Του Γιώργου Φιντικάκη
Στα κινεζικά, ρωσικά, αζέρικα, αραβικά, και ιρανικά κεφάλαια αναζητά το σωσίβιο η κυβέρνηση για να αναστήσει το αφήγημα των επενδύσεων, δίχως ωστόσο να διαθέτει τα οικοδομικά υλικά για να το στηρίξει.
Σε αυτό το μετέωρο βήμα των επενδύσεων, ακτινογραφώντας κανείς υφιστάμενους και δυνητικούς παίκτες θα έλεγε ότι στο... 90% των περιπτώσεων, προέρχονται από χώρες εκτός ευρώ. Κινέζοι πήραν το λιμάνι του Πειραιά και το 24% του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού (ΑΔΜΗΕ), Άραβες μαζί με Τούρκους τον Αστέρα Βουλιαγμένης, επίσης Τούρκοι έχουν επενδύσει στις μαρίνες, Αζέροι διεκδικούν τον ΔΕΣΦΑ, ενώ κινητικότητα υπάρχει από Ιρανούς.
Η αποχή των ευρωπαίων, πλην των Γερμανών στα περιφερειακά αεροδρόμια και των Ιταλών στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ, είναι πρόδηλη. Όσο για τους Αμερικάνους συνεχίζουν να «γυρνούν την πλάτη» στην Ελλάδα -και η επίσκεψη του B. Obama δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι, όπως λένε οι γνωρίζοντες- οι Γάλλοι, παρά τις καλές πολιτικές σχέσεις της κυβέρνησης με το Παρίσι ακόμη «αγνοούνται», ενώ οι Ρώσοι πάντα ενδιαφέρονται, αλλά ποτέ δεν επενδύουν.
Σε αυτό το φτωχό, για να μιλήσει κανείς για success story, «κάδρο» το επόμενο τριήμερο θα παρελάσουν από την Αθήνα Ρώσοι και Άραβες αξιωματούχοι και επενδυτές. Η αρχή γίνεται σήμερα στο Ζάππειο, όπου διεξάγεται το «Ελληνο-Ρωσικό Ενεργειακό Συνέδριο» με ομιλητές τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών S. Lavrov, τον Ελληνα ομόλογό του Ν. Κοτζιά και τον υπουργό Ενέργειας Π. Σκουρλέτη.
Σε μια στιγμή που η ενεργειακή πυξίδα της Ελλάδας είναι εντελώς στραμμένη προς τη Δύση και απομένουν δύο ακριβώς εβδομάδες για την επίσκεψη Obama στην Αθήνα, ενώ «τρέχει» η κατασκευή του TAP και η Ελλάδα συζητά με το Ισραήλ για αγωγούς φυσικού αερίου, οι Ρώσοι θα ξαναβάλουν και επίσημα στο τραπέζι τον Turkish Stream.
Στην ουσία, η Μόσχα θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει και πάλι την Αθήνα για να φέρει στο «γήπεδο» της Κομισιόν τη «μπάλα» του αγωγού Turkish Stream, ενός έργου με καθαρά "πολιτικό" πρόσημο και σκοπιμότητα.
Αλλά ακόμη και για έναν κολοσσό σαν την Gazprom ένα τέτοιο έργο δεν μπορεί να στηριχτεί μόνο στις πολιτικές στοχεύσεις. Την ώρα που η Μόσχα σε συνεργασία με το Βερολίνο προωθούν τον Nord Stream II, η οικονομική σημασία του Turkish Stream περιορίζεται. Η ζήτηση φυσικού αερίου στα Βαλκάνια είναι περιορισμένη, ενώ ακόμη και για την Τουρκία και παρά τις σημαντικές εκπτώσεις που της προσφέρει η Μόσχα, δεν είναι σίγουρο ότι το ρωσικό φυσικό αέριο θα είναι φθηνότερο από το ιρανικό ή το ιρακινό.
Υπό αυτή την έννοια, πιο σημαντική από τους αγωγούς είναι για την Αθήνα η συζήτηση με τον S. Lavrov για το Κυπριακό, λόγω του ρόλου της Ρωσίας ως μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και της ενασχόλησης του ίδιου με το Κυπριακό -τώρα ως υπουργού Εξωτερικών και πριν ως μονίμου αντιπροσώπου της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη.
