Δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποκάλυψη του μεγαλύτερου σκανδάλου στη νεότερη ιστορία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και ενός από τα μεγαλύτερα και πιο τρανταχτά στην ιστορία της ελληνικής επιχειρηματικότητας, του οποίου οι κλυδωνισμοί συγκλόνισαν συθέμελα το χρηματιστήριο.
Ήταν Παρασκευή 4 Μαΐου 2018 όταν με μια απολύτως αιφνιδιαστική έκθεση το (εντελώς άγνωστο έως τότε) αμερικανικό fund Quintessential Capital Management (QCM), «γκρέμισε» τη Folli Follie, παραθέτοντας στοιχεία που αποκάλυπταν τι συνέβαινε πραγματικά με τα οικονομικά αποτελέσματα του ελληνικού ομίλου.
Τα όσα ακολούθησαν, έχουν καταγραφεί ως μια... μαύρη σελίδα στην εγχώρια επιχειρηματικότητα. Η οικογένεια Κουτσολιούτσου, επί σειρά ετών παρουσίαζε παραποιημένους ισολογισμούς, εξαπατώντας μετόχους, χρηματιστηριακές αρχές, ομολογιούχους, ξένους οίκους αλλά και επενδυτές σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Μια καλά μεθοδευμένη απάτη με κέλυφος το μπραντ της Folli Follie, η οποία όντας εισηγμένη στους διεθνείς δείκτες MSCI Greece, δήλωνε τζίρους πάνω από 1 δισ. ευρώ (από τις λίγες ελληνικές εταιρείες, εισηγμένες ή μη με τέτοιο εκτόπισμα), έκανε placements αποκομίζοντας δεκάδες «τυφλά» εκατ. ευρώ και σύναπτε ομολογιακά δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Επί δύο χρόνια μετά την αποκάλυψη, η οικογένεια Κουτσολιούτσου συνέχιζε να «παίζει» ένα κρυφτούλι με τις εποπτικές αρχές, τους οίκους που ανέλαβαν την καταγραφή των πεπραγμένων ή τους οίκους που προσπάθησαν να βρουν επενδυτές. Μόνο πρόσφατα, η νέα διοίκηση της Επ. Κεφαλαιαγοράς σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών κατάφερε να καθαιρέσει και να απομακρύνει την οικογένεια από την εταιρεία. Αλλά ακόμη και σήμερα, δύο χρόνια μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου και παρά την άσκηση τόσων ποινικών διώξεων, ακόμη δεν έχει αποδοθεί Δικαιοσύνη σητν υπόθεση.
Το χρονικό των γεγονότων
Η έκθεση του QCM: Στις 4 Μαΐου 2018, ημέρα Παρασκευή, έγινε γνωστή η έκθεση του αμερικανικού fund Quintessential Capital Management (QCM) που χαρακτήρισε τη Folli Follie ως «άλλη ελληνική Parmalat»! Η έκθεση αποκάλυπτει ότι υπάρχει ανακολουθία ανακοινώσεων από την πλευρά της Folli Follie και της πραγματικής κατάστασης, τόσο για τα οικονομικά δεδομένα και τα ταμιακά αποθέματα, όσο και από πλευράς δικτύου. Η μετοχή το επόμενο διήμερο «βούτηξε» με δύο διαδοχικά limit down, ενώ τις επόμενες ημέρες, συνέχισε να δέχεται ισχυρότατους κλυδωνισμούς.
«Οργισμένες» ανακοινώσεις Τζ. Κουτσολιούτσου: Ο τότε διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Τζώρτζης Κουτσολιούτσος, με δύο ανακοινώσεις του μετά τις αποκαλύψεις του QCM, κατηγόρησε το fund πως η ανάλυσή του έχει χειραγωγηθεί για συγκεκριμένους σκοπούς. Χαρακτήριζε το δημοσίευμα «ανυπόστατο, ψευδές, συκοφαντικό και παραπλανητικό», τονίζοντας ότι θα κινηθεί νομικά – σε αστικό και ποινικό επίπεδο – για την περιφρούρηση των συμφερόντων της Foli Follie.
