Το απόφθεγμα «όταν δεν περνούν εμπορεύματα από τα σύνορα, τότε θα τα περάσουν στρατοί», πιστώνεται κατά πολλούς στον Frederic Bastiat, ωστόσο συναντάται ακόμα πιο παλιά σε ένα έργο του Montesquieu. Η πτώση των συνόρων μπροστά στα εμπορεύματα, στις επενδύσεις, την τεχνολογία και τον πολιτισμό, έχει οδηγήσει σε αυτό που ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες διακρίνεται μια σταδιακή ανόρθωση των τειχών και των συνόρων, ανάμεσα σε χώρες, σε οικονομίες και σε κοινωνίες. Η αρχή κατά πολλούς έγινε από τη στιγμή της έναρξης του εμπορικού πολέμου ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα. Όμως ουσιαστικά ξεκίνησε μετά το ξέσπασμα της πανδημίας από την Κίνα και την αμφισβήτηση της ειλικρίνειας του Πεκίνου από τη Δύση. Ακολούθησε η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, η διακοπή της λειτουργίας διαφόρων βιομηχανικών μονάδων, εξορυκτικών δραστηριοτήτων και άλλων παραγωγικών διαδικασιών, οι δυσκολίες στο εμπόριο και η πρώτη δειλή αλλαγή εμπορικών εταίρων, προμηθευτών.
H τάση άρχισε να λαμβάνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, μετά τους ρωσικούς ενεργειακούς εκβιασμούς, τη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης, την απομάκρυνση πολυεθνικών εταιρειών από τη Ρωσία, την ανεπαρκή προμήθεια της Δύσης από τη Ρωσία σε πρώτες ύλες, τη μεταφορά αμερικανικών μονάδων από το έδαφος της Κίνας σε άλλες χώρες κ.λπ.
Οι Αμερικανοί συνηθίζουν να λένε πως στις χώρες στις οποίες λειτουργούν δίκτυα της εταιρείας fast-food, McDonald’s, δεν υπάρχει πόλεμος. Από τον Μάιο του 2022, τα McDonald’s έχουν αποχωρήσει από τη Μόσχα. Οι νέοι στο Πεκίνο και στα υπόλοιπα πολυπληθή αστικά κέντρα της Κίνας, κάνουν ένα άτυπο μποϊκοτάζ απέναντι στη McDonald’s αλλά και σε άλλες αλυσίδες κυρίως λιανικού εμπορίου στα πλαίσια ενός ιδιότυπου οικονομικού εθνικισμού.
Σαν αποτέλεσμα, 30 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, την απελευθέρωση των οικονομικών και εμπορικών συναλλαγών και την ελεύθερη όσμωση ανάμεσα σε πολιτισμικά πρότυπα, σε πολιτικές λειτουργίες, σε εκπαιδευτικά συστήματα, σε τεχνολογίες και σε πάσης φύσεως πρότυπα διακρίνουμε σήμερα μια αναστροφή της τάσης.
Ας σκεφτούμε πως αισθάνεται ένας νέος που ενώ μεγάλωσε μέσα στην παγκοσμιοποίηση, διακρίνει σήμερα την επιφυλακτικότητα και την εχθρότητα, να σηκώνονται σαν εμπόδια στη ζωή του. Ο νεαρός Κινέζος που μεγάλωσε με τα δυτικά καταναλωτικά πρότυπα, βλέπει να αντιμετωπίζεται σήμερα σαν εχθρός του δυτικού τρόπου ζωής. Οι νεαροί φοιτητές που μέσω προγραμμάτων ανταλλαγής σπουδών και Πανεπιστημίων, έβλεπαν την τεχνολογία και την καινοτομία, σαν μια διεθνή γλώσσα επαφής και σαν ένα κοινό σημείο αναφοράς, σήμερα βλέπουν το αντικείμενο τους, να έχει μετατραπεί σε κάποιου είδους όπλο, να αποτελεί μέρος κατασκοπικής έρευνας ή μέρος ενός ιδιότυπου τεχνολογικού πολέμου.
Οι επενδυτές που με ιδιαίτερο ενθουσιασμό εισέρρεαν στις Κινεζικές κεφαλαιαγορές, τώρα απογοητευμένοι και εξαπατημένοι πολλές φορές, απομακρύνονται από τα Κινεζικά χρηματιστήρια και τις κινεζικές εταιρείες, μετά από πολλαπλά κρούσματα αδιαφάνειας, παροχής πλαστών ισολογισμών και άλλων επιβαρυντικών συμβάντων.
Και πλέον είναι ορατή και ευκρινώς αντιληπτή η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε δυο κόσμους. Παλαιότερα οι δύο κόσμοι, ήταν η Δύση και οι χώρες του λεγόμενου Υπαρκτού Σοσιαλισμού. Σήμερα έχουμε και πάλι τη Δύση από τη μια πλευρά και την ομάδα των χωρών που αντιστρατεύονται τη Δύση, που αντιμάχονται το δυτικό τρόπο ζωής, που αδιαφορούν για τις ατομικές ελευθερίες και τη δημοκρατία. Χώρες τυραννικές όπως η Κίνα, ολιγαρχικές όπως η Ρωσία και οι χώρες της Κεντρικής Ασίας και θεοκρατικές όπως το Ιράν.
Οι οικονομίες παύουν να συγκλίνουν. Τα γεωστρατηγικά συμφέροντα αποκλίνουν. Οικονομικοί δεσμοί καταρρέουν. Το εμπόριο δεν είναι πια ελεύθερο και μετατρέπεται σε εργαλείο εκβιασμού. Και όλο αυτό το νέο σκηνικό, μεταφέρεται αυτούσιο στην κοινωνία. Με αποτέλεσμα την ανασφάλεια, την επιφυλακτικότητα, την εχθρότητα, που με τη σειρά τους, φέρνουν πολλά χρόνια πίσω, τις εκτιμήσεις των πολιτών για το αύριο. Καθώς όλοι αντικρίζουν ένα δυστοπικό μέλλον, με κινδύνους και αβεβαιότητες.
