Η Joanne Lynn, MD, έχει χάσει τον αριθμό, πόσες φορές στα 40 χρόνια της ως γηριατρός είδε έναν νέο ασθενή να έρχεται στο γραφείο της κουβαλώντας έναν κουβά γεμάτο συνταγογραφούμενα φάρμακα, πολλά από τα οποία δεν τα χρειάζονται.
Η Lynn, θυμήθηκε μια γυναίκα που άθελά της έπαιρνε δύο φάρμακα για την αρτηριακή πίεση με διαφορετικά ονόματα.
«Οι κίνδυνοι περιελάμβαναν όλες τις παρενέργειες που φέρει η υπερβολική δόση», είπε η Lynn, που κυμαίνονται από θολή όραση και εκνευρισμό μέχρι ανεπάρκεια οργάνων και ακόμη και θάνατο.
Πολλοί ενήλικες άνω των 65 ετών με χρόνιες παθήσεις μπορεί να λαμβάνουν πάρα πολλά φάρμακα και θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια ανασκόπηση φαρμάκων με τον γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας τους (εδώ φαίνεται και ο ρόλος του προσωπικού γιατρού). Οι ασθενείς συχνά υποθέτουν ότι οι γιατροί τους ελέγχουν για αλληλεπιδράσεις φαρμάκων ή αξιολογούν εάν ένα φάρμακο δεν χρειάζεται πλέον.
Μερικοί γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν μια άλλη συνταγή για τη διαχείριση των παρενεργειών ενός περιττού φαρμάκου, αντί να κάνουν μια ανασκόπηση φαρμάκων και ενδεχομένως να «περιγράψουν» ή να διακόψουν, μια θεραπεία που δεν χρειάζεται πλέον.
Περίπου το 57% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω λαμβάνουν τακτικά πέντε ή περισσότερα φάρμακα (μια έννοια γνωστή ως πολυφαρμακία), δείχνει μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2020 στο Journal of the American Geriatrics Society. Ενώ οι γιατροί συνταγογραφούν φάρμακα για να βοηθήσουν τους ασθενείς να διαχειριστούν διάφορες παθήσεις, καθώς μεγαλώνει ο κατάλογος φαρμάκων, αυξάνονται και οι πιθανές επιπλοκές.
Ένας ηλικιωμένος ενήλικας μπορεί να ξεχάσει να πει στον γιατρό του τι παίρνει ή ίσως να μην ξέρει καν τι παίρνει ή γιατί, είπε η Lynn.
«Φυσικά, η κατάσταση του αν αυτοί οι ασθενείς μπορούν να αντέξουν οικονομικά όλα αυτά τα φάρμακα έχει επίσης μεγάλη σημασία».
Ορισμένοι ηλικιωμένοι μπορεί να επιλέξουν ποια φάρμακα θα λάβουν με βάση το κόστος, χωρίς να γνωρίζουν ποιες συνταγές είναι απαραίτητες, είπε η Lynn.
Βρίσκοντας τη «σωστή ισορροπία»
Πράγματι, εάν τους δοθεί η επιλογή, έως και το 80% των ανθρώπων 50 έως 80 ετών θα ήταν ανοιχτοί στη διακοπή ενός ή περισσότερων από τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του 2023 από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
«Πολλά φάρμακα που παίρνουν οι άνθρωποι μπορεί να ήταν κατάλληλα σε ένα σημείο, αλλά μπορεί να έχουν ξεπεράσει τη χρησιμότητά τους για αυτό το άτομο», είπε ο Michael Steinman, MD, καθηγητής ιατρικής και γηριατρός στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, και συν-κύριος ερευνητής του U.S. Deprescribing Research Network, μιας ομάδας γιατρών που επικεντρώθηκε στη βελτίωση της χρήσης φαρμάκων για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
«Η λήψη λιγότερων φαρμάκων μπορεί να είναι πραγματικά ευεργετική», είπε. «Μπορείτε να πάρετε πάρα πολλά φάρμακα. μπορείτε να πάρετε πολύ λίγα. Το βέλτιστο πράγμα είναι να βρεις ποια είναι η σωστή ισορροπία για σένα».