Επ. Κεφαλαιαγοράς: Η τότε διοίκηση της Επ. Κεφαλαιαγοράς υπό τον Χαράλαμπο Γκότση αιφνιδιάστηκε και φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων, δείχνοντας ολιγωρία. «Δεν μπορώ να εξηγήσω με οικονομικούς όρους τη συμπεριφορά της αγοράς», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο κ. Γκότσης από το βήμα της Βουλής.
Αναστολή: Μια εβδομάδα αργότερα, την Παρασκευή 25 Μαΐου 2018, ήτοι 21 ημέρες μετά την έκθεση του QCM, αποφασίστηκε η αναστολή διαπραγμάτευσης των μετοχών της Folli Follie, με αίτημα μάλιστα της ίδιας της εταιρείας, η οποία βεβαίως αδυνατούσε (ή δεν ήθελε) να παρουσιάσει τα στοιχεία που ζητούσε η εποπτική αρχή.
Εξαΰλωση: Σ' αυτές τις 15 συνεδριάσεις, ο τίτλος εξαϋλώθηκε σε ποσοστό περίπου 77%, χάνοντας άνω των 700 εκατ. ευρώ κεφαλαιοποίηση, κάτι πρωτοφανές στη σύγχρονη ιστορία του Χ.Α. Λίγο μετά, η εποπτική αρχή αποφάσισε να προσφύγει στη δικαιοσύνη κατά της διοίκησης του ομίλου Folli Follie, κάνοντας μάλιστα έγκληση μηνυτήριας αναφοράς στον εισαγγελέα εφετών Αθηνών.
Ernst & Young: Τον επανέλεγχο των οικονομικών στοιχείων ανέλαβε η ανεξάρτητη διεθνή ελεγκτική εταιρεία «Ernst & Young», ενώ στις 25 Ιουνίου 2018, η Alvarez & Marsal ανέλαβε την εγκληματολογική αποτίμηση (forensic evaluation) των θυγατρικών εταιρειών της Folli Follie στην Ασία.
ΚΑΕ: Στις 27 Ιουνίου, δημοσιεύματα γνωστοποίησαν ότι οι μέτοχοι της FF Group, μέσω θυγατρικής τους, έλαβαν bonus 28 εκατ. ευρώ κατά την πώληση των ΚΑΕ το 2010, αλλά ουδέποτε αυτό καταγράφηκε επίσημα στους ισολογισμούς.
Ανάκληση Έκθεσης: Τη Δευτέρα, 16 Ιουλίου, η εταιρεία Ορκωτών Λογιστών ECOVIS υπό τον Γιώργο Βαρθαλίτη, προχώρησε στην ανάκληση της έκθεσης οικονομικού ελέγχου της Folli Follie για τη χρήση του 2017. Την οποία βεβαίως, είχε υπογράψει στις 26 Απριλίου 2018! Η αιτία της ανάκλησης ήταν ότι δεν μπορούσαν να επιβεβαιωθούν οικονομικά μεγέθη που υπήρχαν στον ισολογισμό από τις δραστηριότητες στην Ασία.
Προστασία: Στις 23 Ιουλίου 2018 η διοίκηση της Folli Follie κατέθεσε την πρώτη αίτηση προσωρινής προστασίας από τους πιστωτές, ενώ η κύρια εκδίκαση ορίστηκε για τις 12 Σεπτεμβρίου.
Πρόστιμα: Στις 2 Αυγούστου σε μια πολύωρη συνεδρίαση, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επέβαλε συνολικά πρόστιμα 4 εκατ. ευρώ σε εννέα φυσικά πρόσωπα και την εταιρεία Folli Follie. Τα πρόστιμα, για ένα σκάνδαλο πολλών δισ., κρίθηκαν απ' όλη την αγορά ως πολύ μικρά. Το ύψος των προστίμων απλώς πιστοποιούσε ότι – ακόμη και τότε – η Ε.Κ. δεν είχε συνειδητοποιήσει το μέγεθος της απάτης και του εγκλήματος.
