Η φιλική προσέγγιση προς το περιβάλλον, η επιστροφή μέρους του πλούτου της επιχείρησης στην κοινωνία και η ορθή εταιρική διακυβέρνηση έχουν ανέβει πλέον ψηλά στην ατζέντα των προαπαιτούμενων των θεσμικών επενδυτών διεθνώς. Πρόκειται για ποιοτικά κυρίως κριτήρια, που μέχρι πρότινος ήταν στη σκιά των αριθμών της κερδοφορίας, είχαν δηλαδή δευτερεύουσα σημασία στην αξιολόγηση μιας εταιρείας και τη διαμόρφωση ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου.
Η αειφόρος ανάπτυξη έγινε συνώνυμο της πράσινης ανάπτυξης, της δημιουργίας δηλαδή προστιθέμενης αξίας, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητά του. Η βιωσιμότητα υπονοεί ότι οι φυσικοί πόροι υφίστανται εκμετάλλευση με ρυθμό μικρότερο από αυτόν με τον οποίο ανανεώνονται, διαφορετικά λαμβάνει χώρα περιβαλλοντική υποβάθμιση με σοβαρές αρνητικές συνέπειες στα επιμέρους οικοσυστήματα.
Οι εταιρείες που επιστρέφουν μέρος της αξίας τους στην κοινωνία και υιοθετούν πρακτικές «συμπερίληψης» και «διαφορετικότητας» στη δομή τους θεωρούνται -εκτός από πολιτικά ορθές- εντός του πλαισίου των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της εφαρμογής στην πράξη πολιτικών ισότητας. Τέλος, η ορθή λειτουργία της εταιρείας δεν βασίζεται στο «φιλότιμο» ή την παράδοση των διοικούντων (που σε πολλές χώρες είναι η οικογένεια που κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών) αλλά σε όργανα ελέγχου και επιτροπές που απαρτίζονται και από ανεξάρτητα μέλη. Αυτοί οι τρεις πυλώνες αποτελούν τον πυρήνα της έννοιας «Υπεύθυνες Επενδύσεις» και κωδικοποιούνται κάτω από τον όρο ESG (Environmental - Social - Governance).
Οι «Υπεύθυνες Επενδύσεις» εμφανίστηκαν για πρώτη φορά ως έννοια το 2004, δεν είναι μια μόδα που θα περάσει, αλλά αποτελεί πλέον δείκτη βαρύνουσας σημασίας για την αξιολόγηση μιας εταιρείας από τα ισχυρότερα επενδυτικά κεφάλαια του πλανήτη. Είναι μια διαδικασία που προϋποθέτει εσωτερική εποπτεία και έλεγχο μέσα στους οργανισμούς, με στόχο την παραγωγή ενός θετικότερου κοινωνικού αποτυπώματος.
Tα ποιοτικά δεδομένα συναθροίζονται και αξιολογούνται διαμορφώνοντας έναν δείκτη, ένα σκορ το οποίο ανάλογα με τον φορέα που αξιολογεί μπαίνει σε μια συγκριτική κλίμακα. Η πληροφόρηση με βάση την οποία δομείται αυτό το σκορ προέρχεται κυρίως από την ίδια την εταιρεία και αποτελεί πλέον τμήμα των ετήσιων λογιστικών καταστάσεων, εφόσον φυσικά ο οργανισμός μπαίνει στη διαδικασία να αξιολογείται. Το σκορ αυτό δεν μετράει την απόδοση της εταιρείας αλλά τη διαφάνειά της.
Όσο περισσότερη πληροφόρηση δίνεται, τόσο υψηλότερη είναι δυνητικά και η βαθμολόγηση που παίρνει. Επειδή τα στοιχεία είναι πλέον δημόσια, η αξιοπιστία τους μπορεί να ελεγχθεί. Το ρίσκο της ανακριβούς πληροφόρησης είναι σημαντικό, καθώς η δημοσιοποίηση εσφαλμένων στοιχείων καθιστά επενδυτικά ανυπόληπτη την εταιρεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ελκυστικότητά της.
Η τάση προς επένδυση σε αμοιβαία κεφάλαια ή διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF) με υψηλό δείκτη ESG κατά τη διάρκεια του 2020 ενισχύθηκε θεαματικά. Στο διάστημα της καραντίνας (Απρίλιος - Ιούνιος) οι επενδυτές διεθνώς αύξησαν τις εισροές τους σε προϊόντα διαχείρισης ESG κατά 71,1 δισ. δολάρια, φθάνοντας το μέγεθος του συνολικού ενεργητικού των υπό διαχείριση κεφαλαίων σε 40 τρισ. δολάρια. Οι εισροές σε αυτό το τρίμηνο ξεπέρασαν το σύνολο των εισροών τα τελευταία πέντε χρόνια.
Όμως ο αντίκτυπος της εφαρμογής των νέων επενδυτικών προδιαγραφών δεν εξαντλείται στην επιλογή των αξιών προς επένδυση, αλλά δημιουργεί και μια πίεση στην εφαρμογή νέων εταιρικών πολιτικών. Η επιλογή μιας εταιρείας προς επένδυση ή ακόμα και η επιλογή των προϊόντων μιας εταιρείας που κινείται με υψηλό σκορ υπευθυνότητας ωθεί και τον ανταγωνισμό στο να υιοθετήσει τις πρακτικές του ESG.
