Και ο… κλήρος πέφτει πάλι στην ΕΚΤ. Φουντώνει τις τελευταίες ώρες η φημολογία και οι εκτιμήσεις αναλυτών για την επόμενη - και μεγαλύτερη όλων - παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με στόχο να μετριαστεί η απειλή της ύφεσης στην Ευρωζώνη. Αργά χθες βράδυ η ΕΚΤ αποφάσισε να κάνει δεκτά τα ομόλογα που ενώ είχαν αξιολόγηση investment grade (3 B και άνω δηλαδή) στις 7 Απριλίου, υποβαθμίστηκαν σε junk (σε 2 Β και κάτω) λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. Είναι το πρώτο βήμα της ΕΚΤ για την αποδοχή junk ομολόγων αν και δεν αφορά σε ομόλογα που ήταν ήδη χαμηλότερα από το Investment grade όταν ξέσπασε η πανδημία.
Το γεγονός ότι η Κριστίν Λαγκάρντ υποχρεώθηκε να δηλώσει το αυτονόητο, ότι ΕΚΤ δεν χρηματοδοτεί άμεσα κυβερνήσεις, ήτοι δεν αγοράζει κρατικά ομόλογα στην πρωτογενή αγορά, υποδεικνύει τις τρομακτικές πιέσεις που δέχεται για να κάνει το κάτι παραπάνω, πέραν του QE Πανδημίας και της χαλάρωσης των όρων επιλεξιμότητας για ομόλογα που αγοράζει.
Διότι ενώ οι ανησυχίες για μια βαθιά ύφεση πληθαίνουν και μία νέα κρίση θα αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες κατάρρευσης της Ευρωζώνης – τόσο λόγω οικονομικών όσο και λόγω πολιτικών εξελίξεων - οι Ευρωπαίοι ηγέτες πελαγοδρομούν μεταξύ της δεδομένης ανάγκης εφαρμογής δραστικών λύσεων, ακριβώς για να αποτραπεί μια νέα κρίση, και της πολιτικής δυσκαμψίας που παραδοσιακά παρατηρείται λόγω της κόντρας Βορρά-Νότου.
Την ίδια ώρα, άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, όπως της Μ. Βρετανίας, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ, δοκιμάζουν τα νομικά και θεσμικά όριά τους, προς αναζήτηση κάθε πιθανής εναλλακτικής για να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης. Η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε ότι θα αγοράζει απευθείας ομόλογα της βρετανικής κυβέρνησης - εξ ου και η αναφορά της Λαγκάρντ στη χρηματοδότηση κυβερνήσεων – και η Fed δεσμεύτηκε αφενός να παρεμβαίνει με απεριόριστες αγορές ομολόγων και αφετέρου να αγοράσει junk bonds.
Πόσο μακριά θα φτάσει η ΕΚΤ και πόσο μπορεί να… τεντώσει τα δικά της όρια; Η πραγματικότητα είναι ότι η ΕΚΤ είναι ο μοναδικός θεσμός στην Ευρώπη που μπορεί σήμερα να δώσει λύση. Έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει το ΟΜΤ, το οποίο συνεπάγεται ότι οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων των χωρών-μελών θα έχουν «ταβάνι» και επομένως η ευρωπαϊκή οικονομία ένα πέπλο προστασίας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν αποκλείεται να κάνει την έκπληξη η Λαγκάρντ με το ΟΜΤ, παρά τις δεδομένες γερμανικές αντιδράσεις. Περιμένει, ωστόσο, να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τον ESM, το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κεφάλαια που θα δαπανηθούν από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Εκτός από τις απεριόριστες αγορές ομολόγων, η ΕΚΤ μπορεί να… μιμηθεί τη Fed – δεν θα είναι η πρώτη φορά – και να προχωρήσει σε αγορές junk ομολόγων, λειτουργώντας στην ουσία περισσότερο ως κεντρική τράπεζα κάθε χώρας-μέλους ξεχωριστά. Αντιδράσεις και προβληματισμοί υπάρχουν και σε αυτό το πεδίο με το επιχείρημα ότι οι επιχειρήσεις δεν θα κάνουν τα πάντα για να παραμείνουν σε investment grade και αυτό προκαλεί προβλήματα πειθαρχίας στην αγορά.
Στις 9 Απριλίου η Fed ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει στο εξής και ομόλογα με αξιολόγηση χαμηλότερη της επενδυτικής βαθμίδας. Στις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν 20 επιχειρήσεις με αξιολόγηση junk άντλησαν συνολικά πάνω από 13 δις. δολάρια από τις αγορές.
Στην Ευρώπη η κατάσταση είναι διαφορετική καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες με αξιολόγηση χαμηλότερη της επενδυτικής βαθμίδας δυσκολεύονται να βρουν χρηματοδότηση κατά την περίοδο της πανδημίας. Σήμερα, η μέση απόδοση των ομολόγων αυτών διαμορφώνεται στο 6%, από περίπου 9% που ήταν τον Μάρτιο και 3% τον Φεβρουάριο. Μόλις μία έκδοση έχει πραγματοποιηθεί τους τελευταίους δύο μήνες, από την Verisure ύψους 200 εκατ. ευρώ. Αντιθέτως, οι επιχειρήσεις με Investment grade αξιολόγηση προχωρούν μαζικά στην έκδοση ομολόγων από τη στιγμή που υπάρχει στο παιχνίδι και η ΕΚΤ.
Σύμφωνα με την UBS, η κρίση δεν αποκλείεται να οδηγήσει το 22% των ευρωπαϊκών εταιρικών ομολόγων – ή ομόλογα ύψους 110 δισ. ευρώ - σε υποβάθμιση μέσα στο επόμενο 12μηνο. Σημειώνεται ότι από το 2011, τα ομόλογα με αξιολόγηση «BBB» που θεωρούνται Investment grade, έχουν εκτιναχθεί από τα 330 δισ. ευρώ στα 1,14 τρις. ευρώ, ενώ τα ομόλογα με αξιολόγηση «BB» έχουν αυξηθεί από τα 74 δισ. ευρώ μόλις στα 185 δισ. ευρώ. Πριν από μία εβδομάδα αναλυτές της UBS προέβλεπαν ότι η ΕΚΤ δεν θα αναλάβει δράσει μέχρι να εκτιναχθούν οι αποδόσεις σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα.
