Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Αν ένα πράγμα δεν έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια που η Ελλάδα έμαθε από την καλή και... από την ανάποδη τι θα πει Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είναι οι ευθείες βολές που εξαπολύει κατά της κυβέρνησης για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τα προβλήματα των τραπεζών, κάθε φορά που δημοσιεύει κάποια έκθεση για την ελληνική οικονομία. Μπορεί να μην προσπαθεί, όπως παλαιότερα να επιβάλλει την άποψή του ότι οι ελληνικές τράπεζες χρειάζονται φρέσκα κεφάλαια ύψους 10 δισ. ευρώ, ωστόσο στέλνει αυστηρά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως προς την κυβέρνηση.
Δεν είναι, όμως, μόνο το ΔΝΤ. Από τις σχετικές εκθέσεις ευρωπαϊκών θεσμών, διεθνών φορέων, οίκων αξιολόγησης και επενδυτικών τραπεζών, προκύπτει πως αν η κυβέρνηση είχε αναλάβει έγκαιρα τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου, τώρα τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο εύκολα τόσο για τις τράπεζες όσο και για την πραγματική οικονομία. Σχεδόν σε κάθε παράγραφο της έκθεσης που είδε χθες το φως της δημοσιότητας και αναφέρεται στον τραπεζικό κλάδο, το ΔΝΤ τονίζει την ανάγκη να αρχίσουν ξανά οι τράπεζες να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.
Παλαιότερα το Ταμείο προέβλεπε ανάπτυξη χωρίς τράπεζες και δυστυχώς σήμερα δείχνει να επιβεβαιώνεται. Βέβαια, τότε το ΔΝΤ δεν είχε λάβει υπόψη το καταστροφικό 2015, τα capital controls και την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, όμως αυτή είναι μία άλλα συζήτηση. Η ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης - στην οποία επέμενε στο παρελθόν - έχει γίνει ανάγκη να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους κατά προτίμηση μέσω της έκδοσης τίτλων που δεν θα προκαλούν dilution στους υφιστάμενους μετόχους. Στόχος, φυσικά, είναι να μπορέσουν να υποστηρίξουν τα φιλόδοξα πλάνα μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs).
Το ΔΝΤ καλεί την κυβέρνηση να δει με προσοχή τα προβλήματα των τραπεζών και να δράσει άμεσα. Προειδοποιεί δε, ότι αν σημειωθούν νέες καθυστερήσεις ως προς την εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών, θα επιβραδυνθεί η ανάκαμψη των πιστώσεων στην οικονομία και οι τράπεζες θα είναι εκτεθειμένες στην περίπτωση διεθνών αναταράξεων. Μία τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτήσει ένα αρνητικό ντόμινο επιδείνωσης της εμπιστοσύνης, επανεμφάνισης των προβλημάτων ρευστότητας και διάβρωσης των κεφαλαίων.
Με άλλα λόγια, το ΔΝΤ λέει στην κυβέρνηση να μην αγνοήσει – όπως έκανε καθ'' όλη τη διάρκεια της τετραετίας – τις τράπεζες και παράλληλα να επιταχύνει όλα όσα πρέπει να γίνουν για να λειτουργήσουν ξανά ως τράπεζες. Είναι, επίσης, ηχηρό το μήνυμα προς τον Αλέξη Τσίπρα να προχωρήσει στις κατάλληλες ενέργειες για να βελτιωθεί η κουλτούρα εξυπηρέτησης χρεών στην Ελλάδα, μία κουλτούρα που ο ίδιος έπληξε ανεπανόρθωτα από τότε που βρισκόταν στην αντιπολίτευση και υποσχόταν σεισάχθεια.
Επιπρόσθετα, το Ταμείο συστήνει προσοχή στην εφαρμογή των σχεδίων για την επιτάχυνση μείωσης των NPEs. Διότι, όπως επισημαίνει, ενώ πρέπει να επιταχυνθούν οι προσπάθειες, την ίδια ώρα η ικανότητα του δημοσίου να απορροφήσει μεγάλες αναταράξεις χωρίς να απειλείται η βιωσιμότητα του χρέους είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις τόσο για το δημόσιο όσο και για τις τράπεζες και παράλληλα να μην ενισχυθεί σε υπερβολικό βαθμό ο ομφάλιος λώρος μεταξύ δημοσίου-τραπεζών.