Η Goldman Sachs μόλις πρόσφατα έθεσε σε εφαρμογή την αξιολόγηση των δεικτών, ανακοινώνοντας ότι δεν θα αναλάβει το εγχείρημα της αναδοχής σε οποιαδήποτε εταιρεία στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη, που το διοικητικό συμβούλιο αποτελείται αποκλειστικά από λευκούς άνδρες ή δεν περιλαμβάνεται το γυναικείο φύλο ή μέλος της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Μάλιστα, η Goldman Sachs, η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα παγκοσμίως σε νέες εισαγωγές εταιρειών, ανακοίνωσε ότι το 2021 θα αυξήσει το όριο της συμμετοχής στα Δ.Σ. με βάση το κριτήριο της διαφορετικότητας στα δύο άτομα.
Τα επενδυτικά κεφάλαια της Blackrock και της State Street Global Advisors ψηφίζουν σταθερά εναντίον αποκλειστικά ανδροκρατούμενων διοικητικών συμβουλίων, ενώ εισηγμένες εταιρείες με έδρα την Καλιφόρνια τιμωρούνται με πρόστιμο 100 χιλ. δολαρίων αν δεν έχουν έστω μια γυναίκα στη σύνθεση των Δ.Σ. Αυτά τα ενδεικτικά παραδείγματα δείχνουν ότι η επενδυτική κοινότητα κινείται πλέον πιο ενεργητικά στην υιοθέτηση των κανόνων των «Υπεύθυνων Επενδύσεων», αλλάζοντας παραδοσιακές οργανωτικές δομές με χαμηλό δείκτη διαφάνειας.
Για να αποκτήσει μια εταιρεία σκορ θα πρέπει να δημοσιεύει τις πληροφορίες του κάθε πεδίου σε ετήσια βάση στον απολογισμό της χρήσης ή σε ξεχωριστά τεύχη προκειμένου οι ανεξάρτητοι φορείς που διατυπώνουν τις σχετικές βαθμολογίες να έχουν διαθέσιμη και συγκρίσιμη την πληροφόρηση που απαιτείται. Όσο μεγαλύτερο είναι το πλήθος των εταιρειών που συγκεντρώνονται κάτω από έναν αξιολογητή τόσο πιο αξιόπιστο είναι το αποτέλεσμα, καθώς η ύπαρξη μεγάλου πλήθους εξασφαλίζει και ικανοποιητικότερη συγκριτική κατάταξη. Το εύρος της βαθμολογίας συνήθως κυμαίνεται από 0 έως 100, με την υψηλότερη τιμή να αποτελεί το «άριστα» στη συμμόρφωση με τους κανόνες, ενώ υπάρχουν και αξιολογήσεις με αλφαβητικό τρόπο κατά το πρότυπο των ομολόγων.
Μια εταιρεία μπορεί να εμφανίζει αποκλίσεις ως προς την αξιολόγησή της από διαφορετικούς φορείς, ωστόσο η συνολική εικόνα με βάση τα συγκριτικά στοιχεία των άλλων εταιρειών αντανακλά ένα αντικειμενικό σκορ. Τα παραδείγματα των Coca-Cola HBC και Jumbo είναι ενδεικτικά των διαμετρικά αντίθετων σκορ της κάθε εταιρείας κάτω από τρεις διαφορετικούς αξιολογητές, τα οποία καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα.
Σε πρόσφατη έρευνα της PWC (60 θεσμικοί επενδυτές με συνολική αξία ενεργητικού 500 δισ. ευρώ) προέκυψε ότι το 88% των επενδυτών θεωρεί ότι οι υπεύθυνες επενδύσεις δημιουργούν αξία, ενώ σε παρόμοιο ποσοστό πιστεύει ότι η καλύτερη διαχείριση του τρίπτυχου ESG αποτελεί μέρος των καθηκόντων τους. Όλο και περισσότεροι διαχειριστές υιοθετούν πρακτικές διαχείρισης βασισμένες στο τρίπτυχο των υπεύθυνων επενδύσεων, ενώ την ίδια στιγμή η ζήτηση για προϊόντα με υψηλό σκορ ESG αυξάνεται.
Στην Ελλάδα έχουν γίνει πολύ λίγα σε αυτόν τον τομέα, άρα υπάρχει τεράστιο πεδίο βελτίωσης και ανάπτυξης. Μόλις 11 εταιρείες από τον FTSE-25 έχουν στην πλατφόρμα του Bloomberg ανακοινωμένη βαθμολογία, όταν το σύνολο των εταιρειών που περιλαμβάνονται στον πληθυσμό προσεγγίζει τις 10.000 από 60 χώρες, στον FTSE4Good συμμετέχουν 9 εταιρείες, ενώ για τον MSCI υπάρχει βαθμολογία μόνο για τις εταιρείες που εντάσσονται στους βασικούς δείκτες παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Υπάρχουν και άλλοι εκτιμητές, οι οποίοι ωστόσο παρακολουθούνται από επενδυτικά κεφάλαια μικρότερης εμβέλειας και μεγέθους.
Η επόμενη ημέρα των επενδυτικών αξιολογήσεων περνάει μέσα από τις «Υπεύθυνες Επενδύσεις». Δεν είναι μακριά η ημέρα που οι δείκτες αποτίμησης θα έχουν συντελεστή βαρύτητας που θα καθορίζεται από το ESG σκορ, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο μέχρι πρότινος αντιλαμβανόμαστε την αξία μιας επιχείρησης.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερου του Σαββατοκύριακου 17-18 Οκτωβρίου
