Το θυμάμαι σαν χθες, να κατεβαίνω 12:05 από το διαμέρισμα που γιόρταζα το ρεβεγιόν στο πλησιέστερο ΑΤΜ, και να θαυμάζω τα καινούρια κολλαριστά χαρτονομίσματα του ευρώ που έβγαζε το μηχάνημα. Και την πρόβλεψη πολλών ότι θα πάρει μήνες η αλλαγή νομίσματος, ενώ στην πραγματική ζωή η δραχμή εξαφανίστηκε μέσα σε λίγες μέρες, σαν να μην την ήθελε, τελικά, κανείς.
Για να μην επαναλάβω τα τετριμμένα, στο σημερινό άρθρο θέλω να κάνω τρεις παρατηρήσεις:
Πρώτον, και αντίθετα με όσα πίστευαν κατά καιρούς στο εξωτερικό, στα 20 χρόνια του ευρώ, δεν υπήρξε ποτέ πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών υπέρ της δραχμής. Όπως εξαφανίστηκαν οι δραχμές γρήγορα την 1 Ιανουαρίου 2002, έτσι και οι λάτρεις της επαναφοράς της ήταν πάντα μειοψηφία, ακόμα και τις πιο δύσκολες μέρες του δημοψηφίσματος και των κάπιταλ κοντρόλ.
Ο λόγος πιστεύω είναι απλός: κατά βάθος εμείς οι 'Ελληνες πάντα ξέραμε ότι ευρώ ίσον πρόοδος, ότι η Ελλάδα είχε μπει σε ένα κλαμπ που αργά ή γρήγορα θα την έσπρωχνε μπροστά. Σήμερα, 200 χρόνια μετά την Επανάσταση, είμαστε δίκαια περήφανοι για τη χώρα μας.
Και διπλά υπερήφανοι που σταθήκαμε όρθιοι ενάντια στις σειρήνες του λαϊκισμού. Και η αλήθεια είναι ότι είμαστε μπροστά από πολλές άλλες χώρες πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά. Η Ελλάδα, παρά τα προβλήματα της, είναι σήμερα μία χώρα σύγχρονη, δυνατή και με αυτοπεποίθηση.
Δεύτερον, και αντίθετα με αυτό που ακόμη και σήμερα κατά καιρούς πιστεύουν μερικοί, η επιλογή μέσα ή έξω από το ευρώ είναι σε μεγάλο βαθμό πλασματική για χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σουηδία, Πολωνία, Ουγγαρία κ.α. κράτη μέλη της ΕΕ έχουν μεν διατηρήσει το δικό τους νόμισμα, δεν έχουν όμως πραγματικά ανεξάρτητη νομισματική πολιτική.
Τα νομίσματα αυτά έχουν διακυμάνσεις σχετικά περιορισμένες έναντι του ευρώ, και αντίστοιχα οι κεντρικές τους τράπεζες δύσκολα διαφοροποιούνται ριζικά από την πολιτική της ΕΚΤ.
Δηλαδή το σενάριο που πολλοί περιέγραφαν για την Ελλάδα, ότι θα βγει από το ευρώ, θα υποτιμήσει το νόμισμά της π.χ. 50% και μετά θα παραμείνει στην ΕΕ, δεν υπήρχε ποτέ πιθανότητα να συμβεί. Η ΕΕ λειτουργεί ως μαγνήτης, με ενοποίηση και εναρμόνιση πολλών κανόνων, με την δύναμη του συνόλου της να μην επιτρέπει σε δορυφόρους της να έχουν στενή σχέση μεν, μαζί της, αλλά σημαντικά ανεξάρτητη πολιτική δε.
Και με τα χρόνια, έχουμε μεγαλύτερη επιρροή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, από ό,τι θα είχαμε ως μία μικρή (πληθυσμιακά) χώρα αν ήμασταν εκτός. Επηρεάζουμε το μέλλον της δεύτερης μεγαλύτερης παγκόσμιας οικονομίας!
Τρίτον, η Ελλάδα σήμερα είναι πολύ πιο δυνατή από γειτονικές χώρες που δεν είναι μέλη του ευρώ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή είναι και η πιο σημαντική παρακαταθήκη των περασμένων δύο δεκαετιών.
Όταν, για παράδειγμα, η Microsoft επέλεξε την Ελλάδα για να δημιουργήσει data centre, το έκανε και διότι η χώρα μας έχει οικονομική και πολιτική σταθερότητα που απορρέει και από τη συμμετοχή μας στην ΕΕ και το ευρώ.
Και όσοι, ειδικά στη νέα γενιά, θέλουν να προστατεύσουν τον πλανήτη μας, είναι περήφανοι που ως μέλη της ΕΕ συμμετέχουμε στο Fit-for-55, ένα σχέδιο κλιματικής μετάβασης πιο φιλόδοξο από αυτό της Κίνας ή των ΗΠΑ. Η ισχύς εν τη ενώσει.
Η πλάνη της υποτίμησης φαίνεται ακόμη πιο καθαρά σήμερα, βλέποντας και την οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Τουρκία. Χωρίς την άγκυρα της νομισματικής (αλλά και θεσμικής) σταθερότητας, οι σειρήνες του λαϊκισμού κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, οδηγούν στην αστάθεια.
Οικονομική, με τον πληθωρισμό, την αβεβαιότητα, και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης. Θεσμική, με την αποδυνάμωση της δικαιοσύνης, του κοινοβουλευτισμού, της αντιπολίτευσης. Ακολουθώντας εν τέλει μία πορεία που δύσκολα οδηγεί σε λύσεις.
Όπως φαίνεται, για παράδειγμα, στην Αργεντινή, μία χώρα που επέλεξε τον δρόμο της αλλαγής νομίσματος –την ίδια χρονιά που η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ– και ακόμη και σήμερα, δύο δεκαετίες μετά, δεν έχει καταφέρει να μπει σε ένα κανάλι οικονομικής σταθερότητας.
Δύο δεκαετίες μετά, γιορτάζουμε το ευρώ. Με τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα στην τσέπη μας, αλλά και ψηφιακά. Είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
*Ο Αλέξης Πατέλης είναι Οικονομικός Σύμβουλος του πρωθυπουργού