Μάλιστα, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να προσέξουν θέματα διακυβέρνησης των σχεδίων μείωσης των NPEs, αποτελεσματικότητας της εξυγίανσης των τραπεζικών ισολογισμών, ενίσχυσης της ανάπτυξης και περιορισμού του ηθικού κινδύνου, δίνοντας επίσης έμφαση στην προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος και στην «σύμπλευση» με υφιστάμενα σχέδια μεμονωμένων τραπεζών, εννοώντας προφανώς αυτό της Eurobank. Τα «καρφιά» του ΔΝΤ αφορούν στην ολιγωρία της κυβέρνησης σε όλους σχεδόν τους τομείς:
Συνολική στρατηγική: Καλεί την κυβέρνηση να υιοθετήσει μία πιο συνολική και συντονισμένη στρατηγική. Το Ταμείο επισημαίνει ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις καταθέσεις, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό NPEs στην Ευρώπη και υστερεί στις απαιτήσεις ρευστότητας, ενώ η μείωση των «κόκκινων» δανείων συνεχίζει να βασίζεται στις διαγραφές. Επομένως, οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν εξαιρετικά ευάλωτες αφού για να επιτύχουν τους νέους στόχους που έχουν συμφωνήσει με τον SSM, θα πρέπει να ξεπεράσουν μία σειρά σημαντικών εμποδίων.
Να ξεπεραστούν τα εμπόδια: Το Ταμείο καλεί την κυβέρνηση να δώσει λύση στα νομικά και θεσμικά εμπόδια των υφιστάμενων εργαλείων, όπως η εφαρμογή ενός πολύ πιο περιορισμένου πλαισίου για την προστασία της πρώτης κατοικίας και η ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων που εκκρεμούν στο νόμο Κατσέλη. Πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των τραπεζών αλλά και η αποτελεσματικότητα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Κρατική εγγύηση: Το θέμα των κρατικών εγγυήσεων σε μία κεντρική λύση για τα «κόκκινα» δάνεια είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να εξετάσουν με μεγάλη προσοχή τις διαθέσιμες επιλογές, δίνοντας προτεραιότητα σε λύσεις ιδιωτικού χαρακτήρα. Αν αυτό κριθεί ανέφικτο, τότε θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι παράμετροι, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων για τους τραπεζικούς ισολογισμούς, την ανάπτυξη και τον ηθικό κίνδυνο.
Συνεργασία: Για να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας, το Ταμείο συνιστά να υπάρξει ένα συνολικό πλάνο το οποίο θα συντονίσει η κυβέρνηση, αλλά θα εκπονηθεί και να εφαρμοστεί με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων σε Ελλάδα και Ευρώπη φορέων.
Ιδιωτικά κεφάλαια: Πρέπει να βελτιωθεί η βιωσιμότητα και η διακυβέρνηση των τραπεζών μέσω της εσωτερικής παραγωγής κεφαλαίου και της εφαρμογής επιπρόσθετων μέτρων για την περιστολή δαπανών. Οι ενέργειες αυτές θα ενισχύσουν σημαντικά την ανθεκτικότητα των τραπεζών αλλά και τις προοπτικές εξεύρεσης φρέσκων ιδιωτικών κεφαλαίων.
Capital controls: Στις συναντήσεις που είχε κλιμάκιο του ΔΝΤ με τις ελληνικές αρχές, τονίστηκε ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η απελευθέρωση των κεφαλαιακών περιορισμών, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στον σχετικό οδικό χάρτη του υπουργείου Οικονομικών. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στους κινδύνους που εγείρονται για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και στις ανάγκες ρευστότητας των τραπεζών.
Διαβάστε ακόμα:
- To ΔΝΤ εντόπισε τον επόμενο «πελάτη» του στην Ευρώπη- Την Ελλάδα