Τα αραβικά κεφάλαια
Μετά τους Ρώσους, σειρά αύριο και μεθαύριο έχουν οι Άραβες. Στο Μέγαρο Μουσικής διοργανώνεται η Ευρω-Αραβική Σύνοδος «EU Arab Summit-Partners for Growth and Development», με 60 και πλέον αξιωματούχους και εκπροσώπους επενδυτικών funds, ανάμεσα στους οποίους o Πρωθυπουργός του Λιβάνου, ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ, η υπουργός Επενδύσεων της Αιγύπτου, ο αναπληρωτής Πρωθυπουργός της Ιορδανίας, κ.ά.
Ο αραβικός επενδυτικός κόσμος εμφανίζεται σε φάση αποτίμησης των έως τώρα επενδυτικών του πρωτοβουλιών στην Ελλάδα, αλλά και σε διερεύνηση των προοπτικών δραστηριοποίησής τους σε νέες. Σε αυτό το πλαίσιο, η ολοκλήρωση της πώλησης του Αστέρα Βουλιαγμένης εκτιμάται ότι μέτρησε θετικά, δίχως να συμβαίνει το ίδιο με το Ελληνικό που αποδεικνύεται διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα. Το φόρουμ, γίνεται με πρωτοβουλία του επικεφαλής της από δεκαετίες παρούσας στην Αθήνα κατασκευαστικής CCC, Ταουφίκ Χούρι, τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, και αναμένεται να συγκεντρώσει στην Αθήνα αξιωματούχους και εκπροσώπους αραβικών κυβερνήσεων.
Στο επίκεντρο των συναντήσεων με Έλληνες επιχειρηματίες θα βρεθούν η ενέργεια, ο τουρισμός, και οι αποκρατικοποιήσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ενδιαφέρονται για επενδύσεις στον τουρισμό, πιθανώς και στην ενέργεια, ενώ για να μετουσιωθεί σε πράξη το όποιο ενδιαφέρον του Κουβέιτ, θα χρειασθεί πιθανότατα ένα ταξίδι εκεί του Πρωθυπουργού. Σε κάθε περίπτωση, οι Άραβες θεωρούνται εξαιρετικά δύσκολοι και απαιτητικοί επενδυτές.
Το κινεζικό σωσίβιο
Στην κυβέρνηση ποντάρουν πάρα πολλά στα κινεζικά κεφάλαια. Στο πρόσωπο του Πεκίνου βλέπουν τον πιο «ζεστό» από όλους τους τωρινούς και μελλοντικούς επενδυτές, καθώς από τις επαφές σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο, οι Κινέζοι τους είχαν διαβεβαιώσει ότι θα υπάρξει οπωσδήποτε ένα «follow up» μετά την απόκτηση του ΟΛΠ από τη Cosco. Έτσι και έγινε. Το ότι δέχθηκε να καταβάλει 320 εκατ. ευρώ η State Grid για να αποκτήσει το 24% του ΑΔΜΗΕ ήταν μια πολιτική απόφαση, όπως και το ότι ήρθε στην Ελλάδα η CMEC που έχει υπογράψει συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τη ΔΕΗ, και επιθυμεί να ανεγείρει εδώ εργοστάσιο κατασκευής έξυπνων μετρητών.
Τα αμερικανικά κεφάλαια που δεν ήρθαν
Αν η κυβέρνηση βλέπει στους Κινέζους έναν επιταχυντή για να αλλάξει το επενδυτικό κλίμα, το ερώτημα είναι αν μπορούμε να περιμένουμε κάτι αντίστοιχο από τους Αμερικάνους ενόψει και της επίσκεψης του B. Obama.
Αν εξαιρέσει κανείς τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου (κόκκινα δάνεια, ενδιαφέρον για συμμετοχές σε ξενοδοχειακούς ομίλους), το κλίμα που μεταφέρεται από την αντιπέρα όχθη του Ατλαντικού είναι ότι προς το παρόν δεν μας ενδιαφέρει η Ελλάδα. Η εκτίμηση που υπήρχε μέχρι και τα τέλη του 2015, ότι κάποια στιγμή φέτος τα αμερικανικά δολάρια θα άρχισαν να πετούν προς τη χώρα μας, αρχικά μέσω χρηματιστηρίου, και εν συνεχεία με τη μορφή εξαγορών ή άμεσων επενδύσεων στην πραγματική οικονομία, έχει ξεθωριάσει.
