Της Ιοκάστης Κ. Δώδη
Έπειτα από 42.195 χλμ. τρομερής θέλησης και πόνου και ύστερα από αρκετές ώρες, έφτασα επιτέλους από τον Μαραθώνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο, ολοκληρώνοντας -πριν από λίγους μήνες- τον αυθεντικό Μαραθώνιο Δρόμο. Η συγκίνησή μου ήταν μεγάλη, παρότι αναρωτιόμουν εξαρχής γιατί συμμετείχα σ' έναν τέτοιο αγώνα, αφού γνώριζα τη δυσκολία του. Τα δάκρυα χαράς στον τερματισμό μού έδωσαν την απάντηση. «Ο αθλητισμός με κάνει χαρούμενη» σκέφτηκα. Παρατηρώντας και τους υπόλοιπους αθλητές, γύρω μου, συνειδητοποίησα πως δεν είχα μόνον εγώ αυτά τα συναισθήματα… Γιατί, όμως, όλη αυτή η «ταλαιπωρία» μάς κάνει χαρούμενους;
Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μας ωφελήσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, καθώς δεν επιδρά μόνο στη σωματική μας υγεία, αλλά και στην ψυχική, η οποία είναι εξίσου σημαντική. Κατά τη διάρκεια του τρεξίματος, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχολογία μας, καθώς μειώνουν το στρες και το άγχος και βελτιώνουν τη διάθεσή μας.
Η καρδιά μας χτυπά γρηγορότερα, με αποτέλεσμα να διοχετεύει περισσότερο αίμα στους μυς που χρησιμοποιούμε. Οι μύες «εργάζονται» πιο σκληρά και χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο, οπότε ξεκινάμε να αναπνέουμε γρηγορότερα, ώστε το αίμα να παραλάβει το οξυγόνο που του χρειάζεται από τους πνεύμονες. Μέσα στις επόμενες εβδομάδες, η παραγωγή των μιτοχονδρίων αυξάνεται, φαινόμενο που ονομάζεται μιτοχονδριακή βιογένεση. Τα μιτοχόνδρια βρίσκονται στο σώμα μας και μετατρέπουν τους υδατάνθρακες, τα λίπη και τις πρωτεΐνες σε «καύσιμα» που χρειάζονται οι μύες για να «κάνουν» τη δουλειά τους. Με περισσότερα μιτοχόνδρια στα κύτταρα, η αντοχή αυξάνεται και αισθανόμαστε πιο... «fit»!
Το μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος και σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση φαίνεται να μεγαλώνει. Μειώνονται ο κίνδυνος για καρδιακές παθήσεις και η αρτηριακή πίεση, το σώμα καταναλώνει περισσότερη γλυκόζη και οι μύες απελευθερώνουν γαλακτικό οξύ, μία διαδικασία η οποία προκαλεί το γνώριμο σε όλους μας αίσθημα καψίματος στους μυς. Το κυκλοφορικό σύστημα αντιδρά στέλνοντας το αίμα προς την επιφάνεια του δέρματος, δίνοντας ένα υγιέστερο χρώμα στα μάγουλα και οι ιδρωτοποιοί αδένες αρχίζουν να απελευθερώνουν υγρασία, για να μας προφυλάξουν από την υπερθέρμανση.
Μην ξεχνάμε πως και η καρδιά είναι ένας ακόμα μυς που, αν γυμναζόμαστε συχνά, μεγαλώνει και δυναμώνει. Η καρδιά του αθλητή αντοχής είναι διαφορετική σε σχέση μ' αυτή του μέσου ανθρώπου, καθώς παρουσιάζει εξαιρετικά ποσοστά πρόσληψης οξυγόνου μέσω του «ολυμπιακών διαστάσεων» καρδιαγγειακού συστήματος μεταφοράς οξυγόνου το οποίο έχει αναπτύξει. Τα μυοκαρδιακά ένζυμα χρησιμοποιούνται ως δείκτες υγείας της καρδιάς και η αύξησή τους θεωρείται ένδειξη καρδιαγγειακών παθολογιών. Στους αθλητές αντοχής, όμως, οι συγκεκριμένοι καρδιακοί βιοδείκτες εμφανίζονται αρκετά «ανεβασμένοι» έπειτα από έναν αγώνα, δίχως αυτό να είναι ανησυχητικό, καθώς μετά την περίοδο αποκατάστασης τα επίπεδά τους επανέρχονται σε φυσιολογικά όρια. Ακόμη, όπως αναφέραμε, και η καρδιά μεγαλώνει, κάτι το οποίο θα παρέπεμπε σε παθολογικές καταστάσεις στον μέσο άνθρωπο.
Τώρα, λοιπόν, που διαβάσατε αυτό το άρθρο και γνωρίζετε μερικά από τα οφέλη που μας προσφέρει ο αθλητισμός, τι περιμένετε; Ξεκινήστε να αθλείστε και γυμνάστε τους μυς σας, αλλά και το μυαλό σας!
Τι είναι οι υπεραποστάσεις και πώς σχετίζονται με την υπόθεση της αντοχής;
Ο υπερμαραθώνιος -ονομάζεται και υπεραπόσταση ή υπερτρέξιμο- είναι οποιοσδήποτε αγώνας μεγαλύτερος σε απόσταση από τον παραδοσιακό μαραθώνιο, μήκους 42.195 χλμ. Υπάρχουν δύο τύποι υπερμαραθωνίων: αυτοί που καλύπτουν μια συγκεκριμένη απόσταση κι αυτοί που καλύπτουν έναν συγκεκριμένο χρόνο (νικητής ανακηρύσσεται αυτός που κάλυψε τη μεγαλύτερη απόσταση στον δεδομένο χρόνο). Οι πιο συνηθισμένες αποστάσεις είναι 50 χλμ., 100 χλμ., 50 μίλια (80,4672 χλμ.) και 100 μίλια (160,9344 χλμ.), αν και υπάρχουν κι άλλα είδη, όπως αγώνες με διπλούς μαραθωνίους, 24ωροι αγώνες, αγώνες πολλών ημερών μήκους 1.000 μιλίων (1.609,344 χλμ.), αγώνες με εμπόδια ή αγώνες σε ορεινά μονοπάτια, ακόμα και αγώνες στους οποίους οι δρομείς πρέπει να κουβαλούν τις προμήθειες για την επιβίωσή τους. Γιατί, όμως, ένας άνθρωπος να υποβάλλει τον εαυτό του σε αυτή τη διαδικασία; Και, πρωτίστως, γιατί να αντέχει όλες αυτές τις «κακουχίες»; Η αντοχή στο τρέξιμο βασίζεται σε μία υπόθεση που υποστηρίζει πως ορισμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μπορούν να αποδοθούν ως προσαρμογές για να αντέχουμε στο τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων. Μάλιστα, η ίδια υπόθεση αναφέρει πως η αντοχή αυτή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο για τους προγόνους μας, στην εύρεση και εξασφάλιση τροφής. Να τονιστεί πως οι υπερμαραθωνοδρόμοι ξεπερνούν σήμερα τους 70.000, σ' όλο τον κόσμο!
* Κάθε ημέρα, οι συνεργάτες του μη κερδοσκοπικού οργανισμού επικοινωνίας επιστημονικών θεμάτων στο ευρύ κοινό SciCo παρουσιάζουν με απλά λόγια ένα θέμα που φέρνει την επιστήμη πιο κοντά μας.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος», αρ. φύλλου 53.
