Η ραγδαία και βίαιη υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ (με το δολάριο να φτάνει πάνω από τις 7 λίρες προχθές και το ευρώ πάνω από 8,2 λίρες) επαναφέρει τον κίνδυνο να ξεσπάσει μια νέα νομισματική κρίση στην Τουρκία, στο χειρότερο δυνατό σημείο για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την τουρκική οικονομία, λόγω του κορονοϊού και της αμφισβήτησης που δέχεται ο Τούρκος πρόεδρος εξαιτίας της κόντρας με την Ευρώπη για την Αγία Σοφία και το Αιγαίο.
Η τουρκική λίρα έχει υποτιμηθεί άνω του 20% έναντι του δολαρίου και του ευρώ μόνο το τελευταίο 12μηνο, ενώ έχει χάσει το 60% της αξίας της έναντι των δύο νομισμάτων από το καλοκαίρι του 2016. Αυτό σημαίνει ότι την τελευταία τετραετία οι Τούρκοι έχουν γίνει πολύ φτωχότεροι, καθώς έχουν χάσει μεγάλο μέρος της αγοραστικής τους δύναμης και παράλληλα έχουν αυξηθεί τα χρέη τους.
Με φόντο όλα αυτά καθώς και τις πολιτικές επιλογές του Ερντογάν, η BlackRock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων στον κόσμο, με assets ύψους 7,4 τρις. δολαρίων, παρομοιάζει τα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας με αυτά του Λιβάνου. Σύμφωνα με το τουρκικό μέσο Ahval, ο Αμέρ Μπισάτ, στέλεχος της BlackRock και γενικός διευθυντής του τμήματος Sovereign and Emerging Markets Alpha, εκτιμά ότι σε επίπεδο μάκρο η Τουρκία μοιάζει τρομερά με τον Λίβανο και αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να έχει αίσιο τέλος.
Στη χώρα της Ανατολικής Μεσογείου επικρατεί χάος και το ΔΝΤ βρίσκεται προ των πυλών. Οι περισσότερες περιοχές έχουν ρεύμα τρεις φορές την εβδομάδα ενώ σύμφωνα με την Washington Post, πρόσφατα ένα αεροπλάνο ματαίωσε την προσγείωσή του στο αεροδρόμιο της Βηρυτού γιατί έσβησαν τα φώτα του διαδρόμου προσγείωσης. Οι καταθέτες δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στις καταθέσεις σε ξένο νόμισμα εξαιτίας των ανεπίσημων capital controls που εφαρμόζουν οι τράπεζες, οι τιμές των περισσοτέρων αγαθών έχουν πολλαπλασιαστεί μέσα στον Ιούλιο με τον πληθωρισμό να χτυπάει… κόκκινο στο 200% σε επίπεδο μήνα και η λίρα του Λιβάνου έχει υποτιμηθεί κατά 60% τον τελευταίο μήνα και 80% από τον Οκτώβριο, με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται σε πλήρη οικονομική παράλυση.
Στην Τουρκία, μία τουρκική επιχείρηση που το 2016 είχε χρέος 10.000 δολαρίων θα έπρεπε να διαθέσει γύρω στις 28.000 τουρκικές λίρες για να το εξοφλήσει. Για το ίδιο ποσό σήμερα θα πρέπει να βγάλει από τα ταμεία της περίπου 70.000 τουρκικές λίρες. Αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνει η τουρκική οικονομία, με τις επιχειρήσεις να αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους και τα νοικοκυριά να βλέπουν τις τιμές να αυξάνονται κάθε χρόνο με ιλιγγιώδεις ρυθμούς (16,3% το 2018 και 15,2% το 2019).
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) έχει δαπανήσει δεκάδες δισεκατομμύρια από τα συναλλαγματικά της αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα. Κάθε φορά που το τουρκικό νόμισμα παίρνει την κατιούσα η CBRT παρεμβαίνει αγοράζοντας λίρες με δολάρια και ευρώ. Όμως τα αποθέματα στερεύουν με την Oxford Economics να εκτιμά ότι ο Ερντογάν ξεμένει από «πυρομαχικά» στη μάχη για τη στήριξη της λίρας. Έτσι, λοιπόν, κάθε ανατάραξη στο εξής θα είναι κρίσιμη.
Η πρώτη νομισματική αναταραχή σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2018 όταν η κόντρα με τις ΗΠΑ είχε κλιμακωθεί επικίνδυνα, με φόντο την υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, ενώ η δεύτερη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη εδώ και μερικούς μήνες.
Η ανορθόδοξη οικονομική στρατηγική του Ερντογάν, είτε πρόκειται για τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής της Κεντρικής Τράπεζας, είτε για τα δημοσιονομικά, αναγκάζει τους ξένους επενδυτές να εγκαταλείψουν τη χώρα που πριν από λίγα χρόνια αποτελούσε πόλο έλξης κεφαλαίων λόγω της εκρηκτικής οικονομικής ανάπτυξης που έφτασε ετησίως το 11,1% το 2011, το 8,5% το 2013 και το 7,47% το 2017. Και πώς να μην φύγουν οι επενδυτές όταν τα επιτόκια είναι υψηλότερα από τον πληθωρισμό (8,25% έναντι 12,6%) και κατ? επέκταση η πραγματική απόδοση είναι αρνητική;
Χθες, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιαπωνίας, MUFG, προχώρησε στην εκτίμηση ότι η κατρακύλα της τουρκικής λίρας θα συνεχιστεί έως ότου η Τουρκία -ο Ερντογάν δηλαδή- αποδείξει ότι μπορεί να σταθεροποιήσει τον πληθωρισμό με αξιόπιστα μέσα. Παρ? όλα αυτά, η MUFG δεν «βλέπει» να ξεσπάει μία κρίση παρόμοια με του 2018.
Τόσο η MUFG όσο και η Oxford Economics αποδίδουν την υποχώρηση της λίρας στη μεγάλη πιστωτική επέκταση στην οποία προχώρησαν οι κρατικές τράπεζες της Τουρκίας, γεγονός που αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στο το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η εμφάνιση ελλείμματος στο ισοζύγιο και οι πολύ αρνητικές πραγματικές αποδόσεις για τους επενδυτές, είναι σίγουρη συνταγή περαιτέρω υποτίμησης του τουρκικού νομίσματος, σημειώνει η MUFG.
