Ευρώπη και κάποια από αυτά σίγουρα θα γίνουν πραγματικότητα. Οι διαφωνίες σχετικά με το Brexit θα εμβαθύνουν τη δυσπιστία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρώπης. Οι γαλλικές εκλογές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάληψη της εξουσίας από το ακροδεξιό ευρωσκεπτικιστικό Εθνικό Μέτωπο της Mari Le Pen. Η ελληνική κρίση θα συνεχίσει να σιγοβράζει χωρίς να λύνεται. Η κατρακύλα της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό θα συνεχιστεί, ενώ παράλληλα η συμφωνία της Τουρκίας με την ΕΕ θα μπορούσε εύκολα να να διαλυθεί. Επίσης παραμένει η μεγάλης κλίμακας τρομοκρατία εξακολουθεί να αποτελεί πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από οπουδήποτε αλλού στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Χωρίς μεταρρύθμιση
Ο δείκτης μεταρρυθμίσεων θα μείνει αμετάβλητος το 2017, καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τίς αποφεύγουν υποβαθμίζοντας τις προσπάθειες για ανάπτυξη. Παραδείγματα είναι η Κίνα, η οποία δε θα προχωρήσει σε θεαματικές κινήσεις ενόψει των εκλογών το φθινόπωρο, μόνο μετά, ενώ το ίδιο σκεπτικό θα ακολουθήσουν Γαλλία και Γερμανία. Το ίδιο ισχύει και για τον αργεντίνο Mauricio Macri, ο οποίος αναμένει τις εκλογές του τον Οκτώβριο.
Τεχνολογία και Μέση Ανατολή
Παρά την απολυταρχία της Μέσης Ανατολής, οι κυβερνήσεις υπήρξαν αδύναμες επί δεκαετίες. Τα περισσότερα από τα σύνορα της περιοχής δημιουργήθηκαν από τους Ευρωπαίους και ποτέ δεν κάλυψαν τον σκοπό που έπρεπε να καλύψουν. Η νομιμότητα προήλθε σε μεγάλο βαθμό από το εξωτερικό και στη συνέχεια από τα κεφάλαια του κλάδου της ενέργειας. Η τεχνολογία, ακριβώς επειδή αποτελεί κινητήριος δύναμη οικονομικής ανάπτυξης, προκαλεί παράλληλα πολιτική αστάθεια.
Οι κεντρικές τράπεζες “μπλέκονται” με την πολιτική
Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, οι κεντρικές τράπεζες δέχονται επίθεση, όχι μόνο στις αναδυόμενες οικονομίες αλλά και στις ΗΠΑ, στην Ευρωζώνη και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ξεπερνώντας τις πολιτικές που οδήγησαν στην ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών εξαρχής, ο πολιτικός κόσμος εξαπολύει δριμύ κατηγορώ στους κεντρικούς τραπεζίτες για κάθε πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα. Αυτές οι επιθέσεις αποτελούν κίνδυνο για τις παγκόσμιες αγορές το 2017, απειλώντας να υποβαθμίσουν το ρόλο των κεντρικών τραπεζών ως τεχνοκρατικά ιδρύματα που απλώς παρέχουν οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Μάλιστα, όπως σημειώνεται, στις ΗΠΑ είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης ανάμεσα στη Fed και στον Λευκό Οίκο.
Λευκός Οίκος εναντίον Silicon Valley
Ο D. Trump έχει αφήσει να εννοηθεί ότι είναι πρόθυμος να “ασχοληθεί” με τις αμερικάνικες επιχειρήσεις, μια κίνηση που βασικό στόχο έχει την τοποθέτηση πολιτικών θεμάτων στο χάρτη, ώστε να επιτευχθούν καλύτερες "συμφωνίες" για τον αμερικανικό λαό. Η Carrier για παράδειγμα είναι ένας κατασκευαστής κλιματιστικών, που θα λάβει φοροαπαλλαγές ώστε να κρατήσει μερικές εκατοντάδες θέσεις εργασίας στη χώρα.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι τραπεζικοί όμιλοι θα έχουν εξαιρετική εκπροσώπηση στο υπουργικό συμβούλιο του Trump και είναι ιδεολογικά ευθυγραμμισμένοι με ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής που θέλει να περάσει. Ο Trump θα “επιτεθεί” σε μεγάλους ομίλους για δικούς τους λόγους, με αποτέλεσμα πολλοί απ'' αυτούς να πάρουν την κάτω βόλτα. Αυτό ωστόσο αποτελεί πλήγμα για μεμονωμένες επιχειρήσεις, δεν είναι διαρθρωτικό πρόβλημα.
Τουρκία
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου έφερε μεγαλύτερη πολιτική αβεβαιότητα και οικονομική αστάθεια στην Τουρκία, καθώς ο Erdogan συνεχίζει να χρησιμοποιεί την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για κερδίσει τον έλεγχο σε τομείς όπως το δικαστικό σύστημα, τη γραφειοκρατία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά ακόμη και των επιχειρήσεων. Αυτό περιλαμβάνει κύματα συλλήψεων και εκκαθαρίσεων. Ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να νομιμοποιήσει την επέκταση των δυνάμεών του και πιθανόν να διεξαγάγει δημοψήφισμα για το ζήτημα της συνταγματικής μεταρρύθμισης την άνοιξη. Σε αντίθεση με άλλα δημοψηφίσματα, το συγκεκριμένο θα αποτελέσει νίκη για έναν ολοένα και πιο αυταρχικό πρόεδρο.
Βόρεια Κορέα
Το 2017 θα είναι μια μεγάλη χρονιά για τη Βόρεια Κορέα κι αυτό δεν είναι κάτι καλό, σχολιάζει το Eurasia. Οι Βορειοκορεάτες έχουν αναπτύξει σημαντικά πυρηνικά και πυραυλικά προγράμματα και έχουν βάλει στόχο να τα επεκτείνουν περαιτέρω. Έχουν εξελίξει τόσο πολύ την τεχνολογία σμίκρυνσης των πυρηνικών κεφαλών και διαθέτουν διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους που θα μπορούσαν να χτυπήσει τη δυτική ακτή των ΗΠΑ.
Νότια Αφρική
Η πολιτική κρίση εντός και εκτός του κυβερνώντος Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC) θα επιδεινωθεί το 2017, βάζοντας την οικονομία της Νότιας Αφρικής σε μεγαλύτερο κίνδυνο, προκαλώντας πρόβλημα στην σταθερότητα της περιοχής.
