Λιγότερο από άλλες χώρες θα χτυπήσει την Ελλάδα η γεωπολιτική κρίση. Η EBRD εκπόνησε έκθεση με αφορμή τον πόλεμο και αναπροσάρμοσε τις εκτιμήσεις της για μία σειρά από οικονομίες που παρακολουθεί στην Ευρώπη, αλλά και στην Ασία αλλά και στις μεσογειακές χώρες της Αφρικής. Προβλέπει κατάπαυση του πυρός σε ένα δίμηνο, τις κυρώσεις στη Ρωσία να παραμένουν και μεγάλη ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Αν και η EBRD δεν αναφέρει ότι η Ελλάδα θα υποφέρει λιγότερο, το συμπέρασμα προκύπτει από τις εκτιμήσεις που δίνει για την ανάπτυξη σε πλήθος χωρών. Σύμφωνα λοιπόν με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις που έκανε το Μάρτιο, η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί 2,9% φέτος. Η EBRD αναθεωρεί δηλαδή μία ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερα την ανάπτυξη το 2022, διαδικασία που ξεκίνησε να κάνει από το Νοέμβριο του 2021 και μετά. Η τράπεζα υπολογίζει ότι το 2023 θα είναι καλύτερη χρονιά και το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 3,5%.
Με την αναθεώρηση που έκανε η EBRD προκύπτει ότι για το τριετές διάστημα από το 2019 μέχρι και το 2022 η μέση ανάπτυξη θα είναι 2,8%. Η Τράπεζα αφιερώνει πολύ μικρό κομμάτι της έκθεσής της για την Ελλάδα με τη μοναδική αναφορά να γίνεται για τον τουρισμό ο οποίος θα επηρεασθεί περισσότερο από πιθανή γενικότερη απροθυμία των τουριστών να ταξιδέψουν, παρά λόγω εξάρτησης από Ρώσους ή Ουκρανούς τουρίστες. Η έκθεση προβλέπει πτώση στον τουρισμό.
Ειδικότερα, για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή αναφέρει:
«Η μείωση του ρωσικού τουρισμού θα επηρεάσει ορισμένες χώρες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως η Κροατία και η Ελλάδα, οι οποίες, αν και δεν εξαρτώνται από Ρώσους ή Ουκρανούς τουρίστες, ενδέχεται να δεχθούν ένα πλήγμα από τη γενική πτώση της προθυμίας των τουριστών να ταξιδεύουν κυρίως από χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής λόγω υψηλότερου κόστους ή αυξημένου κινδύνου μετάδοσης της κρίσης.
Οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι από την Ουκρανία μπορεί να δώσουν ώθηση σε ορισμένες οικονομίες μακροπρόθεσμα, ειδικά σε χώρες με υψηλή γήρανση του πληθυσμού. Βραχυπρόθεσμα, οι οικονομίες αντιμετωπίζουν δημοσιονομικές πιέσεις και διοικητικές προκλήσεις λόγω της παροχής στέγης, υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης σε άτομα που προέρχονται από την Ουκρανία.
Η EBRD προβλέπει ότι θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός εντός δύο μηνών, ακολουθούμενη από μεγάλη προσπάθεια ανοικοδόμησης στην Ουκρανία, ενώ οι κυρώσεις στη Ρωσία αναμένεται να παραμείνουν στο άμεσο μέλλον».
Η ουκρανική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 20% φέτος για να ανακάμψει δυναμικά το 2023, εκτιμά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης. Η πρόβλεψη αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι θα επιτευχθεί κατάπαυση πυρός μέσα στους επόμενους δύο μήνες.
Επιπτώσεις στην Ευρώπη
Η ανάπτυξη, λέει η EBRD, «αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 1,7% το 2022, σύμφωνα με αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την πρόβλεψη που έγινε τον Νοέμβριο του 2021, καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε σημαντικό αντίκτυπο στις οικονομίες της περιοχής και παγκοσμίως».
Το 2023, η ανάπτυξη στις περιοχές που παρακολουθεί η EBRD, «αναμένεται να ανέλθει στο 5%. Οι προβλέψεις υπόκεινται σε εξαιρετικά υψηλό βαθμό αβεβαιότητας, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών καθοδικών κινδύνων σε περίπτωση κλιμάκωσης των εχθροπραξιών ή εάν περιοριστούν οι εξαγωγές φυσικού αερίου ή άλλων εμπορευμάτων από τη Ρωσία», αναφέρεται.
