Του Γιώργου Φιντικάκη
Ένα βήμα πιο κοντά φέρνει την λήψη πιο δραστικών μέτρων για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού, η χθεσινή εκτίναξη τιμών στην πολυαναμενόμενη δημοπρασία πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ΝΟΜΕ.
Στην αποκαλούμενη και "μητέρα των δημοπρασιών”, καθώς δημοπρατήθηκε η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ποσότητα (718 MWh/h), οι τιμές, λόγω ανταγωνισμού ή άλλων αιτιών, έπιασαν επίπεδα-ρεκόρ, φτάνοντας στα 45,2 ευρώ. Εξέλιξη που σύμφωνα με μια ανάγνωση κινδυνεύει να φέρει πιο κοντά την απαίτηση από την τρόικα για εφαρμογή μέτρων, όπως για παράδειγμα τη πώληση και υδροηλεκτρικών σταθμών, αφού οι δημοπρασίες αποδεικνύονται ανεπαρκείς για το άνοιγμα της αγοράς.
Η χθεσινή δημοπρασία ήταν μαραθώνια, διήρκεσε συνολικά 13 ώρες, και η τιμή από τα 32,05 ευρώ στα οποία έκανε πρεμιέρα, κατέληξε να κλείσει στα 45,2 ευρώ/ MWh. Αγνωστο παραμένει ποιοι την εκτίναξαν, και κατά πόσο τμήμα της ποσότητας αγοράστηκε από traders προκειμένου να την διοχετεύσουν στο εξωτερικό, όπως ακριβώς συμβαίνει κατά κόρον τον τελευταίο χρόνο, από τον Οκτώβριο του 2016, οπότε και έγινε η πρώτη δημοπρασία ΝΟΜΕ, έως σήμερα. Απαντήσεις θα δοθούν μόνο όταν ο λειτουργός της αγοράς (ΛΑΓΗΕ) ανακοινώσει τα επίσημα στοιχεία.
Κερδισμένη ήταν σίγουρα η ΔΕΗ καθώς όσο ανεβαίνει η τιμή τόσο περισσότερο πλησιάζει στο κόστος της και άρα η επιχείρηση ελαχιστοποιεί τις όποιες ζημίες της. Στον αντίποδα, σε τόσο υψηλά επίπεδα τιμών, οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ έχουν ελάχιστα περιθώρια να προσφέρουν ανταγωνιστικά τιμολόγια και να ροκανίσουν περαιτέρω το μερίδιο της επιχείρησης προκειμένου να επιτευχθεί ο μνημονιακός στόχος. Χώρια που κάποιες εταιρείες κινδυνεύουν, στο βαθμό που έχουν εκτεθεί σε συμβόλαια χαμηλής τιμής ειδικά στη Μέση Τάση, όπου ο ανταγωνισμός ήταν μέχρι τώρα πολύ έντονος.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το έτος θα κλείσει με μεγάλη απόκλιση από το στόχο μείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ, που έχει τεθεί στο 75,24%, αλλά το Σεπτέμβριο βρισκόταν στο 83,5%.
Το ρεύμα από τις δημοπρασίες NOME είναι το φθηνότερο που μπορούν να αγοράσουν οι προμηθευτές προκειμένου να καλύψουν τους πελάτες τους, και στην πραγματικότητα αποτελεί τη μόνη διέξοδο που έχουν. Παλαιότερα, οι ιδιώτες της ενέργειας αγόραζαν ρεύμα από το εξωτερικό, ωστόσο οι εισαγωγές πλέον δεν συμφέρουν καθώς οι τιμές στην Ευρώπη έχουν εκτιναχθεί. Ανοδικά κινείται επίσης και η Οριακή Τιμή Συστήματος, ενώ οι εκτιμήσεις των αναλυτών προβλέπουν ότι θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα για όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Ένα πάντως χρόνο μετά την εφαρμογή του μέτρου, οι δημοπρασίες φαίνεται ότι αποτυγχάνουν ως προς τον αρχικό τους στόχο, να προσφέρουν τα εργαλεία στους ανταγωνιστές της ΔΕΗ, ώστε να της αποσπάσουν γρήγορα, μεγάλα μερίδα αγοράς. Τον Οκτώβριο του 2016, όταν και έκανε πρεμιέρα το μέτρο, το μερίδιο της ΔΕΗ βρισκόταν στο 88%, και σήμερα έχει υποχωρήσει μόλις στο 83,5%.
Η χθεσινή ήταν η πρώτη δημοπρασία κατά την οποία τέθηκε περιορισμός στις εξαγωγές, με βάση το πρόσφατο μέτρο της ΡΑΕ που υποχρεώνει τους παίκτες να διαθέσουν τουλάχιστον το 30% της ενέργειας που θα προμηθευτούν μέσω ΝΟΜΕ στην εγχώρια αγορά. Εφόσον δεν το κάνουν αντιμετωπίζουν ποινή αποκλεισμού από τη μελλοντική δημοπρασία.
Κατά πόσο οι traders συμμορφώθηκαν με την απαίτηση της ΡΑΕ ή την αγνόησαν, επωφελούμενοι και από τις μεγάλες ποσότητες που διατέθηκαν, μένει να φανεί. Θυμίζουμε πάντως ότι οι δανειστές είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους για τους περιορισμούς της ΡΑΕ στις εξαγωγές ρεύματος.
Οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ προκειμένου να μειωθεί το μερίδιο λιανικής της ΔΕΗ, από 89% το 2016 στο 49,5% στα τέλη 2019, επιβλήθηκαν στην επιχείρηση ως ισοδύναμη λύση της "Μικρής ΔΕΗ" (2014), δηλαδή του να μην πωληθούν μονάδες.
Η κυβέρνηση το πρότεινε, η τρόικα το δέχθηκε. Το σχέδιο ήταν να πουλά η ΔΕΗ ενέργεια, να την αγοράζουν οι ιδιώτες ανταγωνιστές της, να διαμορφώνουν ανταγωνιστικά τιμολόγια, να τα προσφέρουν στην αγορά, να παίρνουν πελάτες από την επιχείρηση και να μειώνεται έτσι το μερίδιο της κάτω του 50%.
Τελικά, και η ΔΕΗ αναγκάζεται να πουλήσει λιγνιτικές μονάδες και οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ δεν επιτυγχάνουν να ανοίξουν την αγορά λιανικής, όπως δείχνει η εμπειρία από τον ένα χρόνο εφαρμογής τους.