H καθυστέρηση της αξιολόγησης και αρκετών μεταρρυθμίσεων έχουν συμπαρασύρει προς τα πίσω και τις συζητήσεις που είχαν ξεκινήσει σε τομείς, όπως η μεταφορά αερίου, το real estate, ο τουρισμός κ.α. «Για να πεισθούν οι Αμερικανοί ότι υπάρχει το κατάλληλο επενδυτικό κλίμα, θα χρειασθεί πρώτα να δουν ότι η Ελλάδα γίνεται τόπος προσέλκυσης επενδύσεων από Κίνα, Ευρώπη και αλλού, πριν αυτοί τοποθετηθούν», λέει κυβερνητική πηγή. Ούτως ή άλλως, οι Αμερικανοί δεν «παίζουν» όπως οι Κινέζοι, επενδύουν κάπου όχι ως αποτέλεσμα κρατικής παρέμβασης, αλλά επειδή βλέπουν όντως ευκαιρίες με αμιγώς επιχειρηματικά κριτήρια. Το ενεργειακό φυσικά και τους ενδιαφέρει ως αντίπαλον δέος της Ρωσίας, (TAP, κάθετος διάδρομος φυσικού αερίου Ελλάδα - Βουλγαρία - Ρουμανία - Ουγγαρία, πλωτή αποθήκη φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη), αλλά εδώ μιλάμε για άμεσες ξένες επενδύσεις σε πέραν του ενός τομέα.
Τραπεζική εμπλοκή με Ιράν
Το ενδιαφέρον της κρατικής εταιρείας πετρελαίου του Ιράν (NIOC) να αποκτήσει μια βάση στην Ελλάδα παραμένει ισχυρό. Αλλά τα σενάρια που συζητούνταν με τα ΕΛΠΕ (τα προμηθεύουν ούτως ή άλλως με αργό), είτε οι Ιρανοί να ρίξουν νέα κεφάλαια στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης, είτε να χτίσουν νέο διυλιστήριο στη Θράκη, απ' όπου και θα εξάγουν αργό στη ΝΑ Ευρώπη, προϋποθέτουν να λυθεί το τραπεζικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η Τεχεράνη.
Το θέμα είχε θέσει στις 29-30 Σεπτεμβρίου κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα και τις συναντήσεις τους με τον αντιπρόεδρο Γ. Δραγασάκη, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας του Ιράν, ζητώντας από την Ελλάδα να στηρίξει την Τεχεράνη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Φαίνεται ότι το αίτημά του εισακούστηκε. Όπως αποκάλυψε η Wall Street Journal, επικαλούμενη αμερικανικές και ευρωπαικές πηγές, τον Οκτώβριο η Αθήνα αγνόησε την πίεση από την Ουάσινγκτον και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και άσκησε βέτο στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανανεώσει τις κυρώσεις στη μεγαλύτερη τράπεζα του Ιράν. Πρόκειται για την Bank Saderat, εν μέρει κρατική τράπεζα, που διαχειρίζεται το μεγαλύτερο τραπεζικό δίκτυο του Ιράν, και η οποία κατηγορείται από τις ΗΠΑ για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η αιτία που φέρεται η Αθήνα να προέβη σε αυτή την κίνηση, είναι επειδή επιθυμεί να γίνει η χώρα πύλη ιρανικών επενδύσεων. Σχολιάζοντας το δημοσίευμα της WSJ ελληνικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι δεν τέθηκε ελληνικό βέτο καθώς οι κυρώσεις προς την Saderat είχαν εκπέσει.
Σήμερα οι Ιρανοί δεν έχουν διατραπεζική σύνδεση στην Ευρώπη παρά μόνο με δύο ιταλικές και μια γερμανική τράπεζα, και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ψάχνουν για «ανοίγματα» στην ελληνική τραπεζική αγορά. Η αιτία που οι ευρωπαϊκές τράπεζες κρατούν ακόμη κλειστές τις πόρτες τους στα ιρανικά κεφάλαια σχετίζεται τόσο με την παρουσία πολλών εξ αυτών στις ΗΠΑ (δεν έχουν άρει πλήρως τις κυρώσεις), όσο και με τις αμερικανικές εκλογές. Η H. Clinton κρατά σκληρή στάση έναντι του Ιράν, επιμένοντας ότι πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις, και δεν είναι τυχαίο ότι οι Ιρανοί επιθυμούν ως επόμενο πρόεδρο τον Trump.
