Ένας απρόβλεπτος ηγέτης που παίρνει ριψοκίνδυνες αποφάσεις για την οικονομία της χώρας του και παίζει με τη φωτιά, βάζοντας πάνω απ’ όλα την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, έστω στα χαρτιά, την ώρα που η ακρίβεια πνίγει την οικονομία και η φτώχεια μεγαλώνει. Κάπως έτσι βλέπουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διεθνείς επενδυτικοί οίκοι, μετά από μία ακόμη ανορθόδοξη επιλογή του, μετά από μία ακόμη εντολή προς την κεντρική τράπεζα να ρίξει χρήμα στην αγορά και να οδηγήσει το τουρκικό νόμισμα σε βαριά υποτίμηση και πλήρη απαξίωση.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ενώ ο Τούρκος πρόεδρος απέλυσε πριν λίγες ημέρες τρία υψηλόβαθμα στελέχη της κεντρικής τράπεζας της χώρας (CBRT) που είχαν το… θράσος να εκφράσουν την παραμικρή αντίρρηση ως προς τη μείωση των επιτοκίων, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση για τις προθέσεις του, κανείς μα κανείς αναλυτής από όσους συμμετείχαν σε δημοσκόπηση ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων, δεν μπορούσε να προβλέψει ότι θα αποφασιζόταν μία τόσο μεγάλη μείωση των επιτοκίων.
Γιατί με την Citi να προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει κοντά στο 19% (19,58% τον Σεπτέμβριο) έως και τον Νοέμβριο, για να διαμορφωθεί στο 17,83% στο σύνολο του 2021, είναι παράλογο να μειώνονται τα επιτόκια στο 16%. Είναι σαν να εφαρμόσει ο Τούρκος πρόεδρος ένα ιδιότυπο οικονομικό πείραμα, μέσω του οποίου θα αποδειχθεί ότι η αύξηση της ζήτησης θα ρίξει τις τιμές. Παράλληλα, η Citi προβλέπει ότι ο πληθωρισμός στην Τουρκία θα διατηρηθεί πάνω από το 18% στο πρώτο πεντάμηνο του 2022. Επομένως, αν ο Ερντογάν μειώσει κι άλλο τα επιτόκια, οι πιέσεις προς το τουρκικό νόμισμα θα γίνουν εντονότερες, έως ασφυκτικές.
Η αντίδραση των αγορών είναι ήδη εντυπωσιακή, όπως είναι όλα τα χρόνια που ο Ερντογάν εφαρμόζει ανορθόδοξες πολιτικές. Η τουρκική λίρα υποχώρησε μόνο χθες κατά 2,62% έναντι του δολαρίου στις 9,44 λίρες/δολάριο που είναι προφανώς νέο ιστορικό χαμηλό για το τουρκικό νόμισμα. Η ισοτιμία έχει ενισχυθεί κατά 65% την τελευταία 2ετία, κατά 160% την τελευταία 4ετία και κατά 216% στην 5ετία. Που συνεπάγεται πως οτιδήποτε αγοράζεται σε δολάρια έχει γίνει πανάκριβο.
Να πούμε εδώ ότι πριν από ακριβώς δύο χρόνια, τον Οκτώβριο του 2019, ένας Ευρωπαίος τουρίστας στην Τουρκία μπορούσε να ανταλλάξει 1 ευρώ με 6,37 τουρκικές λίρες, ενώ σήμερα το 1 ευρώ ανταλλάσσεται με 11 λίρες.
Η CBRT σκύβει το κεφάλι στον Ερντογάν και παίζει με τη φωτιά, λέει η Capital Economics, εννοώντας ότι η κεντρική τράπεζα μόνο κεντρική τράπεζα δεν είναι αλλά όργανο του προέδρου και έχει χάσει κάθε ίχνος αξιοπιστίας. Η απόφαση για μείωση των επιτοκίων δείχνει ότι η κεντρική τράπεζα έχει ξεκάθαρη εντολή να στηρίξει την ανάπτυξη με κάθε κόστος, σημειώνει η Oxford Economics, εννοώντας ότι στην προσπάθειά του να δείξει κάτι από την αίγλη του παρελθόντος, ο Τούρκος ηγέτης οδηγεί σε επικίνδυνη αύξηση το κόστος ζωής.
Οι αυξήσεις στα είδη πρώτης ανάγκης έχουν οδηγήσει με τη σειρά τους την καταναλωτική εμπιστοσύνη σε χαμηλό 12 ετών. Τι κι αν ο Ερντογάν υπόσχεται ανάπτυξη άνω του 7% ή 8%; Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που μετράει την αισιοδοξία των νοικοκυριών, μειώθηκε τον Σεπτέμβριο στο χαμηλότερο επίπεδο από την παγκόσμια κρίση του 2008.
Πιθανή κρίση από τη διολίσθηση της τουρκικής λίρας στην περίπτωση που συνεχιστεί η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, θα έχει πολύ χειρότερες επιπτώσεις για την Τουρκία απ’ ότι παρόμοια επεισόδια του πρόσφατου παρελθόντος, τονίζει από την πλευρά της η Citi. Διότι αυτή τη φορά η χώρα είναι σε πολύ πιο δυσμενή θέση, όσον αφορά τα συναλλαγματικά της αποθέματα και ταυτόχρονα οι μακροοικονομικές προοπτικές δεν είναι τόσο ευοίωνες όσο πριν την πανδημία.
Και αφού κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του Ερντογάν, κανείς δεν μπορεί επίσης να προβλέψει με βεβαιότητα που θα σταματήσει η κατρακύλα της τουρκικής λίρας και τα προβλήματα για τους Τούρκους πολίτες. Η Capital Economics τοποθετεί την ισοτιμία στις 10,5 λίρες/δολάριο το καλοκαίρι του 2022, που σημαίνει ότι θα υποτιμηθεί περαιτέρω κατά 11% σε αυτό το διάστημα, προειδοποιώντας ότι υπάρχει κίνδυνος ακόμη μεγαλύτερης πτώσης.
