Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ταχύτερες διαδικασίες, επιτάχυνση πλειστηριασμών και άλλων ένδικων μέσων για τον εντοπισμό όσων μπορούν να πληρώσουν αλλά δεν το κάνουν, πιο δραστικές λύσεις σε συνεννόηση με τον δανειολήπτη και μία σειρά νέων ρυθμίσεων φέρνει η νέα εποχή αντιμετώπισης «κόκκινων» δανείων και κυρίως των παλαιών, ηλικίας δηλαδή άνω των 5 ετών.
Μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας αναμένεται να ψηφιστεί από τη Βουλή το νομοσχέδιο για τον «Ηρακλή», το σχήμα προστασίας ενεργητικού που αναμένεται να ανακουφίσει τις ελληνικές τράπεζες από τη βαριά κληρονομιά των «κόκκινων» δανείων. Αν όλα κυλήσουν ομαλά τότε με την αξιοποίηση των εγγυήσεων του δημοσίου οι τράπεζες θα ξεφορτωθούν περί τα 30 δισ. ευρώ την επόμενη διετία, ήτοι θα έχουν καλύψει σχεδόν τα μισά της διαδρομής μέχρι να φτάσουν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) σε μονοψήφιο ποσοστό.
Σήμερα, Ελλάδα και Κύπρος εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό «παλαιών» κόκκινων δανείων (ηλικίας άνω των 5 ετών) στην Ευρώπη, με τη χώρα μας να ξεχωρίζει καθώς διαθέτει ταυτόχρονα και το υψηλότερο ποσοστό συνολικών NPEs. Τα παλιά δάνεια είναι και τα πιο προβληματικά και αυτά που δείχνουν το μέγεθος της κρίσης που έχει περάσει ένα τραπεζικό σύστημα και μία οικονομία. Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε μελέτη του ο οίκος αξιολόγησης DBRS, οι υπόλοιπες χώρες που διαθέτουν υψηλό ποσοστό κόκκινων δανείων ηλικίας άνω των 5 ετών είναι η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Ισπανία και το Βέλγιο.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα στην αντιμετώπιση των NPEs είναι τα δάνεια που βρίσκονται στο κόκκινο για πολλά χρόνια. Το παράδειγμα της Ιταλίας μας δείχνει ότι η εφαρμογή του αντίστοιχου Ηρακλή, δηλαδή το σχέδιο τιτλοποιήσεων GACS, οδήγησε σε σημαντική πτώση τα «παλιά» κόκκινα δάνεια, κάτω του 20%. Το ίδιο ελπίζουν οι ελληνικές αρχές να συμβεί και στην Ελλάδα.
Η υλοποίηση του Ηρακλή, λοιπόν, δεν θα έχει μόνο επιπτώσεις για τις τράπεζες αλλά και για τους δανειολήπτες. Η διαφορά είναι ότι για τις τράπεζες θα είναι θετικές ενώ για τους δανειολήπτες αρνητικές - ειδικότερα για τους μη συνεργάσιμους. Μετά από χρόνια καθυστερήσεων λόγω των αέναων δικαστικών διαδικασιών και της δυνατότητας που είχαν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές να κρυφτούν στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου, επιταχύνονται από το 2020 οι έλεγχοι και οι προσπάθειες επίλυσης διαφορών.
Ήδη οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει ελέγχους για να εντοπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει με το τέλος λειτουργίας της πλατφόρμας που προστατεύει την πρώτη κατοικία. Ακολούθως, θα εφαρμοστεί ένα ενιαίο πτωχευτικό δίκαιο για νοικοκυριά και φυσικά πρόσωπα που θα αποσκοπεί στο να δώσει οριστική λύση σε θέματα αντιμετώπισης του ιδιωτικού χρέους. Παράλληλα, όσο τα δάνεια θα μεταφέρονται στις εταιρείες διαχείρισης θα επιταχύνονται οι διαδικασίες για πλειστηριασμούς, κατασχέσεις και άλλες νομικές ενέργειες, ωθώντας τους δανειολήπτες στη ρύθμιση των οφειλών τους.
Όπως σημειώνει η DBRS, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν το υψηλότερο ποσοστό παλαιών ληξιπρόθεσμων δανείων σε σύγκριση με τα δάνεια που έχουν λήξει πρόσφατα ή εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες αθέτησης. Στον αντίποδα, οι περισσότερες σκανδιναβικές χώρες, η Γερμανία και η Μ. Βρετανία έχουν μικρό ποσοστό κόκκινων δανείων ηλικίας άνω των 5 ετών. Στην πλειοψηφία τους τα NPEs των χωρών αυτών είναι σχετικά νέα εξαιτίας είτε του καλού οικονομικού κλίματος, είτε των γρήγορων δικαστικών διαδικασιών.
Το καλό οικονομικό κλίμα και η ταχεία επίλυση δικαστικών υποθέσεων είναι οι παράγοντες που θα παίξουν ρόλο και στην Ελλάδα. Η οικονομική κατάσταση βελτιώνεται και η ψυχολογία στις τάξεις των δανειοληπτών επίσης, κάτι που έχουν ήδη παρατηρήσει οι τράπεζες. Μεγάλο πρόβλημα παραμένουν οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης με τη χώρα μας να παραμένει ουραγός της Ευρώπης στο συγκεκριμένο πεδίο.
