Όταν το 2001 ο Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ ανέπτυξε τη θεωρία του μαύρου κύκνου, αναφερόταν σε αναπάντεχα γεγονότα που μένουν στην ιστορία και έχουν τη δυναμική να την αλλάξουν. Γεγονότα που δύσκολα μπορεί κάποιος να τα προβλέψει, έχουν σημαντικές επιπτώσεις και ξεπερνούν τις προσδοκίες της τεχνολογίας, των οικονομικών ή της επιστήμης.
Η πανδημία, παραδείγματος χάρη, ήταν ένας μαύρος κύκνος. Υπήρχε ως πιθανότητα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι κάποια στιγμή θα μπορούσε να συμβεί, αλλά δεν ήταν κάτι αναμενόμενο για το 2020. Ένας άλλος μαύρος κύκνος ήταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πόλεμοι δυστυχώς γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται, όμως δύσκολα μπορούσε κάποιος να πει ότι θα βλέπαμε πόλεμο στην Ευρώπη το 2022.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος παίρνει αποφάσεις με αυτά που γνωρίζει και όχι με βάση τα πιο απίθανα γεγονότα, υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι για το 2023 που μοιάζουν με «μαύρους κύκνους» αλλά στην ουσία είναι περισσότερο γνωστές εστίες αβεβαιότητας που απειλούν την παγκόσμια οικονομία. Είναι γεγονότα που μπορούν να ανατρέψουν τα δεδομένα και να καταστρέψουν επενδυτικές επιλογές.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας αναφέρθηκε την περασμένη Πέμπτη στους «άγνωστους αγνώστους» που δεν μπορούν να ενσωματωθούν σε υποδείγματα με πιθανοθεωρητικές κατανομές, και συνεπώς, δεν μπορούσαν να προβλεφθούν από τις κεντρικές τράπεζες, τους οικονομικούς οργανισμούς, τους ακαδημαϊκούς και τις κυβερνήσεις.
Η Moody’s κατηγοριοποιεί τους «γνωστούς αγνώστους» του 2023 με βάση την πιθανότητα να επιβεβαιωθούν σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις που θα έχουν στην οικονομία. Μία πιο επιθετική Ρωσία και μία πιο επιθετική – αλλά στα επιτόκια – Fed, είναι οι δύο απειλές που θα μπορούσαν να διαψεύσουν το βασικό σενάριο για την οικονομία, που θέλει σημαντική επιβράδυνση έως ήπια ύφεση σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Η πιο πιθανή απειλή με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην οικονομία είναι η περαιτέρω κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας. Όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία και υπάρχουν γεωπολιτικές εντάσεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη, τόσο η αβεβαιότητα για τις οικονομικές εξελίξεις αυξάνεται. Αρκεί να σκεφτούμε τι θα γινόταν αν ο πόλεμος μεταφερόταν και σε άλλες χώρες ή αν κλιμακωνόταν επικίνδυνα η ένταση μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας με φόντο την Ταϊβάν.
Η δεύτερη μεγάλη απειλή είναι η πιθανή «αστοχία» της Fed. Η υπερβολική επιδείνωση των χρηματοδοτικών συνθηκών, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη, είναι σήμερα ο νούμερο ένα οικονομικός κίνδυνος. Η Oxford Economics προειδοποιεί ότι το outlook για την οικονομία και τον πληθωρισμό δεν δικαιολογεί τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να διαμορφωθεί στην Ευρώπη στο 5% κατά μέσο όρο το 2023 και ο δομικός πληθωρισμός στο 4%.
Επόμενη απειλή η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας. Στόχος είναι η απόλυτη κυριαρχία στον τομέα της τεχνολογίας και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το 2022 παραλίγο να έχουμε ακραίο διπλωματικό επεισόδιο όταν η Πελόζι επισκέφθηκε την Ταϊβάν. Οι ΗΠΑ επέβαλαν περιορισμούς στις εξαγωγές τεχνολογίας και είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν και νέα επεισόδια.
Με την οικονομία να έχει μπροστά της σοβαρά εμπόδια, η Moody’ s εκτιμά ότι απειλείται και η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Δεν είναι ο κίνδυνος με τις μεγαλύτερες πιθανότητες αλλά είναι ψηλά λίστα γιατί θα είχε σημαντικές επιπτώσεις για την οικονομία.
Ο κίνδυνος με τις μεγαλύτερες πιθανότητες είναι μία κρίση στα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ, καθώς λήγουν τα μέτρα στήριξης που διευκόλυναν την αποπληρωμή τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι όμως κίνδυνος με πολύ μικρό συγκριτικά αντίκτυπο για την παγκόσμιο οικονομία. Στην ίδια κατηγορία είναι και η κατάρρευση των κρυπτονομισμάτων.
Ένα σενάριο που συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες αλλά δεν έχει τεράστιες επιπτώσεις. Το σενάριο που θα είχε μεγάλες επιπτώσεις είναι αυτό που θέλει τις ΗΠΑ να υπερβαίνουν το ανώτατο όριο για το χρέος, με την Τζάνετ Γέλεν να κρούει προ ημερών τον κώδωνα του κινδύνου. Όμως οι ΗΠΑ έχουν βρεθεί ξανά σε αυτή τη θέση και κατά πάσα πιθανότητα θα ψηφιστεί εγκαίρως η αύξηση του ορίου.