Γρατσώνης: Στις 6 Αυγούστου, ο οικονομικός διευθυντής του ομίλου Folli Follie Φραγκίσκος Γρατσώνης, υπέβαλε την παραίτησή του. Επρόκειτο για τον άνθρωπο που είχε τα «κλειδιά» των οικονομικών του ομίλου, ενώ ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα που η Ε.Κ. επέβαλε πρόστιμα συνολικά 200.000 ευρώ.
Καταγγελίες ομολογιούχων: Στις 14 Αυγούστου ξεκίνησε ο «χορός» των καταγγελιών από ομολογιούχους του εξωτερικού, καθώς επιδόθηκε στη Folli Follie ειδοποίηση καταγγελίας από τον κάτοχο ενός Schuldschein ύψους 20 εκατ. ευρώ. Επρόκειτο για την πρώτη επίσημη αντίδραση από ομολογιούχους του εξωτερικού.
Πιστωτικό γεγονός: Στις 17 Αυγούστου 2018 έγινε γνωστό πως η UBS ενημερώθηκε για «πιστωτικό γεγονός» σ' ό,τι αφορά το ομόλογο ύψους 150 εκατ. ελβετικών φράγκων του ομίλου Folli Follie.
Πρώτη εκδίκαση: Στις 12 Σεπτεμβρίου έγινε η πρώτη εκδίκαση της αίτησης για προστασία από τους πιστωτές. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών έλαβε μια... Σολομώντεια απόφαση, δίνοντας ένα επιπλέον δίμηνο στην εταιρεία να βρει βιώσιμες λύσεις αλλά συνάμα απαγόρευσε κάθε αλλαγή στο περιουσιακό status quo της εταιρείας, ενώ από την προστασία εξαίρεσαι τη διοίκηση, ήτοι τα μέλη της οικογένειας Κουτσολιούτσου.
Rothschild: Στις 25 Σεπτεμβρίου ο οίκος παραταίθηκε από σύμβουλος αναδιάρθρωσης.
Alvarez & Marshal: Στις 27 Σεπτεμβρίου 2018 δημοσιεύτηκε το πιο μεγάλο ντοκουμέντο και το ισχυρότερο αποδεικτικό «χαρτί» αυτού του σκανδάλου, που ήταν η έκθεση της Alvarez & Marshal από την Ασία. Το πόρισμα έδειξε ότι στην ουσία δεν υπήρχε Ασία, το 90% του τζίρου γίνονταν μέσω «κυκλικών», απολύτως εικονικών (ενδοομιλικών) συναλλαγών και «γυρισμάτων», ενώ τίποτα από τα στοιχεία του ισολογισμού του 2017 δεν ήταν αληθινό.
Συνέντευξη Τζ. Κουτσολιούτσου: Στις 30 Σεπτεμβρίου, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος Τζώρτζης Κουτσολιούτσος, με συνέντευξή του στην «Καθημερινή» δήλωνε πως την ευθύνη για την Ασία την είχε ο πατέρας του, ότι αυτός δεν είχε γνώση και ότι δε θα διστάσει να κινηθεί δικαστικά εναντίον του.
Βούλευμα – καταπέλτης: Στις αρχές Οκτωβρίου 2018 γίνεται γνωστό το βούλευμα του εισαγγελέα Ιωάννη Δραγάτση, το οποίο έδειξε σημεία και τέρατα, τέτοια που δεν έχουν ξαναεμφανιστεί στη νεότερη – ελληνική επιχειρηματική και χρηματιστηριακή πραγματικότητα.
Δέσμευση λογαριασμών: Μετά το βούλευμα, έγινε γνωστό ότι δεσμεύθηκαν όλοι οι τραπεζικοί λογαριασμοί και οι θυρίδες της οικογένειας Κουτσολιούτσου καθώς και των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Folli Follie.