Ο καθορισμός του πόσα φάρμακα είναι πάρα πολλά εξαρτάται από κάθε άτομο, γι' αυτό οι φροντιστές και οι ηλικιωμένοι μπορούν να ζητήσουν από το γιατρό τους μια ανασκόπηση των φαρμάκων που έχουν πολλαπλασιαστεί με την πάροδο του χρόνου.
Επαναξιολογώντας τα φάρμακά τους, οι ηλικιωμένοι μπορούν πραγματικά να μειώσουν τις πιθανότητές τους για δυνητικά επιβλαβείς παρενέργειες και να αποφύγουν τη συνταγογράφηση ακόμη περισσότερων φαρμάκων, δήλωσε η Sarah Vordenberg, PharmD, MPH, κλινική αναπληρώτρια καθηγήτρια στο University of Michigan's College of Pharmacy, στο Ann Arbor.
«Δεν είναι πραγματικά ο αριθμός των φαρμάκων, αλλά τα ακατάλληλα ή περιττά φάρμακα για έναν ασθενή», είπε.
Οι ασθενείς και οι φροντιστές πρέπει να ζητήσουν μια ειλικρινή συνομιλία με το γιατρό τους. Η δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν διαπίστωσε ότι περισσότερο από το 90% των ηλικιωμένων ενηλίκων που έπαιρναν συνταγογραφούμενα φάρμακα περίμεναν από τον γιατρό να επανεξετάσει τα φάρμακά τους κατά τη διάρκεια μιας τακτικής επίσκεψης.
Αλλά οι γιατροί συχνά χρειάζονται προτροπή από τους ασθενείς για να ξεκινήσουν μια επανεξέταση.
«Η κλινική αδράνεια, ή η διατήρηση του status quo, είναι δυστυχώς πολλές φορές πιο εύκολη από το να κάνεις συνομιλίες, λόγω έλλειψης χρόνου», είπε η Vordenberg.
Κάνε ερωτήσεις
Η Sara Merwin πέρασε πολλά χρόνια προσπαθώντας να διαχειριστεί τα ιατρικά ραντεβού και την υγεία των γονιών της στα στάδια μετάβασης από την ανεξάρτητη ζωή στο Κολοράντο σε μια κοινότητα συνταξιούχων και τελικά σε ένα οίκο ευγηρίας. Η Merwin, συν-συγγραφέας του The Informed Patient, είπε ότι ο πατέρας της έπαιρνε έναν μακρύ κατάλογο φαρμάκων και συχνά ζητούσε από τον γιατρό της πρωτοβάθμιας περίθαλψής του ανασκόπηση φαρμάκων.
«Ένιωθα ότι ο πατέρας μου στην ηλικία του και στην αδυναμία του δεν χρειαζόταν τόσα φάρμακα από όσα έπαιρνε», είπε η Merwin, η οποία ζει στο Long Island της Νέας Υόρκης. Έτσι εξετάσαμε τα φάρμακά του.
Αμφισβήτησε συγκεκριμένα ένα φάρμακο, μια στατίνη για να μειώσει τη χοληστερόλη του και τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
«Σκέφτηκα ότι πιθανώς η στατίνη του προκαλούσε κάποια μυαλγία, κάποιους μυϊκούς πόνους στα πόδια του, γι' αυτό υποστήριξα την απομάκρυνσή της», είπε.
Ο γιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διέκοψε το φάρμακο κατά της χοληστερίνης.
Ο πατέρας της Merwin πέθανε στις αρχές του 2020. Μερικές φορές αμφισβητεί αν έπρεπε να είχε μείνει στη στατίνη για περισσότερο χρόνο ή αν ο γιατρός συμφώνησε πολύ γρήγορα χωρίς να κάνει περισσότερη έρευνα. Αλλά γενικά, δεν μετανιώνει που έθεσε το ερώτημα στους γιατρούς και συμβουλεύει άλλους φροντιστές και ηλικιωμένους να δώσουν προσοχή στις λίστες φαρμάκων.
«Είναι επικίνδυνο να είσαι παθητικός όταν πρόκειται για την υγειονομική περίθαλψη», είπε η Merwin. «Αυτό είναι ένα δύσκολο μήνυμα για τους ηλικιωμένους να το ακούσουν, επειδή έχουν μεγαλώσει με την πρωτοκαθεδρία του γιατρού και την εξουσία του γιατρού, σε αντίθεση με το να είναι σε μια σχέση συνεργασίας».
