Η διασπορά μιας μετοχής αποτελεί πάντα ένα βασικό ζητούμενο για την ομαλή διαπραγμάτευση της. Η ελάχιστη ελεύθερη διασπορά (free float), οι μετοχές δηλαδή που δεν κατέχονται από βασικούς μετόχους ή από επενδυτικά σχήματα συνδεδεμένα με αυτούς, οφείλει να βρίσκεται πάνω από το 20% για να ικανοποιούνται μια σειρά από επενδυτικές προϋποθέσεις. Παράλληλα, το υψηλό free float εξασφαλίζει ικανοποιητική εμπορευσιμότητα καλύπτοντας και τα βασικά κριτήρια ρευστότητας που έχει η διαπραγμάτευση της μετοχής.
Για παράδειγμα, για την ένταξη στον ελληνικό FTSE-25 η ελάχιστη διασπορά είναι 25%, στον MSCI η κεφαλαιοποίηση της ελεύθερης διασποράς για να εισαχθεί στο μεγάλο δείκτη πρέπει να υπερβαίνει το 1 δισ. ευρώ κοκ. Η θεσμική διαχείριση είθισται να θέτει ως προαπαιτούμενο τις μεγάλες διασπορές ώστε να μπορεί να επιτυγχάνεται ένας ικανοποιητικός χρονισμός εισόδου και εξόδου σε μια μετοχή.
Η ελεύθερη διασπορά δημιουργείται συνήθως με δύο τρόπους: Είτε παθητικά με αυξήσεις κεφαλαίου και παραιτήσεις υφιστάμενων μετόχων, είτε ενεργητικά με την πώληση από τους υφιστάμενους βασικούς μετόχους. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση οι παλαιοί ιδιοκτήτες δέχονται να θυσιάσουν ένα μέρος της μελλοντικής υπεραξίας προκειμένου να αυξήσουν το πλήθος των επενδυτών τους και δυνητικά την εμπορευσιμότητα της μετοχής.
Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις που για διάφορους λόγους παραμένουν πολύ χαμηλά στην επίτευξη μιας ικανοποιητικής διασποράς. Για παράδειγμα οι ΒΙΣ, Βαρβαρέσσος, Τράπεζα Αττικής και AVE έχουν βρεθεί με πολύ χαμηλή διασπορά λόγω προηγούμενων αυξήσεων κεφαλαίου στις οποίες οι ιδιώτες επενδυτές δεν συμμετείχαν με αποτέλεσμα την μείωση της ελεύθερης διασποράς. Οι Επιχειρήσεις Αττικής, Trastor, Prodea μετά τις υποχρεωτικές δημόσιες προτάσεις βρέθηκαν με πολύ χαμηλά ποσοστά ελεύθερης διασποράς, ενώ η μετοχή της MΕΡΚΟ δεν είναι αντιπροσωπευτική λόγω της διαπραγμάτευσης της με Ελληνικά Πιστοποιητικά (ΕΛΠΙΣ) όπως και η Optronics η οποία έχει μείνει με την διασπορά εισαγωγής στην Εναλλακτική Αγορά. Για τις άλλες δύο μετοχές (Αστικά Ακίνητα και Καρέλιας) η ελεύθερη διασπορά παραμένει εξαιρετικά χαμηλή και δεν φαίνεται να υπάρχουν προθέσεις, σύντομα τουλάχιστον, για μια αλλαγή προς ένα πιο εμπορεύσιμο μέγεθος ελεύθερης διασποράς.
Το Χρηματιστήριο από την Δευτέρα αποφάσισε να επιβάλει πλαφόν ανόδου/πτώσης 10% στις μετοχές όσων εταιριών έχουν ελεύθερη διασπορά μικρότερη του 10%. Πιθανόν η κίνηση αυτή να προφυλάξει κάποιους επενδυτές από φαινόμενα ανόδου με ελάχιστες μετοχές. Το βασικό ζητούμενο για τον επενδυτή κάθε φορά είναι τι αγοράζει. Μια εταιρία με προοπτική με κρυμμένες αξίες ή μια διακύμανση; Αν τα κίνητρα αφορούν αμιγώς την διακύμανση τότε μάλλον ήρθε η ώρα να αναθεωρήσει την στρατηγική του για κάποιες από αυτές τις εταιρίες. Υπάρχει βέβαια και ο ΟΠΑΠ. Τουλάχιστον στα πρακτορεία του η στρατηγική αυτή μάλλον έχει μεγαλύτερη τύχη.
Οι εισηγμένες εταιρίες με την μικρότερη ελεύθερη διασπορά στο ΧΑ
