Ως ένδειξη διαμαρτυρίας μιας αντιλαμβανόμενης εκμετάλλευσης των αιτούντων άσυλο στην Αθήνα από την Documenta 14, μια ομάδα για τα δικαιώματα των LGBTQI προσφύγων άρπαξε ένα γλυπτό από την έκθεση και ισχυρίζεται ότι δε θα το επιστρέψει.
Οι ακτιβιστές έκλεψαν το έργο του Ισπανού καλλιτέχνη Roger Bernat Replica of Oath Stone –ένα πανομοιότυπο τραπεζιού από ασβεστόλιθο όπου επισφραγίζονταν όρκοι, το οποίο είναι γνωστό ότι υπήρχε και στη δίκη του Σωκράτη στην Αθήνα το 399 π.Χ. Κατασκευασμένο από φελιζόλ, υαλοβάμβακα και ακρυλική μπογιά, το έργο έγινε σε συνεργασία με τον Roberto Fratini. Η ομάδα αποκαλεί τη δράση #rockumenta 14.
Όταν το έργο του Bernat έφτασε στην Αθήνα, συμπεριλήφθηκε στο πρότζεκτ του καλλιτέχνη “The Place of the Thing”, για το οποίο διαφορετικές καλλιτεχνικές ομάδες και κολλεκτίβες κουβάλησαν το γλυπτό στην πόλη σε μια πλαστή κηδεία πριν το προγραμματισμένο ταξίδι του στο Κασέλ, όπου επρόκειτο να ταφεί στη Thingplatz. Η ομάδα LGBTQI Refugees GR είχε συμφωνήσει να συμμετάσχει σε αυτήν την επιτέλεση και μάλιστα δέχτηκε πληρωμή 500 ευρώ για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα. Αφού πήρε το έργο, η ομάδα κυκλοφόρησε ένα βίντεο των μελών της να χορεύουν γύρω από το αντικείμενο και κατηγορεί τον καλλιτέχνη ότι ήρθε στην Ελλάδα «για να αγοράσει τη συμμετοχή αόρατων εξωτικοποιημένων άλλων».
Σε μια δήλωσή της, η ομάδα εξηγεί ότι το έργο και η προγραμματισμένη επιτέλεση είχαν σκοπό να τους δώσουν μια φωνή. Διακηρύσσουν ότι «οι πέτρες δεν μπορούν να μιλήσουν!» και «Εμείς μπορούμε!», υποστηρίζοντας ότι αφού εκατομμύρια πρόσφυγες που ταξίδεψαν στην Ευρώπη για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή έχουν εξαφανιστεί, έκαναν την πέτρα να εξαφανιστεί.
«Η πέτρα σας μπορεί να μαραζώνει χωρίς χαρτιά σε μια φυλακή στο νησί της Σάμου», είπε η ομάδα. «Η πέτρα σας μπορεί να πνίγηκε και να βυθίστηκε στο βυθό της Μεσογείου. Η πέτρα σας μπορεί να έχει απελαστεί στην Τουρκία. Η πέτρα σας μπορεί να βρίσκεται σε πτήση για τη Σουηδία με νέο πλαστό διαβατήριο των 2.000 ευρώ. Η πέτρα σας μπορεί να οδηγήθηκε σε αυτοκτονία στο κέντρο κράτησης της Μόριας, απελπισμένη για ελευθερία. Η πέτρα σας μπορεί να περιμένει στη γραμμή έξω από τα γραφεία στην Κατεχάκη. Η πέτρα σας μπορεί να πουλά το σώμα της σε ξένους στο Πεδίον του Άρεως. Η πέτρα σας μπορεί να έχει αναγνωριστεί νομικά ως πρόσφυγας, αλλά να κοιμάται στο δρόμο. Αλλά σε αντίθεση με την πέτρα σας, δεν έχουν γίνει ενέργειες αναζήτησης αυτών που έχουν εξαφανιστεί –που δεν είναι ορυκτά ή ακόμα και έργα τέχνης, αλλά σάρκα και οστά. Και έχουμε ζήσει περισσότερες κηδείες απ' όσο θα 'πρεπε.»
Απαντώντας στη δράση, ο καλλιτέχνης ισχυρίζεται ότι η ομάδα δεν είχε ποτέ «αγοραστεί» και ότι τα χρήματα από τον προϋπολογισμό του έργου προσφέρθηκαν σε ομάδες που ήθελαν να συμμετάσχουν στην περφόρμανς ως αποζημίωση. Σε μια δήλωσή του, ο Bernat κάλεσε την πέτρα ένα «φτηνό αντίγραφο», το οποίο έχει μόνο συμβολική αξία από τους ανθρώπους που ενεργοποιούνται με αυτό. Δήλωσε, επίσης, ότι η πέτρα παραδόθηκε στην ομάδα επειδή ήθελαν να συμβάλουν στο έργο, οπότε δεν έπρεπε να την κλέψουν.
«Εάν οι LGBTQI πρόσφυγες ή οι εκπρόσωποί τους πιστεύουν ότι το να κλέψουν μια ψεύτικη πέτρα έχει καμία αξία -γιορτάζοντας το θρίαμβό τους γύρω της-, είναι μια πραγματική πολιτική πράξη ή μια καλή καλλιτεχνική αποδόμηση, ίσως πρέπει να ελέγξουν την πολιτική τους ατζέντα ή τις καλλιτεχνικές τους παραμέτρους», δήλωσε ο Bernat. Ευχαρίστησε, επίσης, την ομάδα, καθώς το έργο απέκτησε μεγαλύτερη προβολή μετά τη δράση τους, αλλά πρόσθεσε ότι «εάν σκέφτηκαν ότι η πράξη τους θα ήταν αντίθετη με το πρότζεκτ, λυπούμαστε αλλά το βίντεό τους είναι ακριβώς το είδος της δράσης γύρω από την πέτρα που επιθυμούμε να παρουσιάσουμε στο ταξίδι της στο Κασέλ.»
Κάπως προβληματική η δήλωση του καλλιτέχνη, καθώς φαίνεται να μην αντιλαμβάνεται το συμβολισμό της πράξης των προσφύγων, από τους οποίους ζητήθηκε να συμμετάσχουν στην περφόρμανς του, ή έστω να δείχνει μια κατανόηση στα κίνητρά τους. Εγείρει, επίσης, ερωτήματα για το κατά πόσο τελικά έργα καλλιτεχνικού ακτιβισμού σαν αυτά στα οποία έχει επενδύσει η documenta 14, στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση γύρω από πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα των ημερών τους ή απλώς τα χρησιμοποιούν αποστασιοποιημένα ως υλικό για ένα καλλιτεχνικό έργο, αποτυγχάνοντας έτσι σε οποιαδήποτε προσπάθεια να ευαισθητοποιήσουν πραγματικά το κοινό.
Πηγές: artforum.com, provo.gr