Συγχώνευση με ΚΑΕ – 2010: Στις 16/10/2018, η Ένωση Επενδυτών προέβη σε μια σοβαρή καταγγελία ότι η τριπλή συγχώνευση του 2010 των εταιρειών ΚΑΕ, Folli Follie και Elmec Sports, έγινε με ψεύτικη αποτίμηση από την πλευρά της απορροφώσας, δηλαδή της Folli Follie, ζημιώνοντας τους μετόχους των δύο άλλων εταιρειών. Με ανύπαρκτο στην ουσία το κεφάλαιο Ασία, η Folli Follie έπρεπε να «κοστολογηθεί» τουλάχιστον στο 1/5 της τότε αποτίμησης του ενός δισ. ευρώ, ενώ η ΚΑΕ στη διπλή ή και περισσότερη αποτίμηση από αυτή που προκρίθηκε.
Links of London: Στις 18 Οκτωβρίου 2018 η FF Group ανακοινώνει πως η θυγατρική της Links of London έκανε αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 7 του Πτωχευτικού Κώδικα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Δέσμευση ακινήτων: Στις 28 Νοεμβρίου γίνεται γνωστό πως η Αρχή για το Ξέπλυμα Βρώμικου Χρήματος προχωρά στη δέσμευση των ακινήτων τόσο των μελών του δ.σ. της Folli Folie, όσο και των ακινήτων που έχει στην νομή και κατοχή (ιδιοκτησία) της η εταιρεία.
Δεύτερη εκδίκαση: Στις 19 Νοεμβρίου 2018 λαμβάνει χώρα το νέο δικαστήριο που απέρριψε τη νέα αίτησης υπαγωγής σε καθεστώς προσωρινής δικαστικής προστασίας, με την εταιρεία να μένει εντελώς απροστάτευτη μπροστά σ' ένα ντόμινο δικαστικών διεκδικήσεων από τους πιστωτές της.
Αττικά Πολυκαταστήματα: Στις 12 Δεκεμβρίου διεξάγεται ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός για το 35,67% της εταιρείας. Το 10% καταλήγει στους κύριους μετόχους της Αττικά, ενώ το υπόλοιπο 25,7% περιέρχεται στις τράπεζες.
Απαγόρευση εξόδου: Στις 17 Δεκεμβρίου 2018 το δικαστήριο λαμβάνει απόφαση απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα για τα εμπλεκόμενα μέλη της οικογένειας Κουτσολιούτσου, καθώς τα μέλη της βάρυναν κατηγορίες για απάτη, κατάχρηση σε βάρος του του Δημοσίου και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Νέα πρόστιμα: Στις 28 Φεβρουαρίου 2019, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανακοινώνει νέα πρόστιμα άνω των 20 εκατ. ευρώ για την οικογένεια Κουτσολιούτσου και για εφτά ακόμη άτομα που είχαν θέσεις διοίκησης κατά τη χρήση του 2016, όπου και διαπιστώθηκαν παραβάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, ενώ η υπόθεση παραπέμπεται στον εισαγγελέα με διώξεις για κακούργημα.
Αγωγές αποζημίωσης: Την Τετάρτη 12 Ιουνίου 2019, 130 μέλη της Ενωσης Ελλήνων Επενδυτών καταθέτουν πέντε αγωγές αποζημίωσης διεκδικώντας συνολικά 4 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για νεοσύστατη Ένωση που δημιουργήθηκε με αφορμή το σκάνδαλο της Folli Follie με στόχο να "μαζέψει" διεκδικήσεις αποζημίωσης από επενδυτές.
Αίτημα διακοπής της παραγραφής: Στις 26 Σεπτεμβρίου 2019, ομάδα ομολογιούχων καταθέτει σε ελβετικό δικαστήριο αίτημα για διακοπή της παραγραφής των απαιτήσεων που είχαν από τη Folli Follie, προκειμένου να κατοχυρώσει τη δυνατότητα κατάθεσης αγωγής κατά της επενδυτικής τράπεζας UBS. H εν λόγω τράπεζα ήταν η κύρια ανάδοχος της ομολογιακής έκδοσης του 2017 ύψους 150 εκατ. ελβετικών φράγκων.