«Μετά την εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η παγκόσμια οικονομία αντιμετώπισε το μεγαλύτερο σοκ προσφοράς τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η Ρωσία και η Ουκρανία παρέχουν ένα δυσανάλογα υψηλό μερίδιο εμπορευμάτων – από ενέργεια μέχρι μέταλλα, τρόφιμα και λιπάσματα (συμπεριλαμβανομένης της αμμωνίας και της ποτάσας, που εξάγονται επίσης από τη Λευκορωσία). Οι τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των μετάλλων αυξήθηκαν απότομα καθώς οι αγορές ανέμεναν σημαντική μείωση των εξαγωγών από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία.
Τι φέρνει ο πόλεμος
Αυτή τη στιγμή ο πόλεμος εξελίσσεται σε εδάφη που παράγουν το 60% του ουκρανικού ΑΕΠ, σύμφωνα με την έκθεση της EBRD. Περίπου το 30% των επιχειρήσεων έχουν σταματήσει την παραγωγή, ενώ η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος υπολογίζεται ότι είναι κοντά στο 60% των επιπέδων πριν τον πόλεμο. Εφόσον υπάρξει εκεχειρία σύντομα, το 2023 το ουκρανικό ΑΕΠ προβλέπεται να αναπτυχθεί 23%.
Όσον αφορά στη ρωσική οικονομία προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 10% φέτος, αλλά και να παγιδευτεί σε στασιμότητα το 2023. Η ύφεση της ρωσικής οικονομίας φέτος, μπορεί να είναι ακόμη βαθύτερη εάν η Ευρώπη αποφασίσει τελικά να επιβάλει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο ή μειώσει δραστικά τη χρήση ρωσικού φυσικού αερίου.
Η έλλειψη εμπορευμάτων άρχισε να αντηχεί μέσω των αλυσίδων εφοδιασμού. Για παράδειγμα, το τιτάνιο χρησιμοποιείται τόσο σε αεροπλάνα όσο και σε έξυπνα τηλέφωνα, το καλαμπόκι είναι μια σημαντική εισροή στην παραγωγή κρέατος, ενώ πολλές μπαταρίες βασίζονται στο νικέλιο. Αυτό προσέθεσε τις πληθωριστικές πιέσεις.
Ήταν εξαιρετικά υψηλά ακόμη και πριν από τον Φεβρουάριο του 2022 λόγω της ανάκαμψης της παγκόσμιας ζήτησης καθώς οι περιορισμοί Covid-19 καταργούνταν σταδιακά.
Οι πληθωριστικές πιέσεις ήταν μεγαλύτερες σε οικονομίες με χαμηλότερο εισόδημα όπου τα τρόφιμα (όπως τα σιτηρά ή το καλαμπόκι) και η ενέργεια αντιπροσωπεύουν υψηλότερο μερίδιο κατανάλωσης. Αυτό συμβαίνει επειδή οι φτωχότεροι άνθρωποι ξοδεύουν υψηλότερα ποσοστά του εισοδήματός τους σε τρόφιμα και ενέργεια.
Επιπλέον, όπου τα εισοδήματα είναι χαμηλότερα, το σιτάρι αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο μερίδιο του κόστους ενός καρβέλι ψωμιού σε ένα σούπερ μάρκετ. Οι οικονομίες με χαμηλότερο εισόδημα έχουν επίσης δει ταχύτερη επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών καθώς και των δημοσιονομικών υπολοίπων σε περιπτώσεις όπου οι κυβερνήσεις παρενέβησαν για να επιδοτήσουν τρόφιμα. Οι οικονομίες της Βόρειας Αφρικής και ο Λίβανος έχουν εκτεθεί ιδιαίτερα σε μειωμένη παγκόσμια προσφορά σιταριού.
Επιπλέον, οι οικονομίες της Κεντρικής Ευρώπης είναι στενά συνδεδεμένες με την Ουκρανία στις μεταποιητικές αλυσίδες εφοδιασμού. Λόγω της έλλειψης παραδόσεων ανταλλακτικών από την Ουκρανία, ορισμένα εργοστάσια αυτοκινήτων έπρεπε να αναστείλουν εν μέρει ή πλήρως την παραγωγή και να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές καθώς κλιμακώνονταν οι εχθροπραξίες.
Tέλος, η Ευρώπη είναι μάρτυρας της μεγαλύτερης αναγκαστικής μετακίνησης ανθρώπων από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με μεγάλες εισροές προσφύγων στην Ουγγαρία, τη Μολδαβία, την Πολωνία, τη Σλοβακική Δημοκρατία και άλλες οικονομίες.