Νέα πρόστιμα για χειραγώγηση: Την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 2019, η (νέα) διοίκηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς αποφασίζει την επιβολή επιπλέον προστίμων 8 εκατ. ευρώ για την υπόθεση της Folli Follie. Η Αρχή επιβάλει 5 εκατ. ευρώ πρόστιμο στον Chiu Chuen Law στέλεχος της Folli Follie σε θυγατρικές στην Ασία, 2,5 εκατ. ευρώ στον πρώην διευθύνων σύμβουλο Γιώργο Κουτσολιούτο και 500.000. ευρώ στην εταιρεία. Στην περίπτωση του Τζ. Κουτσολιούτσου, το πρόστιμο αφορούσε την τακτική του μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, καθώς με συνεχιζόμενες ανακοινώσεις επέμενε να παραπλανά την αγορά παρά τον καταιγισμό των στοιχείων.
Διαταγή απομάκρυνσης Τζ. Κουτσολιούτσου: Στις 16 Δεκεμβρίου 2019, το δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση προσωρινής διαταγής που κατέθεσε η Επ. Κεφαλαιαγοράς για την απομάκρυνση τους τέως διευθύνοντα συμβούλου της Folli Follie, Τζώρτζη Κουτσολιούτσου, από τo Δ.Σ. του ομίλου.
Νέες εξουσίες στην Επ. Κεφαλαιαγοράς: Το Φεβρουάριο του 2020, ύστερα από διαβουλεύσεις, κατατέθηκε στη Βουλή τροπολογία που δίνει νέες εξουσίες στην εποπτική αρχή, ώστε, σε έκτακτες περιπτώσεις, να μπορεί να παρεμβαίνει, ακόμα και να «καθαίρει» διοικήσεις εισηγμένων, εφόσον αυτές δεν υπηρετούν τα συμφέροντα των εταιρειών αλλά και των μετόχων τους. Στόχος ήταν να μπει οριστικός φραγμός – μέσω της θεσμικής θωράκισης – σε φαινόμενα που "πληγώνουν" το κύρος της ελληνικής επιχειρηματικής αγοράς, όπως αυτά που έλαβαν χώρα τόσο στη Folli Follie, όσο και στην Creta Farm.
Νέες διοικητικές αλλαγές κορυφής, Απρίλιος 2020: Από τις πρώτες ημέρες αποκάλυψης του σκανδάλου, είχε υπάρξει ένα μπαράζ αλλαγών στη διοίκηση της Folli Follie, ενώ έως πρότινος, η οικογένεια Κουτσολιούτσου, είτε με άμεσο, είτε με έμμεσο τρόπο, συνέχιζε να επηρεάζει πρόσωπα και καταστάσεις, με το… αιτιολογικό ότι γνώριζε το «χώρο». Τους τελευταίους 18 μήνες έχουν λάβει χώρα πολλαπλές αλλαγές, τόσο στην κορυφή όσο και στη σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου, είτε με οικειοθελείς παραιτήσεις, είτε με παρεμβάσεις των αρχών. Θυμίζουμε ότι από τη διοίκηση της εταιρείας έχουν παραιτηθεί – μεταξύ άλλων – οι κ.κ. Στέλιος Φράγκος, Δημήτρης Βαλαχής, Μιχάλης Μαδιανός, Βασίλης Παρλαβάντζας και μια σειρά άλλα στελέχη. Τελευταίος κρίκος σε αυτήν την αλυσίδα διοικητικών αλλαγών, ήταν η παραίτηση στις 28 Απριλίου 2020 του μέχρι τότε προέδρου του Δ.Σ. Γιώργου Ιωαννίδη. Θέση που ανέλαβε o διευθύνων σύμβουλος Γιώργος Σάμιος.
